ΦΡΕΝΟ ΣΤΗΝ ΑΥΘΑΙΡΕΣΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΜΕ ΑΚΥΡΩΣΗ ΠΡΑΞΗΣ ΔΕΣΜΕΥΣΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΩΝ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ
Στην υπόθεση, που εξέτασε η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, ο διοικούμενος διατηρούσε ατομική επιχείρηση με...
αντικείμενο την εισαγωγή από τις ΗΠΑ και πώληση στην Ελλάδα βαμβακοσυλλεκτικών μηχανών. Από τον διενεργηθέντα έλεγχο του Σ.Δ.Ο.Ε. προέκυψαν ενδείξεις για τέλεση εκ μέρους του, των αδικημάτων της φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίας με χρήση υποτιμολογήσεων, κατά την εισαγωγή και πώληση των γεωργικών μηχανημάτων.
Για την παράβαση αυτή αποφασίστηκε η δέσμευση των τραπεζικών λογαριασμών, τραπεζικών προϊόντων, στοιχείων και θυρίδων του αιτούντος. Η δέσμευση αυτή δεν αποτελούσε κύρωση για παράβαση της φορολογικής νομοθεσίας, άλλα είχε προληπτικό χαρακτήρα.
Η σχετική διάταξη του άρθρου 30 παρ. 5 περ. ε΄. του νόμου 3296/2004 ορίζει ότι η δέσμευση των τραπεζικών λογαριασμών επιβάλλεται σε «ειδικές περιπτώσεις διασφάλισης συμφερόντων του δημοσίου ή περιπτώσεις οικονομικού εγκλήματος και μεγάλης έκτασης φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίου».
Οι έννοιες, όμως, αυτές είναι αόριστες και δίνουν ένα ευρύτατο περιθώριο διακριτικής ευχέρειας στη διοίκηση, χωρίς να καθορίζονται από το νομοθέτη, κατά τρόπο σαφή και συγκεκριμένο, οι προϋποθέσεις της επιβολής του μέτρου. Επιπλέον, ο νομοθέτης δεν θέτει περιορισμό ως προς την έκταση των περιουσιακών στοιχείων, τα οποία επιτρέπεται να δεσμεύονται από τη διοίκηση, ούτε και ως προς τη χρονική διάρκεια της δεσμεύσεως. Αυτό σημαίνει ότι η διοίκηση μπορεί να δεσμεύσει περιουσιακά στοιχεία, τα οποία μπορεί να είναι μεγαλύτερης αξίας από την απαίτηση του δημοσίου, για αόριστο χρόνο.
Το Δικαστήριο έκρινε με την υπ’ αριθμ. 3316/2014 απόφασή του ότι η ανεξέλεγκτη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων για χρόνο, που δεν προσδιορίζεται επακριβώς, είναι αντίθετη με την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, που κατοχυρώνεται στο άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος, το δικαίωμα στην ιδιοκτησία – περιουσία, που προστατεύεται τόσο από το άρθρο 17 παρ. 1 του Συντάγματος, όσο και από το άρθρο 1 παρ. 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου [Ε.Σ.Δ.Α.].
Τέλος, το δικαστήριο έκρινε ότι η εν λόγω διάταξη παραβιάζει και την αρχή της αναλογικότητας, που απορρέει από το άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος, διότι δεν υπάρχει αναλογία μέσου και σκοπού, δηλαδή επιβάλλεται ένα επαχθέστατο μέτρο, όπως είναι η δέσμευση του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων του διοικουμένου. Η επιλογή του μέτρου αυτού ξεπερνά τον σκοπό, που είναι η προστασία του δημοσίου συμφέροντος και καταλήγει να περιορίζει τα δικαιώματα του πολίτη σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε να του προκαλεί περιουσιακή βλάβη, γι’ αυτό και δεν αποτελεί το ανάλογο μέτρο για την επίτευξη του σκοπού, που είναι η ικανοποίηση της αξιώσεως του δημοσίου.
Με λίγα λόγια, με την απόφαση αυτή το Συμβούλιο της Επικρατείας βάζει φρένο στην αυθαιρεσία και την απεριόριστη εξουσία του δημοσίου να δεσμεύει, προληπτικά, περιουσιακά στοιχεία για αόριστο χρονικό διάστημα, διακινδυνεύοντας ακόμα και την επιβίωση του διοικουμένου, ο οποίος ενδέχεται να μην έχει άλλους πόρους για να συντηρηθεί.
Με τις παραπάνω σκέψεις το Δικαστήριο έκανε δεκτή την αίτηση του διοικουμένου και ακύρωσε την πράξη του Προϊσταμένου της Περιφερειακής Διεύθυνσης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, με την οποία είχε δεσμεύσει τα περιουσιακά στοιχεία του.
Δυστυχώς, τα τελευταία πέντε χρόνια βιώνουμε καθημερινά μια πρωτοφανή αυθαιρεσία του δημοσίου, η οποία αντικατοπτρίζει την επιθετική πολιτική, που έχει υιοθετήσει το τελευταίο, για την είσπραξη των εξοντωτικών και εξωπραγματικών φόρων, που έχει επιβάλλει. Η αυθαιρεσία αυτή εκδηλώνεται με μια σειρά διοικητικών μέτρων εναντίον των οφειλετών του.
Προσφάτως, έγινε μεγάλο θέμα για τον φυλακισμένο Ρωμανό, ο οποίος εκτίει ποινή καθείρξεως για συγκεκριμένα αδικήματα. Ο Πρωθυπουργός, σε μια επικοινωνιακού τύπου χειρονομία, συναντήθηκε με τους γονείς του και έδειξε τον «ανθρωπιστικό» χαρακτήρα του και την «ευαισθησία» του για την αντιμετώπιση του θέματος των σπουδών του. Δεν δείχνει όμως, ανάλογη ευαισθησία, σε περιπτώσεις, όπως αυτή, που εξέτασε το δικαστήριο, όπου η επιβολή διοικητικών μέτρων, για την διασφάλιση των συμφερόντων του δημοσίου, δεσμεύουν υπέρμετρα τους πολίτες, με κίνδυνο να τους οδηγήσουν ακόμα και σε οικονομική καταστροφή.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, πάντως, τα Δικαστήρια θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και το δικαίωμα του πολίτη σε αξιοπρεπή διαβίωση, το οποίο σημαίνει πολύ απλά ότι ο διοικούμενος θα πρέπει, σε περίπτωση δέσμευσης των περιουσιακών του στοιχείων, να έχει στη διάθεσή του στοιχειώδη αγαθά και μέσα για να μπορεί να επιβιώσει.
Δημήτριος Σπυρόπουλος, δικηγόρος Αθηνών, [LLM Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο] e-mail: dimspirlaw@gmail.com, www.lawyeron.eu, facebook : απαντήσεις σε νομικά θέματα που απασχολούν όλους μας
αντικείμενο την εισαγωγή από τις ΗΠΑ και πώληση στην Ελλάδα βαμβακοσυλλεκτικών μηχανών. Από τον διενεργηθέντα έλεγχο του Σ.Δ.Ο.Ε. προέκυψαν ενδείξεις για τέλεση εκ μέρους του, των αδικημάτων της φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίας με χρήση υποτιμολογήσεων, κατά την εισαγωγή και πώληση των γεωργικών μηχανημάτων.
Για την παράβαση αυτή αποφασίστηκε η δέσμευση των τραπεζικών λογαριασμών, τραπεζικών προϊόντων, στοιχείων και θυρίδων του αιτούντος. Η δέσμευση αυτή δεν αποτελούσε κύρωση για παράβαση της φορολογικής νομοθεσίας, άλλα είχε προληπτικό χαρακτήρα.
Η σχετική διάταξη του άρθρου 30 παρ. 5 περ. ε΄. του νόμου 3296/2004 ορίζει ότι η δέσμευση των τραπεζικών λογαριασμών επιβάλλεται σε «ειδικές περιπτώσεις διασφάλισης συμφερόντων του δημοσίου ή περιπτώσεις οικονομικού εγκλήματος και μεγάλης έκτασης φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίου».
Οι έννοιες, όμως, αυτές είναι αόριστες και δίνουν ένα ευρύτατο περιθώριο διακριτικής ευχέρειας στη διοίκηση, χωρίς να καθορίζονται από το νομοθέτη, κατά τρόπο σαφή και συγκεκριμένο, οι προϋποθέσεις της επιβολής του μέτρου. Επιπλέον, ο νομοθέτης δεν θέτει περιορισμό ως προς την έκταση των περιουσιακών στοιχείων, τα οποία επιτρέπεται να δεσμεύονται από τη διοίκηση, ούτε και ως προς τη χρονική διάρκεια της δεσμεύσεως. Αυτό σημαίνει ότι η διοίκηση μπορεί να δεσμεύσει περιουσιακά στοιχεία, τα οποία μπορεί να είναι μεγαλύτερης αξίας από την απαίτηση του δημοσίου, για αόριστο χρόνο.
Το Δικαστήριο έκρινε με την υπ’ αριθμ. 3316/2014 απόφασή του ότι η ανεξέλεγκτη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων για χρόνο, που δεν προσδιορίζεται επακριβώς, είναι αντίθετη με την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, που κατοχυρώνεται στο άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος, το δικαίωμα στην ιδιοκτησία – περιουσία, που προστατεύεται τόσο από το άρθρο 17 παρ. 1 του Συντάγματος, όσο και από το άρθρο 1 παρ. 1 του Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου [Ε.Σ.Δ.Α.].
Τέλος, το δικαστήριο έκρινε ότι η εν λόγω διάταξη παραβιάζει και την αρχή της αναλογικότητας, που απορρέει από το άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος, διότι δεν υπάρχει αναλογία μέσου και σκοπού, δηλαδή επιβάλλεται ένα επαχθέστατο μέτρο, όπως είναι η δέσμευση του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων του διοικουμένου. Η επιλογή του μέτρου αυτού ξεπερνά τον σκοπό, που είναι η προστασία του δημοσίου συμφέροντος και καταλήγει να περιορίζει τα δικαιώματα του πολίτη σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε να του προκαλεί περιουσιακή βλάβη, γι’ αυτό και δεν αποτελεί το ανάλογο μέτρο για την επίτευξη του σκοπού, που είναι η ικανοποίηση της αξιώσεως του δημοσίου.
Με λίγα λόγια, με την απόφαση αυτή το Συμβούλιο της Επικρατείας βάζει φρένο στην αυθαιρεσία και την απεριόριστη εξουσία του δημοσίου να δεσμεύει, προληπτικά, περιουσιακά στοιχεία για αόριστο χρονικό διάστημα, διακινδυνεύοντας ακόμα και την επιβίωση του διοικουμένου, ο οποίος ενδέχεται να μην έχει άλλους πόρους για να συντηρηθεί.
Με τις παραπάνω σκέψεις το Δικαστήριο έκανε δεκτή την αίτηση του διοικουμένου και ακύρωσε την πράξη του Προϊσταμένου της Περιφερειακής Διεύθυνσης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, με την οποία είχε δεσμεύσει τα περιουσιακά στοιχεία του.
Δυστυχώς, τα τελευταία πέντε χρόνια βιώνουμε καθημερινά μια πρωτοφανή αυθαιρεσία του δημοσίου, η οποία αντικατοπτρίζει την επιθετική πολιτική, που έχει υιοθετήσει το τελευταίο, για την είσπραξη των εξοντωτικών και εξωπραγματικών φόρων, που έχει επιβάλλει. Η αυθαιρεσία αυτή εκδηλώνεται με μια σειρά διοικητικών μέτρων εναντίον των οφειλετών του.
Προσφάτως, έγινε μεγάλο θέμα για τον φυλακισμένο Ρωμανό, ο οποίος εκτίει ποινή καθείρξεως για συγκεκριμένα αδικήματα. Ο Πρωθυπουργός, σε μια επικοινωνιακού τύπου χειρονομία, συναντήθηκε με τους γονείς του και έδειξε τον «ανθρωπιστικό» χαρακτήρα του και την «ευαισθησία» του για την αντιμετώπιση του θέματος των σπουδών του. Δεν δείχνει όμως, ανάλογη ευαισθησία, σε περιπτώσεις, όπως αυτή, που εξέτασε το δικαστήριο, όπου η επιβολή διοικητικών μέτρων, για την διασφάλιση των συμφερόντων του δημοσίου, δεσμεύουν υπέρμετρα τους πολίτες, με κίνδυνο να τους οδηγήσουν ακόμα και σε οικονομική καταστροφή.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, πάντως, τα Δικαστήρια θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και το δικαίωμα του πολίτη σε αξιοπρεπή διαβίωση, το οποίο σημαίνει πολύ απλά ότι ο διοικούμενος θα πρέπει, σε περίπτωση δέσμευσης των περιουσιακών του στοιχείων, να έχει στη διάθεσή του στοιχειώδη αγαθά και μέσα για να μπορεί να επιβιώσει.
Δημήτριος Σπυρόπουλος, δικηγόρος Αθηνών, [LLM Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Δίκαιο] e-mail: dimspirlaw@gmail.com, www.lawyeron.eu, facebook : απαντήσεις σε νομικά θέματα που απασχολούν όλους μας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου