Η Δημοκρατία της Τουρκίας αναπτύχθηκε από την ταραχώδη Οθωμανική Αυτοκρατορία, η οποία κατέρρευσε στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Άγκυρα εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ το 1952, ελέγχοντας την πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα και λειτουργώντας ως το νοτιοανατολικό θεμέλιο της συμμαχίας.
Το Πεντάγωνο ήταν πάντα ο ισχυρότερος υποστηριχτής της Άγκυρας, αφού οι αεροπορικές βάσεις Ιντσιρλίκ και Σμύρνης επέκτειναν τη στρατιωτική εμβέλεια της Ουάσιγκτον στη Μέση Ανατολή. Η Τουρκία παρουσιάστηκε επίσης ως πρότυπο ισλαμικής δημοκρατίας, παρά την ανελέητη επέμβαση του στρατού στο ανελεύθερο πολιτικό σύστημα, την πραγματοποίηση ήπιων και σκληρών πραξικοπημάτων και την εισβολή στην Κυπριακή Δημοκρατία το 1974. Για την Αμερική, ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν πιο σημαντικός από τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν κέρδισε τις εκλογές του 2002 και άρχισε να μεταμορφώνει την Τουρκία. Μετά από μια δεκαετία μετριοπαθών μεταρρυθμίσεων και καλού τύπου, ο Ερντογάν έστρεψε την Τουρκία σε μια αυταρχική, διεφθαρμένη και ισλαμιστική κατεύθυνση. Η καταστολή επιταχύνθηκε μετά από ένα αποτυχημένο πραξικόπημα τον Ιούλιο του 2016, μήνες πριν από την εκλογή του Τραμπ, παρείχε στον Ερντογάν μια τουρκική εκδοχή για τα πυρά του Ράιχσταγκ.
Η Freedom House αξιολογεί την Τουρκία ως μη ελεύθερη , αναφέροντας ότι η κυβέρνηση «έχει επιδιώξει μια δραματική και εκτεταμένη καταστολή αυτών που θεωρούνται αντίπαλοι» μετά την απόπειρα πραξικοπήματος. Με βάση ελάχιστα στοιχεία, ο Ερντογάν κατηγόρησε τον Φετουλάχ Γκιουλέν του κινήματος Χιζμέτ ότι βρίσκεται πίσω από το πραξικόπημα. Προσπάθησε, αλλά μέχρι στιγμής ανεπιτυχώς, να κάνει τον Γκιουλέν να εκδοθεί από την εξορία του στην Πενσυλβάνια.
Στη συνέχεια ο Ερντογάν μετέτρεψε τη χώρα του σε κράτος φυλακή . Ακόμη και η παραμικρή σχέση – διδασκαλία σε σχολείο Hizmet ή χρήση τράπεζας που ανήκει σε μέλος της Hizmet – είχε ως αποτέλεσμα την απόλυση , τη σύλληψη ή/και τη φυλάκιση . Οι δημοσιογράφοι και οι πολιτικοί της αντιπολίτευσης παραμένουν συχνοί στόχοι, ειδικά όταν οι δημοσκοπήσεις του Ερντογάν πέφτουν . Σύμφωνα με το Freedom House: Τα κέρδη της αντιπολίτευσης και τα οικονομικά προβλήματα «έδωσαν στην κυβέρνηση νέα κίνητρα για να καταστείλει τη διαφωνία και να περιορίσει τον δημόσιο λόγο».
Επιπλέον, η τουρκική εξωτερική πολιτική βρίσκεται ολοένα και περισσότερο σε αντίθεση με την πολιτική των ΗΠΑ. Η πρόκληση δεν είναι ότι ο Ερντογάν παίρνει ανεξάρτητες θέσεις, αλλά μάλλον υπονομεύει ενεργά τις πολιτικές των ΗΠΑ. Τα κυριότερα σημεία τριβής:
Ένα: Αντιμετώπιση ενός άλλου συμμάχου του ΝΑΤΟ, της Ελλάδας, και ενός μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Κύπρου, ως αντιπάλων. Δυσαρεστημένη με την ελληνικότητα των νησιών κοντά στις ακτές της Τουρκίας, η Άγκυρα αρνείται να αναγνωρίσει τον ελληνικό εναέριο χώρο και τα χωρικά ύδατα , οδηγώντας σε επικίνδυνες στρατιωτικές αντιπαραθέσεις. Η κυβέρνηση Ερντογάν συνεχίζει να αντιστέκεται στις προσπάθειες για τον τερματισμό της διχοτόμησης της Κύπρου και να παρεμβαίνει στις προσπάθειες της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Κύπρου να αξιοποιήσει τους δικούς της υδρογονάνθρακες. Ορισμένοι παρατηρητές φοβούνται έναν Τουρκο-ελληνικό πόλεμο.
Δεύτερο: Σφυρηλάτηση στρατιωτικής σχέσης με τη Ρωσία. Η Άγκυρα αγόρασε το σύστημα αεράμυνας S-400 της Μόσχας, με αποτέλεσμα την εκδίωξη της Τουρκίας από το πρόγραμμα F-35. Η κυβέρνηση Ερντογάν σχεδιάζει να αγοράσει επιπλέον S-400. Η Τουρκία έχει επίσης συμβιβαστεί με τη Μόσχα σχετικά με τη Συρία και άλλα περιφερειακά ζητήματα, αν και η ευθυγράμμιση των δύο κυβερνήσεων δεν είναι τέλεια. Ο Ερντογάν αντιπαραβάλει αρνητικά τη σχέση του με τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν με εκείνη με τον Πούτιν. Ο Ozgur Unluhisarcikli του Γερμανικού Ταμείου Marshall δήλωσε ότι ο Ερντογάν επιδιώκει «μια αντισταθμιστική συμμαχία με τη Ρωσία ενάντια στις ΗΠΑ». Εάν η Άγκυρα αναγκαζόταν να επιλέξει μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας σε μια σύγκρουση, οι σύμμαχοι δεν θα μπορούσαν να είναι βέβαιοι ότι η Τουρκία θα εκπλήρωνε τις δεσμεύσεις της για τη συμμαχία.
Τρίτο: Υιοθέτηση ενός επεκτατικού, νεο-οθωμανικού θαλάσσιου δόγματος, γνωστό ως “Γαλάζια πατρίδα”, με το οποίο επιδιώκει να κυριαρχήσει στη Μεσόγειο. Αυτή η στρατηγική προβλέπει τον έλεγχο των υδάτων που διεκδικούν η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αίγυπτος και το Ισραήλ. Οι συγκρούσεις για αντιμαχόμενες εδαφικές διεκδικήσεις έχουν αυξήσει τις πιθανότητες βίαιης αντιπαράθεσης. Η επιθυμία της Άγκυρας να ενισχύσει τη θαλάσσια θέση της ώθησε την παρέμβασή της στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης.
Τέσσερα: Εξοπλισμός του Αζερμπαϊτζάν και ενθάρρυνση του να ξαναρχίσει εχθροπραξίες με την Αρμενία, για το αμφισβητούμενο έδαφος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Το αποτέλεσμα ήταν ένας σκληρός αγώνας και άφθονα εγκλήματα πολέμου . Υπήρχαν μη επαληθευμένοι ισχυρισμοί ότι η Άγκυρα κατέρριψε ένα αρμενικό αεροσκάφος και ανέπτυξε Σύρους μισθοφόρους για λογαριασμό του Αζερμπαϊτζάν. Ένας παράπλευρος αντίκτυπος ήταν η εμβάθυνση του ρόλου της Ρωσίας.
Πέντε: Παρέμβαση στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης. Η Άγκυρα υποστήριξε την ισλαμιστική Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας με έδρα την Τρίπολη, παραβιάζοντας το εμπάργκο όπλων των Ηνωμένων Εθνών . Τουρκικά σκάφη αντιμετώπισαν γαλλικά και γερμανικά πλοία που είχαν επιφορτιστεί να αποτρέψουν το λαθρεμπόριο όπλων. Σε αντάλλαγμα οι αρχές της Τρίπολης αποδέχθηκαν μια συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα που δίνει χώρο στην Άγκυρα σε ύδατα που διεκδικούν επίσης η Ελλάδα και η Κύπρος.
Έκτο: Αντιμετώπιση του Ισλαμικού Κράτους και άλλων ριζοσπαστικών ομάδων που δραστηριοποιούνται στη Συρία ως συμπολεμιστές, αν όχι σύμμαχοι. Η Άγκυρα διευκόλυνε ευθαρσώς τις συνοριακές διελεύσεις του ISIS και τις πωλήσεις πετρελαίου. Οι κατηγορίες για διαφθορά μολύνουν την οικογένεια του Ερντογάν. Ακόμη και ο αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν αναγνώρισε άβολα τον ρόλο της Άγκυρας.
Επτά: Στοχεύοντας τις Κουρδικές Μονάδες Άμυνας του Λαού, ή YPG, στη Συρία. Η κυβέρνηση Ερντογάν εισέβαλε δύο φορές σε συριακά κουρδικά εδάφη, χρησιμοποιώντας όπλα που προμήθευσαν οι ΗΠΑ και χρησιμοποιούσε τζιχαντιστικές δυνάμεις που δραστηριοποιούνταν στο παρελθόν σε άλλα μέρη της Συρίας. Η Διεθνής Αμνηστία ανέφερε «μια επαίσχυντη περιφρόνηση για τη ζωή των πολιτών, τη διεξαγωγή σοβαρών παραβιάσεων και εγκλημάτων πολέμου, συμπεριλαμβανομένων συνοπτικών δολοφονιών και παράνομων επιθέσεων που έχουν σκοτώσει και τραυματίσει αμάχους, κατά τη διάρκεια της επίθεσης στη βορειοανατολική Συρία». Το YPG ήταν ο κύριος σύμμαχος της Ουάσιγκτον που πολεμούσε το ISIS στο έδαφος, ωστόσο η Άγκυρα απειλεί να εισβάλει ξανά.
Οκτώ: Χρήση Σύριων μαχητών ως μισθοφόρων μέσω ιδιωτικών παραστρατιωτικών εταιρειών, ιδίως της SADAT International Defense Consultancy, για ανάμειξη σε συγκρούσεις στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένης της Λιβύης και του Καυκάσου. Αυτές οι δυνάμεις ουσιαστικά δεν λογοδοτούν σε κανέναν.
Παρά αυτό το τρομερό ρεκόρ, ο πρεσβευτής της Άγκυρας στις ΗΠΑ, Χασάν Μουράτ Μερκάν, υποστήριξε πρόσφατα ότι «η Τουρκία στέκεται ως ένας αξιόπιστος σύμμαχος που μπορεί να προσφέρει τη στιγμή της κρίσης — ένας φίλος που έχει ανάγκη». Ωστόσο, οι διαφορές πολιτικής έχουν επιδεινωθεί από την προσωπική εχθρότητα του Ερντογάν. Πρόσφατα πήγε ενώπιον της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης για να καταγγείλει «αυτούς που αγνόησαν τη χώρα μας στην περιοχή για χρόνια – και μας αντιμετώπισαν με χάρτες και απαιτήσεις που θα μας φυλάκιζαν στις ακτές μας – δοκίμασαν πρώτα τη γλώσσα της απειλής και του εκβιασμού μετά τα βήματα που κάναμε .»
Επιπλέον, οι φιλοδοξίες του Ερντογάν γίνονται όλο και πιο ριζοσπαστικές. Όπως είπε στην Εθνοσυνέλευση: «Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα για αυτή τη διαστρεβλωμένη τάξη, στην οποία ολόκληρη η υδρόγειος είναι επιβαρυμένη από μια χούφτα άπληστους ανθρώπους, να συνεχίσει να υπάρχει όπως συμβαίνει σήμερα». Δεν υπήρχε αμφιβολία για το ποιον εννοούσε. Όσο μεγαλύτερα είναι τα εσωτερικά πολιτικά του προβλήματα, τόσο πιο επιθετική είναι πιθανό να γίνει η εξωτερική του πολιτική. Κάτι που είναι επικίνδυνο για τις ΗΠΑ.
Το 2015 η κυβέρνηση Ερντογάν κατέρριψε απερίσκεπτα ένα ρωσικό πολεμικό αεροπλάνο που εισήλθε για λίγο στον τουρκικό εναέριο χώρο. Αν ο Ρώσος Βλαντιμίρ Πούτιν απαντούσε με δύναμη, η Αμερική και η Ευρώπη θα μπορούσαν να είχαν καταλήξει σε πόλεμο. Σήμερα, οι αντίστοιχοι πληρεξούσιοι της Μόσχας και της Άγκυρας, η συριακή κυβέρνηση και οι αντάρτες στην περιοχή της Ιντλίμπ, θα μπορούσαν επίσης να πυροδοτήσουν μια σύγκρουση. Το ίδιο θα μπορούσαν και οι ολοένα και πιο επιθετικές δραστηριότητες της Άγκυρας αλλού – Βόρεια Αφρική, Μεσόγειος, Μέση Ανατολή και Κεντρική Ασία – που συχνά έρχονται σε αντίθεση με το συμφέρον του ΝΑΤΟ.
Η ομάδα των Αμερικανών φίλων της Τουρκίας μειώνεται. Κάποιοι έχουν κολλήσει στο παρελθόν, ενθυμούμενοι τον σύμμαχο που ήταν κάποτε η Άγκυρα. Άλλοι αναλυτές προτιμούν να περιμένουν το πέρασμα του Ερντογάν, δεδομένων των φημών για την υγεία του.
Τα πολιτικά νερά στο εσωτερικό έχουν αγριέψει, αλλά μέχρι στιγμής έχει ξεπεράσει κάθε πρόκληση με αυξανόμενη δύναμη. Ούτε ένας νέος πρόεδρος και η κοινοβουλευτική πλειοψηφία θα μεταβάλουν αναγκαστικά τις πολιτικές της Άγκυρας. Η τουρκική κοινή γνώμη είναι εθνικιστική, συνωμοσιολογικά και ολοένα πιο εχθρική προς τις ΗΠΑ Πράγματι, μια πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι έξι στους δέκα Τούρκους θεωρούσαν την Αμερική ως τη μεγαλύτερη απειλή για την Τουρκία, σε σύγκριση με μόλις το 19% που δείχνει τη Ρωσία.
Σήμερα η Άγκυρα δεν θα μπορούσε να εισέλθει στη διατλαντική συμμαχία. Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να ελαχιστοποιήσει την εξάρτησή της από την Τουρκία και την απειλή της τελευταίας για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ θα πρέπει να αφαιρέσουν τα πυρηνικά τους όπλα που είναι αποθηκευμένα στην αεροπορική βάση Ιντσιρλίκ και να υποβαθμίσουν τη χρήση της εγκατάστασης, η πρόσβαση στην οποία παραμένει υπό τον ασταθή έλεγχο του Ερντογάν . Εάν η Ουάσιγκτον επενέβαινε στη Μέση Ανατολή λιγότερο συχνά, η βάση θα είχε μικρότερη σημασία. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις: Σε απάντηση στις πολιτικές της Άγκυρας, οι στρατιωτικοί δεσμοί ΗΠΑ- Ελλάδας επεκτάθηκαν πρόσφατα .
Το Πεντάγωνο θα πρέπει να περιορίσει τις πωλήσεις όπλων, βασιζόμενο στην απαγόρευση πωλήσεων F-35. Τέλος, η κυβέρνηση Μπάιντεν θα πρέπει να ξεκινήσει συζητήσεις στο ΝΑΤΟ, για επιλογές που κυμαίνονται από τον περιορισμό του ρόλου της Τουρκίας στη λήψη αποφάσεων, έως την εκδίωξη της Άγκυρας από τη διατλαντική συμμαχία.
Πριν από δύο μήνες ο Ερντογάν παραδέχτηκε : «Δεν μπορώ να πω ότι στις Αμερικανοτουρκικές σχέσεις τρέχει μια υγιής διαδικασία». Ωστόσο, η πολιτική της Ουάσιγκτον αντανακλά τη συνεχιζόμενη ψευδαίσθηση ότι η Τουρκία παραμένει πιστός και αξιόπιστος σύμμαχος των ΗΠΑ, Ευρωπαίος εταίρος και μέλος του ΝΑΤΟ. Κανένα από αυτά δεν είναι αλήθεια. Μια αλλαγή πολιτικής έχει καθυστερήσει πολύ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου