Πληθωρισμός κερδών και όχι μισθών – Oι επιχειρήσεις αυξάνουν τα περιθώρια κέρδους σε βάρος καταναλωτών και εργαζομένων

  

Την ώρα που στην ευρωζώνη αποκαθίστανται οι εισοδηματικές απώλειες των μισθωτών, στην Ελλάδα οι επιχειρήσεις αυξάνουν τα περιθώρια κέρδους σε βάρος καταναλωτών και εργαζομένων

Την άνοιξη του 2023 το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) είχε κάνει ισχυρή αίσθηση μιλώντας για «πληθωρισμό κερδών» στην Ευρώπη. Σύμφωνα με το ταμείο, για τη μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού στην Ευρώπη, που το 2022 σκαρφάλωσε ως το 11%, την κύρια ευθύνη είχαν οι επιχειρήσεις, οι οποίες εκμεταλλευόμενες τη μεγάλη τους ισχύ στην αγορά αύξησαν τα περιθώρια κέρδους τους σε υψηλότερο βαθμό απ’ ό,τι αυξήθηκαν οι τιμές της ενέργειας. Το ΔΝΤ είχε υπολογίσει ότι κατά τη διετία 2022-23 τα εταιρικά κέρδη έφτασαν να αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ήμισυ της αύξησης του πληθωρισμού στην Ευρώπη, ή ποσοστό 45% έναντι του 40% που αντιπροσώπευε το κόστος των εισαγωγών και του 25% που αντιπροσώπευε το κόστος εργασίας. 

 a

Κατόπιν αυτού, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) άφησε προσωρινά κατά μέρος το κυρίαρχο μακροοικονομικό αφήγημά της που λέει ότι οι αυξήσεις των μισθών τρέφουν τον πληθωρισμό και πρέπει να αποφεύγονται και η ίδια η πρόεδρός της Κριστίν Λαγκάρντ έκανε λόγο για «πληθωρισμό της απληστίας», ουσιαστικά δηλαδή της αισχροκέρδειας.

Παραλαμβάνοντας το σχετικό αφήγημα δε σε μας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης το χρησιμοποίησε ως βάση για να υποστηρίξει πως η κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί για την ακρίβεια με τις πολιτικές για τον έλεγχο των περιθωρίων κέρδους στο λιανεμπόριο και το εμπόριο καυσίμων κι ας άφηνε ανεξέλεγκτο το ολιγοπώλιο των παραγωγών ενέργειας να πηγαίνει όπου θέλει τις τιμές της ενέργειας που διασπείρουν πληθωριστικές πιέσεις σε όλη την οικονομία και τον ΦΠΑ στα ύψη για να επωφελείται το δημόσιο ταμείο από τις πληθωρισμένες τιμές στα τρόφιμα.

Εκτοτε πέρασε ένας χρόνος και σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, ιδίως στη Γερμανία με τα ισχυρά συνδικάτα, οι εργαζόμενοι κατάφεραν να πάρουν σημαντικές αυξήσεις ως και 12%, οπότε η ΕΚΤ επέστρεψε φέτος στο κυρίαρχο μακροοικονομικό αφήγημα που συνδέει τις αυξήσεις μισθών με τον πληθωρισμό.

Βίοι αντίθετοι

Σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της ΕΚΤ για την οικονομία της ευρωζώνης, η αύξηση της συμμετοχής των κερδών στον πληθωρισμό που ξεκίνησε το 2021 άρχισε να υποχωρεί από το 2023 και στο δεύτερο εξάμηνο του έτους η αύξηση των μισθών είχε μεγαλύτερη συμβολή στον πληθωρισμό από τα κέρδη. Κατά την ΕΚΤ, μέχρι το δεύτερο τρίμηνο του 2024 οι εργαζόμενοι θα έχουν ανακτήσει πλήρως τις πραγματικές εισοδηματικές απώλειες που είχαν από τη μεγάλη επίθεση του πληθωρισμού. 

Η εικόνα όμως είναι διαφορετική στην Ελλάδα, τη χώρα με τον μεγαλύτερο πληθωρισμό επιχειρηματικών κερδών και τις πιο αδύναμες μισθολογικές αυξήσεις.

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη των οικονομολόγων της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) Δημήτρη Σιδέρη και Γεωργίας Παύλου,η

οποία βασίζεται στα στοιχεία της Eurostat, στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε το μεγαλύτερο πάρτι ανατιμήσεων για την αύξηση των επιχειρηματικών κερδών σε βάρος των καταναλωτών και των εργαζομένων από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Σε επίπεδο αριθμών, λένε οι οικονομολόγοι, στην Ελλάδα το πληθωριστικό κύμα της περιόδου 202122 τράφηκε από την αύξηση των επιχειρηματικών κερδών κατά 4% και κατά 1% από την αύξηση των φόρων (ΦΠΑ σε πληθωρισμένες τιμές), ενώ η συμβολή της εργασίας υπήρξε αρνητική κατά -5,8%. Με δυο λόγια οι εργαζόμενοι έχασαν το -5,8% των πραγματικών μισθών τους όσο εταιρείες και δημόσιο αύξαναν σε βάρος των μισθωτών τα έσοδά τους.

Πάρτι επιχειρηματιών

Κάτι ανάλογο έγινε και σε τρεις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, την Ιρλανδία, την Κύπρο και τη Μάλτα, όπου ο πληθωρισμός προέκυψε μόνο ως αποτέλεσμα αύξησης των επιχειρηματικών κερδών, αλλά μόνο στην Ελλάδα το πάρτι των επιχειρηματικών κερδών σε βάρος καταναλωτών και εργαζομένων πήρε τόσο μεγάλες διαστάσεις.

 

Το μέγεθος της αύξησης των επιχειρηματικών κερδών την περίοδο 2021-22 αποτυπώνεται στην τελευταία έκθεση του διοικητή της ΤτΕ: η αύξηση του δείκτη περιθωρίων κέρδους για το σύνολο της ελληνικής οικονομίας βρέθηκε πάνω από τα ιστορικά υψηλά του επίπεδα, καταγράφοντας αύξηση 4% το 2021 και 9% το 2022, αναφέρει η έκθεση.

Ειδικά μάλιστα σε συγκεκριμένους κλάδους, π.χ. στη βιομηχανία, ο ρυθμός αύξησης του δείκτη περιθωρίων κέρδους διαμορφώθηκε στο 6,5% το 2021 και το 19,5% το 2022 που αποτελούν νέα ιστορικά υψηλά, στον κλάδο εμπόριο, ξενοδοχεία, εστίαση, μεταφορές, αποθήκευση έφτασε το 11,1% το 2021 και το 17% το 2022, ενώ στις κατασκευές έφτασε το 3,6% το 2021 και το 12,4% το 2022.

Η τεράστια διαφορά στη συμβολή των κερδών και της εργασίας στον πληθωρισμό διαπιστώνεται, τέλος, στην τριμηνιαία έκθεση του Γραφείου του Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα. Ενώ πλέον σε επίπεδο ευρωζώνης από τη συνολική αύξηση του πληθωρισμού κατά 17% για το διάστημα από το δ΄ τρίμηνο 2019 μέχρι το α΄ τρίμηνο 2024 η συμβολή των κερδών στον πληθωρισμό έχει περιοριστεί στο 7% και της εργασίας είναι στο 10% –γιατί οι εργαζόμενοι πήραν αυξήσεις–, στην Ελλάδα από τη συνολική αύξηση του πληθωρισμού κατά 16% στο ίδιο διάστημα πρωταρχική συμβολή έχουν ακόμη και μέχρι σήμερα τα κέρδη, με το μερίδιό τους να διαμορφώνεται στο 9%, ενώ η εργασία έχει συνεισφέρει μόλις 4,1% – γιατί οι αυξήσεις που έχουν πάρει οι Ελληνες εργαζόμενοι υπήρξαν πολύ χαμηλές.

Με δυο λόγια οι καταναλωτές και εργαζόμενοι στην Ελλάδα έχουν βρεθεί σε πολύ χειρότερη μοίρα σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους κι ας λέει η κυβέρνηση ότι κάνει τα πάντα για την καταπολέμηση της ακρίβειας κι ότι το 2022 ο μέσος μισθός αυξήθηκε κατά 6,4%.