Γράφει ο Παναγιώτης Κωνσταντίνου
Με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία ένα από τα βασικά ερωτήματα πολλών διεθνών αναλυτών είχε στο επίκεντρο την απροσδόκητη στάση γερμανικής κυβέρνησης υπό τον Όλαφ Σολτς σε σχέση με τη στρατηγική της προκάτοχό του Άνγκελα Μέρκελ. Η ισχύς της Γερμανίας εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από το φτηνό ρωσικό φυσικό αέριο και η συνεργασία Βερολίνου – Μόσχας, είχαν καταστήσει τη Γερμανία την αδιαμφισβήτητη κυρίαρχο της ευρωπαϊκής οικονομίας - και κατ΄επέκταση - πολιτικής.
Γερμανοί παρατηρητές έκαναν λόγο για μια «αυτοκτονία», η οποία επιβεβαιώθηκε με την «ελεύθερη πτώση» της γερμανικής οικονομίας, και πολλοί εκτιμούσαν πως εάν η Άνγκελα Μέρκελ βρισκόταν στην εξουσία η ρήξη και ο πόλεμος ενδεχομένως να είχαν αποφευχθεί. Δεν είναι τυχαίο πως τους πρώτους μήνες της σύγκρουσης, όταν ακόμη στο τραπέζι βρισκόταν το ενδεχόμενο μιας διαπραγμάτευσης, το Κρεμλίνο προέτρεπε τη Δύση να θέσει ως διαμεσολαβητή την πρώην καγκελάριο της Γερμανίας.
Στα πολυαναμενόμενα απομνημονεύματά της «Freedom: Memoirs 1954-2021» αποκαλύπτεται ο κρίσιμος ρόλος της στην ισορροπία που είχε επιτευχθεί μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης, η οποία απέφερε και τεράστια οφέλη στη Γερμανία.
Το «όχι« της Μέρκελ για την Ουκρανία το 2008
Σύμφωνα με τα αποσπάσματα που δημοσιεύει η εφημερίδα Die Zeit, η Άνγκελα Μέρκελ, το 2008, είχε υπερασπιστεί την άρνησή της να προσφέρει στην Ουκρανία μια πορεία ένταξης στο ΝΑΤΟ, τονίζοντας πως η Δύση θα «έπαιζε με τη φωτιά» αν αγνοούσε την αντίθεση της Ρωσίας στην ένταξη του Κιέβου στη στρατιωτική συμμαχία.
Υπενθυμίζεται πως η Άνγκελα Μέρκελ είχε δεχτεί σφοδρή κριτή μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022. Οι επικριτές της την κατηγορούσαν πως με την «παθητική» πολιτικής όλα τα προηγούμενα χρόνια άνοιξε το δρόμο στη Ρωσία, ενώ πολλοί υπογράμμιζαν πως η επί τέσσερις θητείες Γερμανία Καγκελάριος έτρεφε μια ιδιαίτερη συμπάθεια για τον Βλαντιμίρ Πούτιν.
Με το ξέσπασμα του πολέμου η Μέρκελ υπερασπίστηκε τη θέση της πως η Γερμανία, αλλά και η Δύση, θα πρέπει να διατηρήσει ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας με τον Πούτιν, υπογραμμίζοντας πως πρόκειται για τη δεύτερη πυρηνική δύναμη στον κόσμο. «Δεν μπορούμε να προσποιούμαστε ότι απλώς δεν υπάρχει», είχε υπογραμμίσει σχετικά με τη στάση της Δύσης έναντι των αιτημάτων της Ρωσίας. Η μακροβιότερη καγκελάριος της Γερμανίας, η οποία τότε είχε αποχωρήσει από την εξουσία, υπογράμμιζε εξ αρχής τον κίνδυνο ενός αδιέξοδου πολέμου και προειδοποιούσε τους ηγέτες της Δύσης να μη θεωρήσουν πως ο Πούτιν «μπλοφάρει».
Όπως υπενθυμίζουν οι Financial Times, μεγάλο μέρος της κριτικής που είχε δεχτεί η Μέρκελ επικεντρώθηκε στη θέση που πήρε στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, τον Απρίλιο του 2008. Η ίδια, μαζί με τον τότε Γάλλο Πρόεδρο, Νικολά Σαρκοζί είχαν αντισταθεί στα σχέδια την υπόλοιπων νατοϊκών συμμάχων να προσφέρουν στην Ουκρανία και τη Γεωργία ένα χρονοδιάγραμμα, γνωστό ως «MAP», το οποίο θα οδηγούσε στην ένταξή τους στη στρατιωτική συμμαχία.
Η Μέρκελ είχε τονίσει πως αυτή η κίνηση θα ήταν μια υπόσχεση που θα πυροδοτούσε εξελίξεις, οι οποίες δύσκολα θα μπορούσαν να ανατραπούν στη συνέχεια. Στα απομνημονεύματά της αναφέρει πως ο κύριος λόγος για τον αποκλεισμό της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ήταν το γεγονός πως ο ρωσικός στόλος της Μαύρης Θάλασσας βρισκόταν έξω από την Κριμαία, η οποία τότε ελεγχόταν από την Ουκρανία, μέχρι την προσάρτησή της από τη Ρωσία το 2014.
«Θα ήταν πρωτοφανές για μια υποψήφια χώρα ένταξης στο ΝΑΤΟ να είναι τόσο μπλεγμένη με τις ρωσικές στρατιωτικές δομές. Επιπλέον μόνο μια μειοψηφία του ουκρανικού πληθυσμού υποστήριζε την ένταξη στο ΝΑΤΟ εκείνη την εποχή. Η χώρα ήταν διχασμένη», γράφει στο «Freedom: Memoirs 1954-2021».
Αντίστοιχα για τη Γεωργία, στα απομνημονεύματά της, σημειώνει πως υπήρχαν οι «ανεπίλυτες εδαφικές διαφορές στη Νότια Οσετία και την Αμπχαζία», δύο ζητήματα που, όπως γράφει, ήταν αρκετά για να απορρίψει το σχέδιο ένταξής της στο ΝΑΤΟ.
Όπως χαρακτηριστικά είχε τονίσει η Μέρκελ στους νατοϊκούς συμμάχους το σχέδιο MAP δεν ήταν παρά ένα «παιχνίδι με τη φωτιά», χωρίς να χρειαστεί να αναλύσει περαιτέρω την κατάσταση από την οπτική του Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος είχε ήδη ξεκαθαρίσει πως στόχος του ήταν να αποκαταστήσει τη Ρωσία ως μεγάλη δύναμη.
Η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας χαρακτηρίζει «απατηλό» να πιστεύει κάποιος πως η χορήγηση καθεστώτος ένταξης στο ΝΑΤΟ σε Ουκρανία και Γερμανία θα μπορούσε να τις «προστατεύσει από την επιθετικότητα του Πούτιν» και ότι «αυτό το καθεστώς θα λειτουργούσε αποτρεπτικά ή ότι ο Πούτιν θα είχε δεχτεί μια τέτοια εξέλιξη με σταυρωμένα χέρια». «Η υπόθεση πως ο Πούτιν απλώς θα αποδεχόταν μια τέτοια εξέλιξη για την Ουκρανία και τη Γεωργία ήταν για μένα εξ αρχής ένας ευσεβής πόθος», προσθέτει.
«Δεν θα είσαι για πάντα Καγκελάριος» της είχε πει ο Πούτιν
Υπενθυμίζεται πως η Σύνοδος Κορυφής του Βουκουρεστίου είχε ολοκληρωθεί με έναν συμβιβασμό μεταξύ των νατοϊκών συμμάχων. Η Ουκρανία και η Γεωργία δεν έλαβαν το επιδιωκόμενο καθεστώς, αλλά η Συμμαχία - σε ρητορικό επίπεδο - συμφώνησε πως κάποια στιγμή «οι χώρες θα γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ».
Γνωστή για την «πολιτική των συμβιβασμών» που ακολουθούσε, κλωτσώντας παρακάτω το «τενεκεδάκι», η Μέρκελ υπογραμμίζει στα απομνημονεύματά της ότι με αυτόν τον τρόπο επετεύχθη να μην υπάρξει διάσπαση στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ, όπως είχε συμβεί με τον πόλεμο στο Ιράκ. «Δεν υπήρχε άλλη επιλογή παρά ο συμβιβασμός, ακόμα κι αν αυτός, όπως και κάθε άλλος, είχε το τίμημά του».
Για τη Γεωργία και την Ουκρανία, η άρνηση ένταξης στο καθεστώς MAP, όπως γράφει «ξεφούσκωσε τις ελπίδες τους», ενώ για τον Πούτιν, σημειώνει, το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ είχε κάνει μια γενική υπόσχεση ένταξης στις δύο χώρες, εξακολουθούσε να ισοδυναμεί με αιτία κήρυξης πολέμου. «Δεν θα είσαι καγκελάριος για πάντα. Και τότε θα γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ. Και θέλω να το αποτρέψω αυτό» φέρεται να της είχε πει ο Πούτιν, όπως αποκαλύπτει στα απομνημονεύματά της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου