Λύθηκε το παλιό μυστήριο με το πέος της στρουθοκαμήλου

Η στρουθοκάμηλος είναι ένα από τα ελάχιστα είδη πτηνών που διαθέτουν πέος, γνωρίζουν εδώ και καιρό οι ζωολόγοι. Αυτό όμως που δεν γνώριζαν είναι πώς η αρσενική στρουθοκάμηλος έρχεται σε στύση. Σε μια νέα μελέτη που έχει ευρύτερη σημασία για την εξέλιξη των πτηνών, ορνιθολόγοι απαντούν ότι διόγκωση του πέους οφείλεται
στη διοχέτευση όχι αίματος, αλλά λεμφικού υγρού.

Η στρουθοκάμηλος ανήκει στις στρουθιονίδες, μια ομάδα μεγαλόσωμων πουλιών που δεν πετούν, στην οποία ανήκουν επίσης το έμου, το κίβι και η ρέα.

Οι στρουθιονίδες και λίγα ακόμα πτηνά, όπως οι πάπιες, ζευγαρώνουν με πέος. Τα υπόλοιπα πτηνά ζευγαρώνουν απλώς φέρνοντας σε επαφή τις κλοάκες τους, δηλαδή τις κοιλότητες στις οποίες καταλήγουν το ουρογεννητικό και το πεπτικό σύστημα.

Οι εικασίες για το πώς λειτουργεί το πέος των στρουθιονιδών πηγαίνουν πίσω τουλάχιστον μέχρι το 1836, όταν μια γερμανική μελέτη κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η στύση οφείλεται στη διοχέτευση αίματος, όπως συμβαίνει και με το πέος των ερπετών και των θηλαστικών.

Έκτοτε, ελάχιστοι είχαν ενδιαφερθεί να μελετήσουν την ανατομική παραξενιά των πτηνών με πέος. Για να λύσουν το παλιό μυστήριο, ερευνητές του Πανεπιστημίου Γέιλ και του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης στο Άμχερστ πραγματοποίησαν ανατομική εξέταση σε ένα πέος στρουθοκαμήλου και τρία πέη έμου.

Όπως εξηγεί ο δικτυακός τόπος του Nature, οι ερευνητές εντόπισαν μέσα στο πέος έναν σπογγώδη ιστό, παρόμοιο με τον σπογγώδη ιστό που υπάρχει στο πέος των θηλαστικών, ο οποίος όμως δεν γεμίζει με αίμα, αλλά με λεμφικό υγρό που παράγει ένα ζεύγος οργάνων στη βάση του πέους. Αυτό αποτελεί σαφή ένδειξη ότι το πέος της στρουθοκαμήλου ελέγχεται από το λεμφικό σύστημα (δηλαδή τοσύστημαπου αποστραγγίζει το πλεονάζον υγρό γύρω από τα κύτταρα).

Εκτός όμως του ότι λύνει το μηχανικό μυστήριο του πέους των στρουθιονίδων, η μελέτη έχει και εξελικτικές προεκτάσεις.

Τα πτηνά πιστεύεται ότι κατάγονται από τα ερπετά, τα οποία έχουν πέος. Άραγε το πέος της στρουθοκαμήλου είναι μια παραξενιά που εμφανίστηκε πρόσφατα στην εξέλιξη, ή μήπως είναι εξελικτικό κατάλοιπο που χρονολογείται στην εποχή των ερπετών;

Το δεύτερο ενδεχόμενο είναι πιθανότερο, εκτιμούν οι ερευνητές που υπογράφουν τη νέα μελέτη στο Journal of Zoology.

«Τα ευρήματά μας υποδεικνύουν ότι η εξέλιξη ενός λεμφικού μηχανισμού στύσης συνέβη πιθανώς στον πρόγονο όλων των πτηνών αντί σε συγκεκριμένα πτηνά» λέει η Πατρίσια Μπρέμαν του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Με άλλα λόγια, τα πρώτα πτηνά που προέκυψαν από τα ερπετά πιθανότατα είχαν κάποιου είδους πέος με λεμφική στύση. Έκτοτε, τα περισσότερα πουλιά απαρνήθηκαν το πέος τους, ενώ οι στρουθοκάμηλοι και κάποιες ακόμα εξαιρέσεις προτίμησαν να μην το αποχωριστούν.