Οι θέσεις του Πικραμμένου

Τα νομοθετικά όρια και κριτήρια μέσα στα οποία μπορεί να κινηθεί νόμιμα και συνταγματικά η εκάστοτε κυβέρνηση για την σύνταξη οικονομικών συμφωνιών επιπέδου Μνημονίου, έθεσε ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, Παναγιώτης Πικραμμένος, κατά τη διάρκεια επιστημονικής εκδήλωσης που διοργάνωσε ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών με θέμα «Η αρχή του κράτους Δικαίου σε έκτακτες συνθήκες μέσα σε περιβάλλον Ευρωπαϊκής Ένωσης».


Ο πρόεδρος του ΣτΕ αρχικά αναφέρθηκε στην πρόσφατη απόφαση του Ανωτάτου Ακυρωτικού Δικαστηρίου (668/2012) που έκρινε συνταγματικό, νόμιμο και σύμφωνο με τους διεθνείς κανόνες το πρώτο Μνημόνιο του 2010 (Ν. 3845/2010).

Ειδικότερα, για την απόφαση της Ολομέλειας που έκρινε το πρώτο Μνημόνιο ο κ.Πικραμμένος επισήμανε ότι η απόφαση αυτή έθεσε «τα όρια της δράσης του νομοθέτη, τόσο στην παρούσα όσο και σε μελλοντικές φάσεις της κρίσεως».

Στην επίμαχη απόφαση, συνέχισε ο πρόεδρος του ΣτΕ, αναφέρεται ότι «σε περιπτώσεις παρατεταμένης οικονομικής κρίσεως δύναται ο νομοθέτης να θεσπίσει μέτρα περιστολής δαπανών που συνεπάγονται οικονομική επιβάρυνση μεγάλων κατηγοριών του πληθυσμού, πλην η δυνατότητα αυτή έχει ως όριο την καθιερούμενη από το άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος αρχή της ισότητας στα δημόσια βάρη αναλόγως των δυνάμεων εκάστου, καθώς και την καθιερούμενη στο άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος αρχή του σεβασμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας».

Αυτό σημαίνει ότι «η επιβάρυνση αυτή πρέπει να κατανέμεται μεταξύ όλων των κατηγοριών απασχολουμένων τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα, καθώς και των ασκούντων ελεύθερο επάγγελμα», προσέθεσε ο κ. Πικραμμένος και υπογράμμισε:

«Αυτό διότι, εν όψει και της καθιερουμένης στο άρθρο 25 παρ. 4 του Συντάγματος αξιώσεως του Κράτους να εκπληρώνουν όλοι οι πολίτες το χρέος της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης, δεν είναι επιτρεπτό η επιβάρυνση από τα μέτρα που λαμβάνονται προς αντιμετώπιση της δυσμενούς και παρατεταμένης οικονομικής συγκυρίας να κατανέμεται πάντοτε σε συγκεκριμένες κατηγορίες
πολιτών, οι οποίοι, κατά κανόνα, είναι συνεπείς προς τις υποχρεώσεις τους, και να ευνοούνται άλλες κατηγορίες από την ασυνέπεια των οποίων -κυρίως στο πεδίο της εκπληρώσεως των φορολογικών τους υποχρεώσεων- προκαλείται σε μεγάλο ποσοστό η δυσμενής αυτή συγκυρία».

Τη ίδια στιγμή ο πρόεδρος του ΣτΕ τόνισε ότι «με την αρκετά έντονη αυτή επέμβασή του το δικαστήριο [πρόκειται για απόφαση της Ολομέλειας] δεν προαναγγέλλει μεν κάποια μελλοντική κρίση του, ενημερώνει όμως το νομοθέτη ως προς τα όρια εντός των οποίων μπορεί να κινηθεί και προειδοποιεί οπωσδήποτε ως προς τα κριτήρια που θα χρησιμοποιήσει σε επόμενη περίπτωση».

Παράλληλα, ο κ. Πικραμμένος ανέφερε: «Είναι λοιπόν σαφές ότι παρόλο που οι έκτακτες συνθήκες και η ανάγκη για την εξυπηρέτηση του επιτακτικού γενικού συμφέροντος επιτρέπουν ή μάλλον επιβάλλουν στο δικαστή ν' αποφασίσει εάν η απόκλιση από τη συνήθη νομιμότητα είναι δικαιολογημένη και συνεπώς ανεκτή, εντούτοις δεν τον καθιστούν κυρίαρχο, κατά τον ορισμό του Καρλ Σμιτ στην ‘Πολιτική Θεολογία’ σύμφωνα με τον οποίο κυρίαρχος σ' ένα πολίτευμα είναι αυτός
που έχει την εξουσία να κρίνει εάν υφίστανται έκτακτες συνθήκες».

Και κατέληξε ο πρόεδρος του ΣτΕ: «Ο δικαστής λοιπόν δεν πρέπει να είναι κυρίαρχος αλλά δεν μπορεί να είναι και απών. Έχει ως ύψιστη συνταγματική αποστολή να εντοπίζει και να θέτει τα όρια εντός των οποίων οφείλει να κινηθεί η πολιτική εξουσία προκειμένου ν' ασκήσει τις ευρείες αποφασιστικές της αρμοδιότητες. Η αποστολή δε αυτή γίνεται ακόμη πιο σημαντική σε περιόδους
κρίσεων κατά τη διάρκεια των οποίων τα περιθώρια για λανθασμένες επιλογές στενεύουν καθώς οι συνέπειες τους ενδέχεται να είναι ολέθριες. Στις περιπτώσεις αυτές καθίσταται επιτακτική η προσήλωση στις θεμελιώδεις αξίες του κράτους δικαίου νομικού μας πολιτισμού την οποία ο δικαστής έχει την αρμοδιότητα αλλά και την ικανότητα να εξασφαλίσει».

Ομιλητές στην εκδήλωση ήταν ο πρόεδρος της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, αρεοπαγίτης Χαράλαμπος Αθανασίου και οι πανεπιστημιακοί Γρηγόριος Καλαβρός, Αντώνιος Μακρυδημήτρης, Κωνσταντίνος Ρέμελης, και Θεόδωρος Φορτσάκης, ενώ χαιρετισμό απηύθυνε ο πρόεδρος του ΔΣΑ Γιαν. Αδαμόπουλος.