Αράπηδες και γύφτοι (σσ καλά τα γράφεις Ξένια μου.Αλλα θα ισχυριζοσουν τα ίδια εαν εμενες πχ στο...Ζεφύρι αντι για το Κολωνάκι;Οσο για τις πρόσπάθειες των χωρων της Ευρωπαικης Ενωσης, για την ενταξη των Ρομά στο κοινωνικό σύνολο ,μαλλον δέν εισαι καλά πληροφορημένη...Δεν ειναι τοσο απλα τα πράγματα...)

Tης Ξενιας Κουναλακη / xkounalaki@kathimerini.gr

Πολλές ενστάσεις ακούστηκαν για την πολιτικώς ορθή χρήση του αποστειρωμένου όρου «Ρομά», αντί του ζουμερού, δημώδους «γύφτοι», που νομιμοποιείται εξάλλου από τον ίδιο τον Κωστή Παλαμά. Το επιχείρημα είναι ότι και οι ίδιοι αυτοαποκαλούνται γύφτοι, άρα δεν προσβάλλονται. Το ίδιο όμως ισχύει και με τους Αφροαμερικανούς. Μπορεί να αλληλοπροσφωνούνται «αράπηδες» (niggers), αλλά δεν τους αρέσει να τους αποκαλεί έτσι ένας λευκός. Θα είχε
εξαιρετικό ενδιαφέρον να δοκιμάσουμε να εκφέρουμε «τη λέξη που αρχίζει από n» στα αγγλικά, μέσα σε ένα κατάμεστο βαγόνι του νεοϋορκέζικου υπογείου.

Με την προαναφερθείσα λογική του αυτοπροσδιορισμού θα μπορούσαμε να αποκαλούμε στα ελληνικά τους Αφροαμερικανούς «αράπηδες», ελέω Ζαχαρία Παπαντωνίου και Πηνελόπης Δέλτα, και να τραγουδάμε περιπαικτικά «Τι είναι αυτό που το λένε αράπη;» στον ρυθμό του γνωστού σάουντρακ της ταινίας το «Παιδί και το δελφίνι». Επίσης, για να μην υποκύψουμε στην πολύπαθη πολιτική ορθότητα, να απευθυνόμαστε στους γκέι λέγοντας «ρε συ, αδερφή» και στα μέλη του ΚΚΕ να χρησιμοποιούμε την αποστροφή «Ψιτ, κομμούνι». Οσο εξωφρενικά όμως ακούγονται αυτά τα παραδείγματα, άλλο τόσο αυτονόητη είναι η χρήση της λέξης «Ρομά». Η γλώσσα είναι ένα χρονικά προσδιορισμένο εργαλείο, που προσαρμόζεται στις συνθήκες της εποχής. Αν ακούγεται παρωχημένη η φράση «θα σου φκιάσω το κρεβάτι να πας να πλαγιάσεις», άλλο τόσο κλωτσούν στο σύγχρονο αυτί οι λέξεις «γύφτοι, αράπηδες, αδερφές» – εκτός αν αυτός που τις εκφέρει είναι λογοτέχνης 19ου ή αρχών 20ού αιώνα.

Η πολιτική ορθότητα δεν έχει στόχο να χαλάσει το κέφι των πλακατζήδων ούτε να ξενερώσει τους προβοκάτορες. Εχει συγκεκριμένη κοινωνική λειτουργία, την προστασία ανίσχυρων μειονοτήτων από τις αγελαίες διαθέσεις της πλειοψηφίας. Αν κάποιος προτιμήσει τη λέξη «γύφτοι», διακηρύσσει εμμέσως πως θεωρεί ότι η συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα αποτελείται στην καλύτερη περίπτωση από κατεργάρηδες, που μετακινούνται με ημιφορτηγά, γεμάτα καρπούζια και κοριτσάκια με χρωματιστά ρούχα, ακούγοντας Μπρέγκοβιτς από τον Καιρό των Τσιγγάνων και στη χειρότερη από εγκληματίες, που συνηθίζουν να κλέβουν μέταλλα για ανακύκλωση ή να αρπάζουν παιδιά, να τους ξυρίζουν το κεφάλι και να τους παίρνουν τα όργανα (σύμφωνα με ένα διαδεδομένο αστικό μύθο αυτά συμβαίνουν στα μεγάλα malls Αθήνας και περιχώρων).

Αν πάλι διαλέξει να αποκαλέσει τη συγκεκριμένη μειονότητα «Ρομά», σημαίνει ότι αναγνωρίζει τα δικαιώματά της, το παρελθόν της και τους διωγμούς που υπέστη με αποκορύφωμα τη βάναυση στοχοποίησή της από τους ναζί, μαζί με τους Εβραίους και τους ομοφυλόφιλους. Και τέλος, ότι αμφιβάλλει αν ο αναλφαβητισμός και η νομαδική ζωή είναι επιλογή των ίδιων των Ρομά ή απόρροια του κοινωνικού αποκλεισμού τους και της αδυναμίας της πολιτείας να τους παράσχει πρόσβαση σε ασφαλή στέγη και εκπαίδευση. Τόσο απλά.