Πέντε άνθρωποι συνόδεψαν τον Κωνσταντίνο Βολανάκη στην τελευταία κατοικία του το 1907 - Τα τελευταία χρόνια της ζωής του έφτιαχνε πίνακες για έτοιμες κορνίζες - Κι όμως «η αποβίβαση του Καραϊσκάκη στο Φάληρο» πουλήθηκε δύο εκατ. ευρώ!Ο Κωνσταντίνος Βολανάκης (ή Βολωνάκης) γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1837. Θεωρείται ο μεγαλύτερος Έλληνας θαλασσογράφος. Ασχολήθηκε επίσης και με την τοπογραφία.
Πριν ξεκινήσουμε στην αναφορά μας στον Βολανάκη, θα αναφερθούμε στον πρώτο Έλληνα θαλασσογράφο. Πρόκειται για τον Ιωάννη Αλταμούρα. Γεννήθηκε στη Φλωρεντία το 1852 και πέθανε στην Αθήνα σε ηλικία μόλις 26 ετών (1878). Πατέρας του ήταν ο Ιταλός ζωγράφος Σαβέριο Φραντσέσκο Αλταμούρα και μητέρα του η Ελληνίδα Ελένη Μπούκουρα-Αλταμούρα, η πρώτη χρονολογικά Ελληνίδα ζωγράφος, η οποία ωστόσο μετά τον πρόωρο θάνατο δύο από τα τρία παιδιά της, έπεσε σε κατάθλιψη και έκαψε τους περισσότερους πίνακές της.
Ο Ιωάννης Αλταμούρας παρά τον πρόωρο χαμό του, άφησε πίσω του αξιόλογο έργο. Η θεματολογία του αφορά κατά κύριο λόγο καράβια, ιστιοφόρα, τρικυμισμένες ή γαλήνιες θάλασσες.
Επανερχόμαστε στον Κωνσταντίνο Βολανάκη ο οποίος από πολύ μικρή ηλικία, ζωγράφιζε καραβάκια στον τοίχο. Τελείωσε το Σχολαρχείο στο Ηράκλειο και το Γυμνάσιο στη Σάμο (1856). Στη συνέχεια, πήγε στην Τεργέστη όπου δούλεψε στο λογιστικό τμήμα της επιχείρησης του Γεώργιου Αφεντούλη (αδελφού του γαμπρού του). Παρατηρούσε τα πλοία στο λιμάνι της πόλης, έφτιαχνε σχέδια με σχετικά θέματα, κάτω από τα λογιστικά βιβλία!
Ο Αφεντούλης που αντιλήφθηκε το ταλέντο του, τον έστειλε να σπουδάσει στο Μόναχο. Εκεί έδωσε εξετάσεις στην Ακαδημία Καλών Τεχνών και αρίστευσε. Σπούδασε στην τάξη του Καρλ Τέοντορ Πιλότι και αργότερα δίπλα στον Βίλχελμ φον Κάουλμπαχ, με τον οποίο ειδικεύτηκε στη θαλασσογραφία. Ταξίδεψε στη Γαλλία, την Αγγλία και την Ιταλία (μετά το 1877), για να ενημερωθεί για τα καλλιτεχνικά ρεύματα της εποχής στις χώρες αυτές. Το 1867, το έργο του για τη ναυμαχία της Λίσας (ιταλική ονομασία του νησιού της Αδριατικής Βις, που σήμερα ανήκει στην Κροατία) βραβεύτηκε και αγοράστηκε από τον αυτοκράτορα Φραγκίσκο Ιωσήφ, ο οποίος το δώρισε στην Πινακοθήκη της Βιέννης (σημ. ανάκτορα Χόφμπουργκ). Το 1872, συμμετείχε στην έκθεση Kunstverein του Μονάχου, αργότερα στις εκθέσεις της Βιέννης, του Βερολίνου και της Βρέμης (1880). Στο Μόναχο, συνδέθηκε φιλικά με τον Νικόλαο Γύζη (ο οποίος βάφτισε την κόρη του Πολυξένη) που τον συμβούλεψε να μην επιστρέψει στην Ελλάδα, καθώς οι πίνακές του πουλιούνται στον Τινάνειο Κήπο (του Πειραιά) και την Τερψιθέα… Ο Βολανάκης δεν τον άκουσε και το 1883, εγκαταστάθηκε με τη σύζυγό του και τα 5 παιδιά τους στον Πειραιά (ήθελε πάντα να έχει θέα στη θάλασσα…).
Την ίδια χρονιά, διορίστηκε καθηγητής της "Στοιχειώδους Γραφικής" στο Σχολείο των Τεχνών (νυν ΑΣΚΤ). Στη συνέχεια, κατέλαβε την έδρα της "Αγαλματογραφίας", από την οποία παραιτήθηκε για λόγους υγείας το 1903. Το 1889 τιμήθηκε με τον Αργυρούν Σταυρό των Ιπποτών. Μοναχικός και κλεισμένος στον εαυτό του, πολύ δύσκολα έπαιρνε μέρος σε εκθέσεις. Έτσι, το 1888 συμμετείχε στην έκθεση του "Παρνασσού", το 1903 στην Έκθεση της Εταιρείας Φιλοτέχνων και Ενώσεως Καλλιτεχνών και τις Διεθνείς Εκθέσεις Αθηνών (1904-1905), όπου και βραβεύτηκε.
Από το 1895, ίδρυσε το "Καλλιτεχνικό Κέντρο" στον Πειραιά όπου φοίτησαν πολλοί αξιόλογοι ζωγράφοι: Βασίλειος Χατζής, Μιχάλης Οικονόμου, Γεώργιος Μπουζιάνης, Ιωάννης Κούτσης, Στέλιος Μηλιάδης, Άγγελος Γιαλλινάς κ.ά. Με την ίδρυση του Κέντρου αυτού, προσπαθούσε να αυξήσει τα εισοδήματά του, καθώς οι οικογενειακές του υποχρεώσεις ήταν μεγάλες. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, έζησε φτωχός και παραγκωνισμένος, δουλεύοντας με μικρό μεροκάματο για λογαριασμό του κορνιζοποιού Γλυτσού. Έφτιαχνε δηλαδή πίνακες, με συγκεκριμένες διαστάσεις για κορνίζες που ήταν ήδη έτοιμες (!).Ο Βολανάκης στα έργα του, δεν ενδιαφέρθηκε τόσο για την "απόδοση" του ουρανού και της θάλασσας, όσο για τα πλοία και τα εξαρτήματά τους που απέδιδε πάντα με μεγάλη ακρίβεια. Πρόσεχε επίσης πολύ, την αρμονική παράθεση των χρωμάτων.
Ο Άγγελος Προκοπίου τον θεωρεί "πατέρα" του ελληνικού εμπρεσιονισμού. Θα λέγαμε όμως, ότι περισσότερο ταυτίζεται με την αγγλική τοπιογραφία (Κόνσταμπλ, Τέρνερ) ή τη Σχολή της Μπαρμπιζόν της Γαλλίας (Κορό, Μιλέ). Ο μελετητής του Μανόλης Βλάχος, τον συνδέει με Ολλανδούς ζωγράφους ειδικούς στην απεικόνιση πλοίων (Portraitistes des Bateaux). Ακόμα, φαίνεται ότι τα λιμάνια που φιλοτέχνησε είναι επηρεασμένα από τον Γάλλο Λορέν και τους Ιταλούς Καναλέτο και Γκουάρντι.
Γνωστότερα έργα του: "Η Ναυμαχία του Τραφάλγκαρ"
"Η Ναυμαχία της Σαλαμίνας" (παλιότερα πιστευόταν ότι πρόκειται για τη ναυμαχία στο Άκτιο),
"Εγκαίνια του Ισθμού της Κορίνθου"
"Η Πυρπόληση Τουρκικής Φρεγάτας",
"Η Αποβίβαση του Καραϊσκάκη στο Φάληρο",
"Το Τσίρκο στο Μόναχο", το καλύτερο ίσως έργο του
"Η Έξοδος του Άρεως"
Όπως αναφέραμε, ο Βολανάκης πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του σε μεγάλη ένδεια. Πέθανε το 1907 και στην τελευταία του κατοικία, όπως έγραφε ο Παύλος Νιρβάνας, τον συνόδεψαν μόλις πέντε άνθρωποι!
Όσο για την αξία των έργων του σήμερα;
"Η Αποβίβαση του Καραϊσκάκη στο Φάληρο" πουλήθηκε σε δημοπρασία το 2008, για σχεδόν δύο εκατομμύρια ευρώ!
Το έργο του "Το Λιμάνι του Βόλου τη Νύχτα" πουλήθηκε σε δημοπρασία του οίκου Σόθμπι'ς για περίπου 950.000 ευρώ…
Μιχάλης Στούκας
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου