«Ακόμη κι όταν κλαψουρίζετε/ είσαστε ψεύτες...

...θέλετε/ να ξεσκιστείτε».
Ένα ποίημα του Χανς-Μάγκνους Έτσενσνμπέργκερ...

Στάθης Τσαγκαρουσιανος

Αν δεν κάνω λάθος, το τελευταίο βιβλίο του Enzensberger που βγήκε στα ελληνικά είναι το «Αναβρασμός» (η πικρή ετυμηγορία του...

για την εξτρεμιστική Αριστερά της εποχής του). Τον θυμήθηκα όμως σήμερα για αυτό το ποίημά του (το ωμό και παρακινδυνευμένο), που είχα διαβάσει στο αρχαίο 1983 και με είχε φέρει τούμπα, γιατί πρώτη φορά διάβαζα ότι ένα θύμα ενδέχεται να είναι πονηρό και ότι ένας βιασμένος ενδέχεται να ήθελε να ξεσκιστεί: «εσείς,/ που προκαλείτε το βιασμό,/ ρίχνεστε στο τεμπέλικο κρεβάτι/ της υποταγής, ακόμη κι όταν κλαψουρίζετε/ είσαστε ψεύτες, θέλετε/ να ξεσκιστείτε»! Βλέποντας τον καημένο το λαό, που «τόσα υποφέρει» από τους ψεύτες, επίορκους ή κλέφτες κυβερνήτες που τόσο πρόθυμα ψηφίζει και ξαναψηφίζει (τραβάτε με κι ας κλαίω), το αναδημοσιεύω, από την παλιά, εξαντλημένη έκδοση του Πλέθρον «Σύγχρονη Γερμανόφωνη ποίηση»

Υπερασπίζοντας το λύκο από τα πρόβατα

μήπως θα φάει τo γεράκι μημελησμόνει;
τι ζητάτε από το τσακάλι,
ν' αλλάξει δέρμα, κι απ' τον λύκο; μήπως
να ξεριζώσει μοναχός τα δόντια του;
τι δε σας πάει
με τις πολιτικές δονήσεις και τους πάπες,
και τι κοιτάτε έτσι χαζά
στην ψευδολόγα οθόνη;

λοιπόν ποιός ράβει στου στρατηγού
το παντελόνι τι αιμάτινο σειρήτι; ποιος
μπρος στον τοκογλύφο ανοίγει το πουγγί του;
ποιός κρεμάει περήφανα το τσίγκινο παράσημο
πάνω απ' τον αφαλό που γουργουρίζει; ποιος
παίρνει φιλοδώρημα, αργύρια,
χρήμα για να σωπάσει; υπάρχουνε
πολλοί κλεμμένοι, λίγοι κλέφτες· ποιός
τους χειροκροτεί λοιπόν, ποιος
τους απονέμει τα παράσημα, ποιος
χαίρεται το ψέμα;

σταθείτε μπρος στον καθρέφτη: δειλοί,
τρέμετε στην προσπάθεια της αλήθειας,
τη μάθηση απωθείτε, τη σκέψη
εμπιστευόμενοι στους λύκους,
της μύτης ο χαλκάς, το πιο ακριβό σας κόσμημα,
καμία πλάνη αρκετά χαζή, καμιά κατηγορία
αρκετά φτηνή, κανείς εκβιασμός
δεν είναι αρκετά σκληρός για σας.

Πρόβατα εσείς, είναι, συγκρίνοντας με σας,
αδέλφια σας οι κόρακες:
βγάζει ο ένας το μάτι του άλλου.
αδελφοσύνη επικρατεί
ανάμεσα στους λύκους:
πηγαίνουν σε κοπάδι.

ας είναι δοξασμένοι οι ληστές: εσείς,
που προκαλείτε το βιασμό,
ρίχνεστε στο τεμπέλικο κρεβάτι
της υποταγής, ακόμη κι όταν κλαψουρίζετε
είσαστε ψεύτες, θέλετε
να ξεσκιστείτε. έσείς
δεν πρόκειται ν' άλλάξετε τον κόσμο.

(1962)
__________________________


Ο Χανς-Μάγκνους Έτσενσνμπέργκερ γεννήθηκε τό 1929 στο Κάουφμπόιρεν της Γερμανίας. Σπούδασε Φιλοσοφία και γλώσσες στο Αμβούργο, Ερλάγκεν, Φράϋμπουργκ καΙ Σορβόνη. Εργάστηκε στο ραδιοφωνικό σταθμό της Στουτγκάρδης, σε έκδοτικό οίκο της Φραγκφούρτης· ταξίδεψε σε πολλές χώρες και για μεγάλο χρονικό διάστημα έζησε στη Βόρεια Αμερική, στην Κούβα, στο Μεξικό και στη Νορβηγία. Σήμερα ζει στό Βερολίνο καί εκδίδει τό περιοδικό Κούρσμπουχ. Έχει βραβευτεί με τα βραβεία της Νυρεμβέργης, της Ταορμίνα, των Γερμανών κριτικών, καθώς και το βραβείο της Ακαδημίας του Ντάρμστατ «Γκέοργκ Μπύχνερ». Ο Έντσεσμπέργκερ δεν είναι μόνο ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Γερμανούς ποιητές, αλλά και ένας από τους σημαντικότερους κριτικούς. Με τις κριτικές του έχει παρουσιάσει και αναδείξει πολλούς νέους Γερμανόφωνους ποιητές. Τα δοκίμιά του για την ποίηση της Ζάχς, του Τσέλαν κλπ. έχουν ένα έντονο δυναμικό χαρακτήρα φιλολογικής ανάλυσης και κριτικής. Ο ποιητής παράλληλα έχει έντονη πολιτική παρουσία στο χώρο της Αριστεράς. Συνήθως χαρακτηρίζεται ως πολιτικός ποιητής.
ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ: Verteidigung der Wolfe (1957), Landessprache (1960), Blindenschrift (1964), Gedichte (1955-70), Mausoleum (1975)