Mάταιη η θυσία του Κοτζιά...

Τελικώς ο Ζάεφ, με την αποστασία βουλευτών του VMRO, βρήκε τους 80 βουλευτές που χρειαζόταν και κέρδισε την πρώτη κρίσιμη ψηφοφορία στη Βουλή των Σκοπίων. Προφανώς, δεν πρόκειται να...
συναντήσει δυσκολίες στις επόμενες. Οι αποστάτες θα είναι πειθήνιοι. Η Συμφωνία των Πρεσπών, λοιπόν, δεν θα σκοντάψει στα Σκόπια και ως εκ τούτου μέχρι το τέλος Νοεμβρίου το μπαλάκι θα έλθει στο ελληνικό γήπεδο.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το μορατόριουμ μέχρι τον Μάρτιο που είχαν συμφωνήσει οι Τσίπρας και Καμμένος την περασμένη Δευτέρα χάνει το νόημά του. Με άλλα λόγια, η θυσία του Κοτζιά αποδεικνύεται μάταιη, εξ ου και τα θερμά λόγια στην τελετή παράδοσης-παραλαβής του υπουργείου Εξωτερικών το μεσημέρι του Σαββάτου.

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην ΠΓΔΜ ήταν από μόνο του μία νίκη της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Ο Ζάεφ ήλπιζε πως όσοι ήταν αντίθετοι με τη Συμφωνία των Πρεσπών θα διχάζονταν: ένα τμήμα τους θα πήγαινε στις κάλπες για να ψηφίσει ΟΧΙ και ένα άλλο θα επέλεγε το μποϊκοτάζ. Έτσι, και η συμμετοχή θα ξεπερνούσε το όριο των 700.000 που οι ίδιοι οι κυβερνώντες είχαν ατύπως θέσει και το ΝΑΙ θα επικρατούσε άνετα.

Τελικώς, όμως, απεδείχθη πως η θέση του Μίτσκοφσκι για κατά συνείδηση ήταν πλασματική και αποτέλεσμα των ασφυκτικών πιέσεων που του άσκησε η Μέρκελ και η Ουάσιγκτον. Ουσιαστικά το VMRO ποντάρισε στο μποϊκοτάζ και κέρδισε το πολιτικό στοίχημα και τις εντυπώσεις. Μόνο μία πολύ μικρή μειονότητα των ψηφοφόρων του πήγε στις κάλπες και ψήφισε ΟΧΙ.

Μπούμεραγκ οι Δυτικές παρεμβάσεις

Είναι, πάντως, αξιοσημείωτο πως η Δύση δεν βάζει μυαλό. Καθ’ όλη τη διάρκεια της προ του δημοψηφίσματος περιόδου, οι Δυτικοί έπαιξαν τα ρέστα τους για να υπάρξει μεγάλη συμμετοχή και βεβαίως για να κερδίσει το ΝΑΙ. Βομβάρδισαν το σλαβομακεδονικό στοιχείο με ένα μίγμα υποσχέσεων και απειλών. Ο πρόεδρος Τραμπ παρενέβη με επιστολή, ο Ζάεφ κλήθηκε στην Ουάσιγκτον και συναντήθηκε με τον αντιπρόεδρο Πενς, η Μέρκελ πήγε προσωπικά στα Σκόπια και έπιασε από τον λαιμό τον αρχηγό του VMRO, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ και αξιωματούχοι της ΕΕ πήγαν επιτόπου για να πειθαναγκάσουν τους ψηφοφόρους. Μέχρι και ο πρώην πρόεδρος Μπους επιστρατεύθηκε. Οι Γάλλοι έφθασαν στο σημείο να θέσουν το εξωφρενικό δίλημμα: «ή Βόρεια Μακεδονία ή Βόρεια Κορέα»!

Όπως αποδείχθηκε για μία ακόμα φορά, οι ωμές και κραυγαλέες δυτικές παρεμβάσεις φέρνουν συνήθως το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Προκαλούν μία αρνητική παλινδρόμηση στο εκλογικό σώμα. Είδαμε το φαινόμενο και στο δημοψήφισμα για το σχέδιο Ανάν στην Κύπρο πριν από 15 χρόνια και στο δημοψήφισμα στην Ελλάδα το 2015.

Η Δύση, πάντως, υποκρίθηκε πως δεν βλέπει τον ελέφαντα στο κέντρο του δωματίου. Μίλησε για συντριπτική επικράτηση του ΝΑΙ, παρακάμπτοντας την καταλυτική απήχηση που είχε το μποϊκοτάζ. Αντέδρασε έτσι, επειδή ήθελε ο Ζάεφ να προχωρήσει στον ίδιο δρόμο. Εξ ου κι αυτός δήλωσε πως θα συνεχίσει απτόητος προς τη συνταγματική αναθεώρηση. Μπορεί να απέτυχε η προσπάθεια χειραγώγησης του εκλογικού σώματος στη γειτονική χώρα, αλλά επέτυχε η χειραγώγηση των 11 βουλευτών που είχε ανάγκη ο Ζάεφ για να συγκεντρώσει τον μαγικό αριθμό των 80.

Η εθνοτική αντίθεση

Η σημασία καθίσταται ακόμα μεγαλύτερη, επειδή το ΝΑΙ και το μποϊκοτάζ δεν κατανεμήθηκαν περίπου ισομερώς στη σλαβομακεδονική πλειονότητα και στην αλβανική μειονότητα. Οι Αλβανοί ψήφισαν κατά 95% ΝΑΙ, ενώ μόνο ένας στους τρεις Σλαβομακεδόνες έπραξε το ίδιο. Το γεγονός αυτό προσδίδει στον διχασμό που προκάλεσε η Συμφωνία των Πρεσπών και μία εθνοτική διάσταση, η οποία εκ των πραγμάτων τροφοδοτεί την υποφώσκουσα αντίθεση των δύο σύνοικων στοιχείων.

Οι Σλαβομακεδόνες νοιώθουν ότι για ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα του κράτους τους, αποφασιστικό ρόλο έπαιξαν οι Αλβανοί, οι οποίοι κατά κανόνα εμπνέονται από τα δικά τους εθνικιστικά ιδεώδη κι όχι από τον Μακεδονισμό. Με άλλα λόγια, εκ των πραγμάτων επανέρχονται στην επιφάνεια οι αποκλίνουσες εθνικές επιδιώξεις, γεγονός που ενδέχεται να τροφοδοτήσει μία αποσταθεροποιητική δυναμική.

Το κλίμα αυτό παροξύνεται από την αποστασία. Όπως γράφαμε τότε, μπορεί ο Ζάεφ και η Δύση να έχασαν πολιτικά τη μάχη του δημοψηφίσματος, αλλά δεν είχαν χάσει τον πόλεμο. Το επόμενο στοίχημά τους ήταν οι ψηφοφορίες στο Κοινοβούλιο για τη συνταγματική αναθεώρηση και συγκεκριμένα εάν θα κατάφερνε να συγκεντρώσει την αναγκαία πλειοψηφία των 80 βουλευτών. Το γεγονός ότι Ζάεφ και Δύση, ενώ έχασαν τη μάχη στο επίπεδο της δημοκρατίας (δημοψήφισμα) κέρδισαν τον πόλεμο στο παζάρι της αποστασίας βουλευτών εκ των πραγμάτων δημιουργεί στους κόλπους των Σλαβομακεδόνων από πικρία μέχρι οργή.

Πριν το δημοψήφισμα, πηγές στα Σκόπια επέμεναν πως με τη βοήθεια της Δύσης ο Ζάεφ είχε σχεδόν εξασφαλίσει τους 80. Ας σημειωθεί ότι αρκετοί πρώην υπουργοί και βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι υπόδικοι και κάποιοι εξ αυτών έχουν καταδίκες. Ειδικά σ’ αυτούς τους αδύναμους κρίκους δίνονταν υποσχέσεις και από την κυβέρνηση Ζάεφ και από δυτικές κυβερνήσεις ότι θα απαλλαγούν εάν υπερψηφίσουν τη συνταγματική αναθεώρηση.

Όπως προκύπτει από την ψηφοφορία, ο Ζάεφ και σύσσωμη η Δύση έπαιξαν τα ρέστα τους και κέρδισαν. Αναμφιβόλως, για να επιτευχθεί ο σκοπός χρησιμοποιήθηκαν όλα τα μέσα, από τον εκβιασμό μέχρι τον χρηματισμό και την υπόσχεση. Το διακύβευμα, άλλωστε, δεν ήταν τόσο η διευθέτηση της διένεξης με την Ελλάδα για το όνομα, όσο η ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και ως εκ τούτου ο σχεδόν εξοβελισμός της Ρωσίας από τα Βαλκάνια.

Σταύρος Λυγερός