Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας ήταν μια μακρά σειρά επεισοδίων βίαιων και μη, που ξεκίνησε το 1991. Έχει οδηγήσει στην δημιουργία 6 ανεξάρτητων κρατών, φέρνοντας όμως και πολλές καταστροφές, πτώση του εισοδήματος και των συνθηκών διαβίωσης και έξαρση των εθνικιστικών παθών.
Η Γιουγκοσλαβία είχε 22 εκατομμύρια κατοίκους, αποτελούνταν από έξι ομόσπονδες δημοκρατίες, με τέσσερις επίσημες γλώσσες (Σέρβικα, Κροάτικα, Σλοβένικά και Σλαβομακεδόνικα), τρεις κύριες θρησκείες (Ορθοδοξία, Καθολικισμός, Μουσουλμανισμός) και πάνω από 30 επίσημα καταγεγραμμένες εθνικές μειονότητες.
Ήταν ίσως ο γνησιότερος κληρονόμος της πολυεθνικής Αψβουργικής Αυτοκρατορίας, στην ουσία μια μίνι Αψβουργική Αυτοκρατορία σε βαλκανική, ομοσπονδιακή και σοσιαλιστική εκδοχή. Η φυσιογνωμία της ήταν βαλκανική και κεντροευρωπαϊκή, Μεσογειακή και ηπειρωτική, Δυτική και ανατολική ταυτόχρονα. Ήταν αυτό που ονομάζουμε μια “χώρα-γέφυρα”.
Ο Εμφύλιος που οδήγησε στο τέλος…
Η κρίση κορυφώνεται όταν στις 5-7-1990 ξεσπάει στην κροατική πόλη Knin επανάσταση των Σέρβων, η επονομαζόμενη και «επανάσταση των κορμών» εξαιτίας των κορμών που χρησιμοποιούσαν στα μπλόκα. Η Κροατία είχε έναν συμπαγή σερβικό πληθυσμό, γύρω στις 600.000, που επιθυμούσαν την ένωση με τη Σερβία. Ο Κροάτης πρόεδρος σύμφωνα με την ιστορική κατάθεση του eranistis.net ο Franjo Tudjman είναι διστακτικός να αναλάβει δράση ενάντια τους αφού δεν γνωρίζει πως θα αντιδράσει το Βελιγράδι, που μυστικά όμως εξοπλίζει τους Σέρβους επαναστάτες… Η Ρωσία έρχεται να λύσει τα χέρια του Milosevic αφού σε μυστική συνάντηση αξιωματούχων των δύο χωρών, διαβεβαίωσαν τους Σέρβους ότι δεν υπήρχε καμία διάθεση επέμβασης της διεθνούς κοινότητας. Εν τω μεταξύ η ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Κροατίας και της Σλοβενίας τον Ιούνιο του 1991 ξεχειλίζει το ποτήρι των Σέρβων οι οποίοι ξεκινούν βομβαρδισμούς στην Κροατία και στέλνουν ένα ελαφρό σώμα από 2.000 στρατιώτες στη Σλοβενία, η οποία όμως δεν τους απασχολεί ιδιαίτερα αφού στην επικράτεια της δεν ζούσε αξιόλογος αριθμός Σέρβων. Το κύριο μέτωπο για τους Σέρβους είναι η Κροατία στην οποία και εξαπολύουν τις παραστρατιωτικές ομάδες του Vojislav Seselj και του Bragoslav Bokan που ξεκινάν μια πραγματική εθνοκάθαρση στις περιοχές δράσης τους.
Vojislav Seselj
Μπροστά στην έκρυθμη κατάσταση αυτή οι Ευρωπαίοι αρχικά σαστίζουν και προσπαθούν να την προσεγγίσουν με διερευνητικές αποστολές προς τους εμπόλεμους. Οι Γερμανοί πιο αποφασιστικοί αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία Κροατών και Σλοβένων το φθινόπωρο του 1991. Στα τέλη της ίδιας χρονιάς οι Ευρωπαίοι δια του λόρδου Carrington προσπαθούν να εξομαλύνουν τις αντιθέσεις κομίζοντας ένα σχέδιο που θα επέτρεπε σε κάθε δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας να ανεξαρτητοποιηθεί. Το σχέδιο γίνεται από όλους δεκτό πλην των Σέρβων αφού δεν είναι διατεθειμένοι να διακινδυνεύσουν και ανεξαρτησία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στην οποία κατοικούσαν 1.500.000 Σέρβοι. Μάλιστα οι Ιταλοί προκειμένου να δελεάσουν τους Μαυροβούνιους συμμάχους των Σέρβων τους τάζουν οικονομική βοήθεια και άνοιγμα εμπορικών σχέσεων με την Ευρώπη. Με παρέμβαση του Milosevic ο πρόεδρος του Μαυροβουνίου Momir Bulatovic κάνει στροφή 180 μοιρών και ανακαλεί…
Οι νέες σφαγές των Σερβοβόσνιων στη Srebrenica την άνοιξη του 1993 αναγκάζουν τελικά τον νωθρό Ο.Η.Ε. σε αλλαγή της στάσης του ανακηρύσσοντας την πόλη «ασφαλή περιοχή» με την οδηγία 819 και καταθέτοντας το σχέδιο των Cyrus Vance και λόρδου Owen που προέβλεπε ενιαία Βοσνία-Ερζεγοβίνη με 10 επαρχίες. Με παρέμβαση τέλος των Ρώσων λύνεται και η πολιορκία του Σαράγιεβο τον Μάρτιο του 1994. Το ΝΑΤΟ με τη σειρά του, μετά τις νέες σφαγές στην Srebrenica τον Ιούλιο του 1995, αποφασίζει τον επόμενο μήνα αεροπορικά χτυπήματα ενάντια στους Σερβοβόσνιους. Υπό την κάλυψη της ομπρέλας του ΝΑΤΟ οι Κροάτες περνούν στην αντεπίθεση και προβαίνουν σε εθνοκάθαρση ενάντια σε Σέρβους οδηγώντας 100.000 από αυτούς στο δρόμο της προσφυγιάς.
Το γιουγκοσλαβικό δράμα ολοκληρώνεται τελικά στις 21-11-1995 στο Dayton του Ohio όπου αντιπρόσωποι των τριών εθνοτήτων καταλήγουν στο διαμοιρασμό της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στη βάση ποσοστών, 51% για Κροάτες και μουσουλμάνους και 49% για τους Σέρβους. Η «Νέα Τάξη πραγμάτων» για την Γιουγκοσλαβία σήμαινε τη διαίρεση της στα εξ ων συνετέθη. Έξι αυτόνομα κράτη στη θέση των πάλαι ποτέ γιουγκοσλαβικών δημοκρατιών. Η Σερβία με το Μαυροβούνιο ήδη από τον Απρίλιο του 1992 αποτελούν την Νέα Γιουγκοσλαβία, συμπεριλαμβανομένων και του Κοσόβου και της Βοϊβοντίνας, η Κροατία, η Σλοβενία, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η «Μακεδονία» (F.Y.R.O.M.), με το όνομα της τελευταίας ακόμη σε εκκρεμότητα.
To μακελειό του 1999
Ήταν 24 Μάρτη 1999 όταν άρχιζε το μακελειό που κράτησε 78 μέρες. Ήταν η αρχή του τέλους για την Γιουγκοσλαβία. Μια χώρα που ο λαός της όρθωσε το ανάστημά του στις μεραρχίες του Χίτλερ, δεν υπάρχει πια. Τη διέλυσε το ΝΑΤΟ σε συνεργασία με την ΕΕ.
Γιατί η Αμερική βομβάρδισε το Βελιγράδι, σταθμούς τηλεπικοινωνίας, νοσοκομεία κ.λπ.; Γιατί κατέστρεψαν το εργοστάσιο της JUGO; Γιατί κατέστρεψαν τα ορυχεία, το εργοστάσιο παρασκευής τσιγάρων; Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι επιδρομείς εξαπέλυσαν κατά της Γιουγκοσλαβίας 35.450 δέσμες βομβών διασποράς, οι οποίες είναι απαγορευμένες από τις διεθνείς συνθήκες.
Μιχάλης Κοντός: «Χαριστική βολή στην ήδη τελούσα υπό διαμελισμό Γιουγκοσλαβία»
Ο Μιχάλης Κοντός Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας αναφέρει πώς: «Οι ΝΑΤΟϊκοί βομβαρδισμοί κατά του Βελιγραδίου και η υπόθαλψη της ανεξαρτησίας του Κοσσόβου έδωσαν τη χαριστική βολή στην ήδη τελούσα υπό διαμελισμό Γιουγκοσλαβία». Και εξηγεί:
Μία χώρα που βρισκόταν υπό την επιρροή της ασθμαίνουσας, τότε, Ρωσίας, η οποία δεν είχε καμία δυνατότητα αντίδρασης στις ενέργειες του ΝΑΤΟ. Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει πως η σημερινή «δυναμική επιστροφή» της Ρωσίας στη διεθνή σκηνή αποσκοπεί στο να άρει την απομόνωση της χώρας από την πάλαι ποτέ σοβιετική σφαίρα επιρροής η οποία είχε ξεκινήσει τότε και κορυφώθηκε με την ένταξη των πρώην σοβιετικών δορυφόρων και πρώην σοβιετικών δημοκρατιών στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ, το 2004 και το 2007. Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας ήταν το αποτέλεσμα μιας σειράς εσωτερικών και εξωτερικών παραγόντων. Μελανό σημείο στην ιστορία της χώρας ήταν οι εθνοκαθάρσεις που έλαβαν χώρα κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του ’90. Είναι όμως σαφές ότι πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη αυτή έπαιξε και η νέα διεθνής συγκυρία, η οποία είχε τότε διαμορφωθεί με την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης και την επικράτηση των Ηνωμένων Πολιτειών ως η μόνη υπερδύναμη πλανητικής εμβέλειας. Οι ΝΑΤΟϊκές επεμβάσεις στη Βοσνία και στο Βελιγράδι σκιαγράφησαν το νέο raison d’être του ΝΑΤΟ, τον νέο λόγο ύπαρξής του στα πλαίσια του δυτικού συνασπισμού, ο οποίος είχε απωλέσει το αντίπαλον δέος του. Όπως χαρακτηριστικά είχε δηλώσει αργότερα o στρατηγός Ουέσλι Κλαρκ, ανώτατος διοικητής τότε των ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων, αναφερόμενος στις επεμβάσεις του ΝΑΤΟ στα Βαλκάνια, «κανένας στόχος ή στόχοι δεν ήταν πιο σημαντικός από την συνοχή του ΝΑΤΟ». Με αυτό τον τρόπο στάληκε το μήνυμα ότι η «νέα παγκόσμια τάξη», την οποία είχε επικαλεστεί ο πρόεδρος Μπους λίγα χρόνια προηγουμένως, δεν ήταν δυνατό να αμφισβητηθεί».
Ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς αθωώνεται μετά θάνατον…και η είδηση πέφτει στα «μαλακά»
Στις 11 Μαρτίου 2006, ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς πέθανε στις φυλακές της Χάγης. Προηγουμένως είχε καταγγείλει τους δεσμοφύλακές του ότι τον οδηγούσαν στο θάνατο, αρνούμενοι να του παράσχουν την αναγκαία ιατροφαρμακευτική αγωγή για τα καρδιακά προβλήματα που αντιμετώπιζε.
Δέκα χρόνια αργότερα, ο Μιλόσεβιτς… αθωώθηκε. Το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης τον απάλλαξε – μετά θάνατο – από την κατηγορία για την υποτιθέμενη συνενοχή του Βελιγραδίου στη σφαγή 8.000 Βοσνίων μουσουλμάνων στη Σρεμπρένιτσα, τον Ιούλιο του 1995, γράφει ο Νίκος Μπογιόπουλου. Η ιστορία λέει ότι ο Μιλόσεβιτς αρνήθηκε να υπογράψει την κατοχή της χώρας του από το ΝΑΤΟ. Αυτό έγινε το 1999 στο Ραμπουγέ, δυο μήνες πριν τους βομβαρδισμούς.
Γιατί Ουκρανία και Ρωσία είναι σε κατάσταση πολέμου
Από τη στιγμή που η Κριμαία ενώθηκε ξανά το 2014 με τη Ρωσία (στην οποία ανήκε μέχρι το 1954), κάτι που η Ουκρανία και σημαντικό μέρος της διεθνούς κοινότητας θεωρούν παράνομη προσάρτηση και η ρωσική πλευρά νόμιμη κυρίαρχη απόφαση του λαού της Κριμαίας σε δημοψήφισμα, η Αζοφική Θάλασσα μετατράπηκε σε μια από τις θερμές ζώνες του πλανήτη.
Τυπικά το καθεστώς της Αζοφικής θάλασσας ρυθμίζεται από συμφωνία που υπέγραψαν το 2003 ο Βλαντιμίρ Πούτιν με τον Λεονίντ Κούσμα, τότε πρόεδρο της Ουκρανίας. Η συμφωνία ορίζει ότι οι δύο χώρες μοιράζονται την Αζοφική και την εκμεταλλεύονται από κοινού. Επιπλέον, προβλέπει ότι οποτεδήποτε κινούνται πολεμικά πλοία υπάρχει ενημέρωση εκ των προτέρων της άλλης χώρας.
Όμως, το 2003 η Κριμαία ήταν ακόμη τμήμα της Ουκρανίας, ενώ σήμερα έχει επανενωθεί με τη Ρωσία. Αυτό σημαίνει ότι από το 2014 και οι δύο πλευρές των στενών του Κερτς που ορίζουν το πέρασμα από τη Μαύρη Θάλασσα στην Αζοφική θάλασσα ανήκουν στη Ρωσία.
Όμως, την ίδια στιγμή δύο σημαντικά λιμάνια της Ουκρανίας, η Μαριούπολη και το Μπερντιάνσκ βρίσκονται στην Αζοφική όπως και ένα τμήμα του πολεμικού ναυτικού της Ουκρανίας. Μάλιστα, το 2016 η Ρωσία ξεκίνησε την κατασκευή μιας γέφυρας που ενώνει τις δύο πλευρές των στενών του Κερτς. Η γέφυρα κόστισε 3,7 δισεκατομμύρια δολάρια και επέτρεψε την οδική σύνδεση ανάμεσα στην Κριμαία και τη Ρωσική Ομοσπονδία. Η γέφυρα σκοπό είχε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του από ξηράς ουσιαστικά αποκλεισμού της Κριμαίας. Θυμίζουμε και το πρόβλημα που έχει δημιουργήσει στην Κριμαία η απόφαση των ουκρανικών αρχών τo 2014 να κλείσουν έναν από τους βασικούς αγωγούς που παρέχουν νερό στη χερσόνησο της Κριμαίας.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση και άλλοι διεθνείς φορείς καταδίκασαν την κατασκευή της γέφυρας και μάλιστα η Ευρωπαϊκή Ένωση επέβαλε τον Ιούλιο του 2018 κυρώσεις σε έξι ρωσικές εταιρείες που συμμετείχαν στην κατασκευή της γέφυρας.
Η ίδια η γέφυρα προσφέρει επίσης πολύ πιο άμεσο έλεγχο της ναυσιπλοΐας από και προς την Αζοφική. Εξαιτίας της κατασκευής της γέφυρας υπάρχει μόνο ένα άνοιγμα στη γέφυρα που επιτρέπει την είσοδο στην Αζοφική. Μάλιστα, η ουκρανική πλευρά διαμαρτύρεται ότι εξαιτίας του ύψους του ανοίγματος ορισμένα πλοία δεν μπορούν πλέον να προσεγγίσουν το λιμάνι της Μαριούπολης που ήδη καταγράφει μείωση της κίνησης. (Πληροφορίες:in.gr)
Της Νικολέτας Χρήστου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου