Σταυροδρόμι για την πορεία των σχέσεων Ελλάδας-Τουρκίας και την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να χαρακτηριστεί το επόμενο δεκαήμερο. Την Τρίτη 6 Απριλίου θα επισκεφτούν την Αγκυρα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ουρσουλα φον ντερ Λάιεν, και ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Ε.Ε., Σ. Μισέλ, για... συνομιλίες με τον Τούρκο πρόεδρο Τ. Ερντογάν.
Την ίδια μέρα ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης και ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Δένδιας θα μεταβούν στη Λιβύη για να συναντήσουν την ηγεσία της μεταβατικής κυβέρνησης, επίσκεψη που προγραμματίστηκε με διαδικασίες-εξπρές, και την Τετάρτη 14 Απριλίου αναμένεται η συνάντηση Δένδια-Τσαβούσογλου στην Αγκυρα, η πρώτη επίσημη διμερής συνάντηση σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών ύστερα από τέσσερα χρόνια.
Η επίσκεψη Μισελ και Φον ντερ Λάιεν, η οποία είχε προαναγγελθεί τον Ιανουάριο στον απόηχο της συνόδου κορυφής του Δεκεμβρίου, θα γίνει στο πλαίσιο που διαμορφώθηκε στη σύνοδο της 25ης Μαρτίου σε βάση πολλή διαφορετική από αυτή που προσδοκούσε η κυβέρνηση Ερντογάν. Ακόμα και στο προσφυγικό/μεταναστευτικό για το οποίο ο προεδρικός σύμβουλος Ι. Καλίν και ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Μ. Τσαβούσογλου, είχαν προδιαγράψει την ανανέωση της συμφωνίας του 2016 και την ανακοίνωση νέου χρηματοδοτικού πρωτοκόλλου από τις Βρυξέλλες, η Επιτροπή είναι ακόμα σε διαδικασία διαβούλευσης για την πρόταση χρηματοδότησης με τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. και παράλληλα σε διαπραγματεύσεις με την Τουρκία για την επικαιροποίηση της συμφωνίας.
Ανοιχτά παραπέμφθηκαν στη σύνοδο του Ιουνίου όλα τα άλλα θέματα των ευρω-τουρκικών σχέσεων υπό όρους που παραπέμπουν σε έναν νέο οδικό χάρτη μακράς διάρκειας. Το ζήτημα για τον Τ. Ερντογάν είναι αν θα συμβιβαστεί με αυτή την διαδικασία ή θα αφήσει κατά μέρος την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Εν όψει της επίσκεψης στην Αγκυρα ο Σ. Μισέλ είχε χθες τηλεδιάσκεψη με τον Κ. Μητσοτάκη, στην οποία συζητήθηκε και η επίσκεψη του πρωθυπουργού στη Λιβύη.
Το νέο σημείο ισορροπίας που προωθεί η Ε.Ε. είναι σαφώς χαμηλότερα από εκεί που θέλει η Αγκυρα και πολιτικά φέρνει τον Τ. Ερντογάν σε δυσχερέστερη θέση στο εσωτερικό. Επίσης δύσκολη είναι η αναθέρμανση των σχέσεων Τουρκίας-ΗΠΑ καθώς δεν έχει βρεθεί ούτε το σημείο επανεκκίνησης, με αποτέλεσμα δυόμισι μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της κυβέρνησης Μπάιντεν να μην υπάρχει ακόμα επίσημη επικοινωνία σε επίπεδο κορυφής. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει η Ουάσινγκτον το ζήτημα με τους S-400 και γενικότερα τη σχέση της Αγκυρας με τη Μόσχα παρέχει στην παρούσα φάση διπλωματικά πλεονεκτήματα στην Αθήνα, καθώς τόσο με τις παρεμβάσεις του υπουργού Εξωτερικών Α. Μπλίνκεν όσο και του υπουργού Αμυνας Λ. Οστιν φαίνεται ότι οι ΗΠΑ έχουν επιλέξει την αναβάθμιση των σχέσεων με την Ελλάδα, αυξάνοντας έτσι και την πολιτική πίεση προς την Τουρκία.
Οπως προέκυψε από την προχθεσινή επικοινωνία των υπουργών Αμυνας, Ν. Παναγιωτόπουλου και Λ. Οστιν, υπάρχει σύγκλιση για την ενίσχυση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας MDCA και σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του υπουργείου Εξωτερικών, Αλ. Παπαϊωάννου, υπάρχει «πρόθεση να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις το συντομότερο δυνατόν, αν μπορούμε μέχρι το τέλος του καλοκαιριού». Στην περίπτωση αυτή η επίσκεψη Μητσοτάκη στην Ουάσινγκτον τοποθετείται χρονικά μεταξύ Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου, ενώ θα έχει προηγηθεί η σύνοδος κορυφής του ΝΑΤΟ τον Ιούνιο και, αν το επιτρέψουν οι συνθήκες, η επίσκεψη Μπάιντεν στις Βρυξέλλες.
Η επιστροφή των ΗΠΑ στη διεθνή σκηνή συνέβαλε εν πολλοίς και στην επανέναρξη των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης, που είχαν διακοπεί πλήρως τον Δεκέμβριο 2019 μετά την υπογραφή του τουρκο-λιβυκού μνημονίου. Η νέα υπουργός Εξωτερικών της Λιβύης Νάτζλα Μοχάμεντ αλ Μανγκούς, η οποία ζούσε στις ΗΠΑ πριν κληθεί να συμμετάσχει στη μεταβατική κυβέρνηση, έδωσε το στίγμα της εξωτερικής πολιτικής που θα ακολουθήσει στη συνάντηση που είχε στις 25 Μαρτίου με τους υπουργούς Εξωτερικών της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας ζητώντας την άμεση απόσυρση των ξένων μισθοφόρων, θέση που μετέφερε κατόπιν στις επισκέψεις που έκανε σε Παρίσι, Αγκυρα και Κάιρο ο επικεφαλής του προεδρικού συμβουλίου, Μοχάμεντ αλ Μένφι. Ακόμη και αν η άποψη του προσωρινού πρωθυπουργού Α. Ντμπέιμπα, ο οποίος διατηρεί στενές σχέσεις με την κυβέρνηση Ερντογάν, είναι διαφορετική, η απόσυρση των ξένων στρατευμάτων είναι δεσμευτική στο κείμενο της συμφωνίας με την ομπρέλα του ΟΗΕ.
Στο νέο τοπίο που διαμορφώνεται στη Λιβύη, η Αθήνα προσβλέπει μετά την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων, με την επαναλειτουργία της πρεσβείας στην Τρίπολη και του προξενείου στη Βεγγάζη, να έχει θέση στις διασκέψεις ως όμορη χώρα (κάτι που δεν έγινε στη διάσκεψη του Βερολίνου) και βεβαίως να έχει ανοιχτό δίαυλο με τη μεταβατική κυβέρνηση, της οποίας η εντολή είναι να οδηγήσει τη χώρα σε εκλογές τον Δεκέμβριο. Είναι σαφές πως το κρισιμότερο ζήτημα σε αυτό το διάστημα είναι να παραμείνει παγωμένη η τουρκο-λιβυκή συμφωνία για τις ΑΟΖ καθώς δεν έχει κυρωθεί από τη Βουλή της Λιβύης και παράλληλα έχει επικριθεί από Ε.Ε. και ΗΠΑ. Υπ' αυτό το πρίσμα Αθήνα και Τρίπολη στην παρούσα φάση θα μπορούσαν να συμφωνήσουν σε μια κοινή δήλωση για την προοπτική διευθέτησης των ΑΟΖ στη βάση του διεθνούς δικαίου και του δικαίου της θάλασσας.
Μια τέτοια εξέλιξη θα προκαλούσε την αντίδραση της Τουρκίας, η οποία θεωρεί ότι το μνημόνιο Ερντογάν-Σαράτζ έχει πλήρη ισχύ παρότι δεν συμμετείχε η Ελλάδα. Από την πλευρά της η ελληνική διπλωματία έχει καταστήσει σαφές στην Ε.Ε. ότι για να διευθετηθεί το θέμα των θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο απαιτείται η συνεργασία όλων των χωρών της περιοχής και κατ' επέκταση η ιδέα της Διάσκεψης που προωθεί ο Σ. Μισέλ θα έχει νόημα μόνο εάν διαμορφωθεί ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο στη βάση του διεθνούς δικαίου.
Στο σκηνικό που διαμορφώνεται μεταξύ Ελλάδας-Λιβύης-Τουρκίας, η επικείμενη συνάντηση Δένδια-Τσαβούσογλου στην Αγκυρα θα είναι μια άσκηση ισορροπίας σε όλο το πλέγμα των θεμάτων της Ανατολικής Μεσογείου μέσα στο οποίο θα κριθεί και η περαιτέρω πορεία των ελληνο-τουρκικών σχέσεων, εφόσον δεν υπάρξει αιφνίδια αλλαγή στη στάση της Τουρκίας.
Μπάμπης Αγρολάμπος
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου