Γράφει ο Σωτήρης Χαραλαμπόπουλος
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρει ότι το 30% του πληθυσμού έχει υποστεί ή θα υποστεί κρίση πανικού. Στην πραγματικότητα, το 2019, 301 εκατομμύρια άνθρωποι διαγνώστηκαν με κάποια αγχώδη διαταραχή και τα 58 εκατομμύρια ήταν παιδιά και έφηβοι.
Απρόβλεπτη και σύντομη η κρίση πανικού
Μια κρίση πανικού συνεπάγεται έντονο φόβο που προκαλεί εξαιρετικά ανησυχητικές σωματικές αντιδράσεις χωρίς προφανή λόγο. Ένα από τα χαρακτηριστικά της είναι η έλλειψη ελέγχου του ατόμου για το πότε, πού και γιατί.
Η σύντομη διάρκεια, σύμφωνα με το «The Conversation», είναι ένα άλλο καθοριστικό χαρακτηριστικό της κρίσης πανικού. Ενώ άλλες αγχώδεις διαταραχές, όπως το γενικευμένο άγχος, είναι σχετικά μακράς διάρκειας και απαιτούν παρατεταμένη παρέμβαση, μια κρίση πανικού διαρκεί μόλις 10 λεπτά. Σε κάθε περίπτωση, το άτομο μπορεί να αισθανθεί τις συνέπειές της ακόμα και ημέρες μετά, όπως αναφέρει έρευνα στο «Journal of Affective Disorders» που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2018, λόγω του προληπτικού στρες που συνεπάγεται το να μην ξέρει πότε θα βιώσει ένα άλλο παρόμοιο επεισόδιο.
ADVERTISEMENT
Τι συμβαίνει στον οργανισμό όταν παθαίνουμε κρίση πανικού
Αν και οι άνθρωποι δεν βιώνουν με τον ίδιο τρόπο την κρίση πανικού, σύμφωνα με έρευνα στο «BMC Psychiatry» που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2021, τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι ταχυκαρδία, εφίδρωση, τρεμάμενα χέρια ή/και πόδια, ναυτία, κοιλιακή δυσφορία, ζάλη, πονοκέφαλος, σφίξιμο στο στήθος και αίσθημα ασφυξίας. Πρόκειται, με άλλα λόγια, για φυσιολογικές εκδηλώσεις που ειδοποιούν τον οργανισμό ότι υπάρχει απειλή, αν και στην προκειμένη περίπτωση φανταστική, κατά της σωματικής ή ψυχολογικής του ακεραιότητας.
Πάντως, από ψυχοβιολογική άποψη, κατά την κρίση πανικού εφαρμόζονται οι διαδικασίες που αφορούν στη μάχη του οργανισμού για την επιβίωσή του. Ως εκ τούτου, λοιπόν, ενεργοποιείται η απελευθέρωση κορτιζόλης, αδρεναλίνης και νοραδρεναλίνης και άλλων ορμονικών μηχανισμών που σχετίζονται με το αυτόνομο νευρικό σύστημα, καθώς και υποφλοιώδεις δομές όπως η αμυγδαλή και η υπόφυση.
Το φαινόμενο αυτό συνδέεται, επίσης, με γνωστικό έλλειμμα. Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι η ύπαρξη μιας κρίσης πανικού χειροτερεύει την απόδοση σε λειτουργίες όπως η προσοχή, η μνήμη και η ταχύτητα επεξεργασίας. Αυτό εξηγείται κυρίως από την κατάσταση σύγχυσης και «αποπροσωποποίησης» που επιφέρουν οι κρίσεις πανικού.
Κρίση πανικού | Πηγή: Unsplash • @christnerfurt
Πιο συχνές οι κρίσεις πανικού σε πλούσιες χώρες
Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού, το άτομο αισθάνεται ότι τρελαίνεται, ότι πρόκειται πραγματικά να πεθάνει ή ότι κάτι απειλεί την ακεραιότητά του. Πρόκειται για μια φανταστική απειλή. Αυτή η φαντασιακή αντίληψη είναι αυτό που διαφοροποιεί τον άνθρωπο από τα άλλα είδη, όπως θα έλεγε ο νευροεπιστήμονας και συγγραφέας, Ρόμπερτ Σαπόλσκι, που έχει γράψει και το βιβλίο με τίτλο «Γιατί οι ζέβρες δεν παθαίνουν έλκη;».
Αρκετοί άνθρωποι ζουν με το φόβο του τι μπορεί να συμβεί, επειδή οι βασικές μας ανάγκες (τροφή, στέγη, συναισθήματα κλπ.), που μας εξασφαλίζουν την επιβίωση με μικρό κόστος, μπορούν να καλυφθούν ακόμα και πριν από τη γέννηση. Στην πραγματικότητα, αρκετές επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι κρίσεις πανικού είναι πιο συχνές στις δυτικές χώρες με υψηλά εισοδήματα, σύμφωνα με έρευνα που έχει δημοσιευθεί στο «Psychological Medicine» τον Ιούλιο του 2012.
Ποιοι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για κρίση πανικού
Δεν υπάρχει σχέση αιτίου-αποτελέσματος μεταξύ της ύπαρξης ενός συγκεκριμένου γονιδίου, χαρακτήρα ή γνωρίσματος της προσωπικότητας και των πιθανοτήτων εμφάνισης κρίσης πανικού. Ωστόσο, φαίνεται ότι υπάρχει ένας κληρονομικός παράγοντας. Η ιδιοσυγκρασία επηρεάζει, επίσης, καθώς οι ιδιαίτερα ευαίσθητοι άνθρωποι ή με υψηλά επίπεδα νευρωτισμού και αυτοδιέγερσης έχουν περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν αυτή την οδυνηρή κατάσταση, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο «Current Issues in Personality Psychology» τον Μάιο του 2020.
Το φύλο είναι, επίσης, μια βασική μεταβλητή. Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες έχουν σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες από τους άνδρες να υποφέρουν από κρίσεις πανικού καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Η εξήγηση βρίσκεται στις κυκλικές ορμονικές διεργασίες που συνδέονται με το γυναικείο φύλο: Η εμμηνόπαυση, μάλιστα, είναι μια περίοδος μέγιστης ευαισθησίας.
Μπορούν να αποφευχθούν οι κρίσεις πανικού;
Η απρόβλεπτη φύση της κρίσης πανικού καθιστά δύσκολη την πρόληψή της, αν και ο ασθενής που την έχει υποστεί τουλάχιστον μία φορά, μπορεί να μειώσει τα επίπεδα του προληπτικού στρες στην ιδέα ότι ενδέχεται να βιώσει ξανά νέο επεισόδιο. Μπορεί, επίσης, να αποκτήσει ικανότητες για να χειριστεί το επεισόδιο σε περίπτωση που εμφανιστεί ξανά. Αυτό επιτυγχάνεται με το συνδυασμό ψυχολογικής θεραπείας και λήψης ειδικών φαρμάκων, αν και υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο «Journal of Emergency Nursing» τον Μάρτιο του 2021.
Το θεμελιώδες στοιχείο αντιμετώπισης των κρίσεων πανικού είναι η προετοιμασία των Εθνικών Συστημάτων Υγείας σε επίπεδο πρωτοβάθμιας περίθαλψης και επειγόντων περιστατικών, με συγκεκριμένα πρωτόκολλα και στρατηγικές δράσης για αυτές και άλλες συναφείς περιπτώσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου