Ασφαλιστικό: Το «τέλειο πλυντήριο» των περικοπών και ποιες εκκρεμότητες είναι ανοικτές Οι συνταξιούχοι κατά τις συνεχείς εναλλαγές Ασφαλιστικού υπέστησαν που ξεπερνούσαν το 25% έως και 30% των αποδοχών τους.

Φωτογραφία αρχείου

 


Γράφει ο Χρήστος Μέγας
 


Σχεδόν όλες οι δραματικές περικοπές στις συντάξεις της περιόδου 2010-2015 ήταν δικαστικά αμφισβητήσιμες. Το «τέλειο πλυντήριο» των μνημονιακών χρόνων ήταν ο νόμος 4387/16. Ο γνωστός και σαν νόμος Κατρούγκαλου.

Μέχρι και το τρίτο μνημόνιο (του ΣΥΡΙΖΑ), αυτό του Αυγούστου του 2015, όντως οι συνταξιούχοι είχαν υποστεί μειώσεις που ξεπερνούσαν το 25% έως και 30% των αποδοχών τους. Με εξαίρεση τους συνταξιούχους κάτω των 1.000 ευρώ, οι οποίοι έχασαν περί το 14% (13η και 14η σύνταξη).


Οι περισσότερες εξ αυτών των περικοπών αμφισβητήθηκαν δικαστικά και ακολούθησαν ορισμένες οριακές βελτιώσεις. Ακόμη και η περικοπή των Δώρων (13η και 14η σύνταξη) με διαδοχικές αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Ωστόσο, οι τελευταίες περικοπές με το τρίτο μνημόνιο (2015) και τον νόμο 4387/16 (Μάιος 2016) και μετά ήταν καλά «δεμένες», αλλά πώς γίνεται οι περικοπές του 25% να είναι αντισυνταγματικές και όταν προστίθενται και άλλες μειώσεις (10%-15%) αυτές συνολικά, παλαιές και νέες, να είναι παραδεχτές;
Με φερετζέ τις μελέτες…

Τυπικά οι αρχικές περικοπές έγιναν χωρίς αναλογιστική μελέτη. Ο Κατρούγκαλος προέβλεψε και εξέδωσε (έστω απλές) οικονομικές μελέτες. Ήταν ο τέλειος φερετζές… Στα πρώτα χρόνια της οικονομικής μπόρας δεν αναφερόταν στην εισηγητική έκθεση του κάθε (περιοριστικού) νόμου υπέρ του «κοινωνικού συνόλου», οι μετέπειτα ήταν… επιστημονικές: Το υπέρμετρο κοινωνικό όφελος δικαιολογούσε τις περικοπές.

Κατά συνέπεια, ακόμη και η αναμενόμενη, μέσα στις επόμενες 2-3 εβδομάδες, τελευταία απόφαση του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου (ΑΕΔ) για τα Δώρα των συνταξιούχων, αναμένεται να επιβεβαιώσει τα ανωτέρω: Να δοθούν τα Δώρα της περιόδου 2015-2016 (800 ευρώ σε κάθε συνταξιούχο), έστω και μόνο για όσους προσέφυγαν, αλλά όχι μετά τον οριστικό ενταφιασμό της 13ης και 14ης σύνταξης.


Ο νόμος 4387/16 άλλαξε… πίστα στις περικοπές. Κανείς δεν μπορεί να παίρνει περισσότερα από την προκρούστεια κλίνη του νόμου Κατρούγακλου. Εξ ου και οι «προσωπικές διαφορές». Ωστόσο, και παρά την… επιστημονική κοπτοραπτική επί των συντάξεων κατά τα τελευταία χρόνια των μνημονίων (εποχή ΣΥΡΙΖΑ), παραμείνουν πολλές εκκρεμότητες οι οποίες μπορούν (πρέπει) να διορθωθούν. Είναι μαχητές δικαστικά και αναγνωρίσιμες πολιτικά. Κερδίζονται δηλαδή με τα δικαστήρια και με την… ψήφο (άσκηση πίεσης).
Οι νέες εκκρεμότητες

Αυτές εκκρεμότητες αφορούν:

1. Το κατώφλι στις (κατώτερες) αποδοχές στων συνταξιούχων. Απ' όταν καταργήθηκε το μακρινό 2015 (Υπουργική Απόφαση Χαϊκάλη 8/2015), μια σύνταξη (χηρείας) μπορεί να πέσει πολύ κάτω από τα 382 ευρώ της εθνικής σύνταξης με 15ετή ασφάλιση. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει κανένας μηχανισμός αποτροπής της φτώχειας στους ηλικιωμένους.


2. Να προβλεφθεί μόνιμος μηχανισμός κατά της φτωχοποίησης των συνταξιούχων. Το ΕΚΑΣ, το οποίο ελάμβαναν σχεδόν 360.000 χαμηλοσυνταξιούχοι με εισοδηματικά κριτήρια, καταργήθηκε την περίοδο 2016-2018. Έκτοτε, δεν υπάρχει σταθερός και νομοθετημένος τρόπος ενίσχυσης των χαμηλοσυνταξιούχων. Πλέον μόνο κατά τις κρίσιμες προεκλογικές περιόδους και αναλόγως των δημοσιονομικών αποτελεσμάτων (πλεόνασμα), η κυβέρνηση ανακοινώνει κάποιας εφάπαξ-εορταστικές ενισχύσεις…

3. Οι συνταξιούχοι με μεικτές αποδοχές από κύριες συντάξεις άνω των 1.400 ευρώ και επικουρικές άνω των 300 ευρώ πληρώνουν διπλή φορολογία. Εκτός από τη φορολογική κλίμακα (22% από 10.000 έως 21.999 ευρώ, ενώ για μεγαλύτερα ποσά ετήσιου εισοδήματος 32% κ.ο.κ.) πληρώνουν και Εισφορά Αλληλεγγύης. Έτσι, αυτή η κατηγορία συνταξιούχων επιβαρύνεται με ποσά φόρου άνω του 50% από το πρώτο ευρώ (μαζί με την εισφορά Υγείας).

4. Δεν εφαρμόζονται οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας για την απόδοση των αναδρομικών της περιόδου Ιούνιος 2015 - Μάιος 2016 (Δώρα) και δεν διορθώθηκαν τα ποσοστά των επικουρικών συντάξεων.


5. Οι συντάξεις χηρείας εξευτελίζονται σε ποσοστό 35% επί των αποδοχών του άμεσα ασφαλισμένου (θανόντος). Μάλιστα, ο νόμος προβλέπει την αποκοπή και της εθνικής σύνταξης σε περίπτωση συνταξιοδότησης εξ ιδίου δικαιώματος (μη καταβολή διπλής εθνικής σύναξης). Κάτι που όταν εφαρμοστεί, θα μετατρέψει τη σύνταξη χηρείας σε απλό επίδομα.

6. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η σύνταξη χηρείας περικόπτεται στο 35% μετά την τριετία (σε περίπτωση εργασίας ή λήψης σύνταξης εξ ιδίου δικαιώματος), όπως στον ΟΓΑ ή το Δημόσιο, αλλά δεν συμβιώνει το ίδιο στα άλλα επιμέρους ταμεία. Με αποτέλεσμα οι εν λόγω δικαιούχοι (κυρίως χήρες), να οφείλουν αχρεωστήτως καταβληθείσες συντάξεις και να επιβαρύνονται με επιπλέον εισφορές Υγείας, φόρο και Εισφορά Αλληλεγγύης. Ποσά τα οποία θα κληθούν κάποια στιγμή να επιστρέψουν σαν ΕΦΚΑ.

7. Δεν παρέχεται η δυνατότητα στις χήρες/-ους να επιλέξουν ποια σύνταξη (λόγω θανάτου ή εξ ιδίου δικαιώματος) θα περικοπεί.

8. Οι συντάξεις των αγροτών, ειδικά της περιόδου 2019-2020, είναι κατώτερες της σύνταξης ανασφάλιστου ηλικιωμένου (μικρότερες των 400 ευρώ μεικτά). Καίτοι και στις δύο περιπτώσεις δίδονται στο 67ο έτος της ηλικίας, ενώ οι αγρότες είχαν καταβάλει εισφορές για 30 ή και περισσότερα χρόνια.


9. Οι αγρότες δεν δικαιούνται ακόμη ολόκληρη της εθνική σύνταξη, την οποία λαμβάνουν όλοι οι ασφαλισμένοι του αστικού τομέα, ακόμη και οι ομογενείς ή μετανάστες που διαβιούν 30 χρόνια στην Ελλάδα.

10. Δεν δίνεται επίδομα γάμου και, κυρίως, επίδομα τέκνων (μέχρι το 24ο έτος όπως συμβαίνει με τους εν ενεργεία). Υπό αυτές τις συνθήκες, στην Ελλάδα της δημογραφικής κρίσης τιμωρείται η τεκνοποίηση μετά το 38ο έτος της ηλικίας.

11. Στις περιπτώσεις σύνταξης αναπηρίας δεν καταβάλλεται ολόκληρη η εθνική σύνταξη, ανεξαρτήτως ετών ασφάλισης του δικαιούχου. Σε περίπτωση που το ποσοστό αναπηρίας είναι κάτω του 80%, μειώνεται η εθνική σύνταξη κατά 25% και περιορίζεται στο 50% για ποσοστό αναπηρίας κάτω του 67%.


12. Λειτουργούν ισχυρά αντικίνητρα για συνέχιση της απασχόλησης και μετά τη συμπλήρωση 40 ετών ασφάλισης (ενεργός γήρανση). Ενώ από το 35ο έτος μέχρι το 40ό το ποσοστό αναπλήρωσης είναι 2,55% για κάθε χρόνο παραμονής στην ασφάλιση, μετά το 40ό έτος το ποσοστό περιορίζεται στο +0,5% το χρόνο.

13. Στους παλαιούς ασφαλισμένους (έως 12 Μαΐου 2016) δεν επιτρέπεται η αναγνώριση του παράλληλου χρόνο ασφάλισης για τον οποίο δεν ελήφθη δεύτερη σύνταξη, ούτε χρόνος διαδοχικής ασφάλισης που δεν χρησιμοποιήθηκε. Αυτός ο χρόνος δεν υπολογίστηκε κατά την αίτηση συνταξιοδότησης (προ του νόμου 4387/16), καθώς τότε η συμπερίληψή του δεν τροποποιούσε (βελτίωνε) το ποσό της σύνταξης.

14. Οι ανασφάλιστοι ηλικιωμένοι με σύζυγο που λαμβάνει σύνταξη άνω 399,54 ευρώ δεν λαμβάνουν σύνταξη. Ενώ ο ΟΠΕΚΑ δίνει για συνολικά εισοδήματα 8.640 ευρώ από επιχειρηματική δραστηριότητα.