Αυτά τα ζώα αναπαράγονται χωρίς σεξουαλική επαφή Στέλλα Πανοπούλου

 
Photo: Unsplash

 



Εσείς γνωρίζατε ότι υπάρχουν ζώα που αναπαράγονται χωρίς σεξουαλική επαφή;

Η ασεξουαλική αναπαραγωγή απαιτεί μόνο έναν γονέα και οδηγεί σε γενετικά πανομοιότυπα παιδιά (σαν κλώνους). Από τη στιγμή που δεν χρειάζεται ανάμειξη γενετικής πληροφορίας και οι οργανισμοί δεν χάνουν χρόνο ψάχνοντας για σύντροφο, η ασεξουαλική αναπαραγωγή μπορεί να οδηγήσει σε γρήγορη αύξηση του πληθυσμού ενός είδους.

Το μειονέκτημα της ασεξουαλικής αναπραγωγής είναι ότι οι πληθυσμοί συνήθως μπορούν να επιβιώσουν σε ένα συγκεκριμένο οικοσύστημα, καθώς κληρονομούνται οι ίδιες αδυναμίες απέναντι στις ασθένειες και στους θηρευτές σε όλα τα μέλη.


Παρότι η ασεξουαλική αναπαραγωγή περιορίζεται συνήθως στους μονοκύτταρους οργανισμούς και στα φυτά, υπάρχουν και μερικά είδη ζώων που αναπαράγονται ασεξουαλικά. Κάποια μπορούν να συνδυάσουν ή να εναλλάσσονται μεταξύ σεξουαλικής και ασεξουαλικής αναπαραγωγής ανάλογα με τις συνθήκες, κάτι που είναι ιδιαίτερα βοηθητικό για να διαμοιράζονται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που προκύπτουν απ’ την απουσία γενετικής ποικιλίας.

Ας δούμε κάποια ζώα που μπορούν να αναπαραχθούν ασεξουαλικά:

Καρχαρίες

Η παρθενογένεση είναι μια μορφή ασεξουαλικής αναπαραγωγής κατά την οποία τα έμβρυα αναπτύσσονται από μη γονιμοποιημένα ωάρια, και έχει παρατηρηθεί σε αιχμάλωτα θηλυκά ζώα που έχουν χωριστεί από τα αρεσνικά για μεγάλες χρονικές περιόδους. Η πρώτη καταγεγραμμένη περίπτωση παρθενογένεσης σε χονδρώδες ψάρι ήταν το 2001, με έναν αιχμάλωτο σφυροκέφαλο καρχαρία. Το θηλυκό ζώο δεν είχε εκτεθεί σε αρσενικό για τουλάχιστον τρία χρόνια, αλλά γέννησε ένα ζωντανό θηλυκό με φυσιολογική ανάπτυξη. Οι έρευνες δεν εντόπισαν πατρική γενετική συμβολή.

Το 2017, ένας θηλυκός καρχαρίας-ζέβρα στην Αυστραλία γέννησε τρία μικρά αφού είχε χωριστεί από τον σύντροφό του για 5 χρόνια. Γενετικό υλικό που ελέγχθηκε από τη μητέρα, τον υποψήφιο πατέρα, και τα μικρά, έδειξε ότι οι απόγονοι είχαν γενετικό υλικό μόνο από τη μητέρα τους. Αυτή ήταν η πρώτη καταγραφή ατομικής στροφής από τη σεξουαλική στην παρθενογενετική αναπαραγωγή σε οποιοδήποτε είδος καρχαρία.


Δράκοι του Κομόντο

Οι αρσενικοί δράκοι του Κομόντο γίνονται επιθετικοί μεταξύ τους κατά τη διάρκεια της εποχής του ζευγαρώματος. Κάποιοι αρσενικοί μένουν με το θηλυκό για κάποιες μέρες μετά την συνέυρεση, για να βεβαιωθούν ότι η θηλυκή δεν θα ζευγαρώσει με κανέναν άλλον δράκο.

Όπως και οι καρχαρίες, οι δράκοι του Κομόντο δεν θεωρούνταν ότι μπορούν να αναπαραχθούν ασεξουαλικό μέχρι πρόσφατα. Το 2006 σε έναν ζωολογικό κήπο της Αγγλίας, μια θηλυκιά που δεν είχε ποτέ επαφή με αρσενικό στη ζωή της έκανε 11 αυγά τα οποία περιείχαν μόνο το δικό της γενετικό υλικό.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δράκοι του Κομόντο θεωρούνται είδος προς εξαφάνιση, η ικανότητα να αναπαραχθούν ασεξουαλικά μπορεί να βοηθήσει στην προστασία και στη συνέχιση του είδους.

Αστερίες


Οι αστερίες έχουν την ικανότητα να αναπαράγονται τόσο σεξουαλικά όσο και ασεξουαλικά. Η ασεξουαλική αναπαραγωγή σε κάποιους αστερίες, μάλιστα, γίνεται μέσω διχοτόμησης, που σημαίνει ότι το ζώο χωρίζεται στα δύο παράγοντας δύο ολοκληρωμένους οργανισμούς.

Σε κάποιες περιπτώσεις, οι αστερίες σπάνε ένα από τα χέρια τους επίτηδες, και στη συνέχεια αναπλάθουν το χαμένο μέλος ενώ το σπασμένο κομμάτι αναπτύσσεται δημιουργώντας έναν ακόμα αστερία. Από τα 1800 είδη αστερία, μόνο τα 24 είναι γνωστό ότι αναπαράγονται ασεξουαλικά, μέσω διχοτόμησης.

Πύθωνες


Φίδι που το θεωρούσαν αρσενικό έφερε στον κόσμο φιδάκια με παρθενογένεση

Γέννησε 14 φιδάκια, παρά το γεγονός ότι δεν είχε συνευρεθεί με σύντροφο.

Η πρώτη ασεξουαλική γέννα από έναν βιρμανικό πύθωνα, που είναι το μακρύτερο φίδι του κόσμου, καταγράφηκε το 2010 στο Κεντάκι. Ένας εντεκάχρονος πύθωνας 6 μέτρων που ζούσε μαζί με ένα άλλο θηλυκό φίδι, γέννησε 61 αυγά, παρότι δεν είχε έρθει σε επαφή με αρσενικό για 2 χρόνια. Τα αυγά περιείχαν ένα μείγμα υγιών και άρρωστων εμβρύων, από τα οποία τελικά γεννήθηκαν 6 υγιή θηλυκά. Το γενετικό τους υλικό αναλύθηκε και φάνηκε ότι περιείχε μόνο το γενετικό υλικό της μητέρας.

Σφήκες

Οι σφήκες αναπαράγονται τόσο σεξουαλικά όσο και ασεξουαλικά. Σε αυτές που αναπαράγονται σεξουαλικά, οι θηλυκές γεννιούνται από γονιμοποιημένα αυγά ενώ οι αρσενικές από μη γονιμοποιημένα. Υπάρχουν κάποιοι πληθυσμοί, όμως, που παράγουν μόνο θηλυκές από μη γονιμοποιημένα αυγά, καθώς τα αυγά που έχουν κάνει οι μητέρες έχουν γονιμοποιηθεί από το δικό τους DNA.

Οι επιστήμονες βρήκαν ότι, το αν μια σφήκα αναπαράγεται σεξουαλικά ή ασεξουαλικά, καθορίζεται από ένα μόνο γονίδιο. Κάνοντας πειράματα στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, οι ερευνητές κατάφεραν να δείξουν ότι το γονίδιο που κληρονομείται είναι υπολειπόμενο, και ακριβώς το 12,5% των θηλυκών σε μια συγκεκριμένη γενιά αναπαράγονται ασεξουαλικά.

Μυρμήγκια

Κάποια μυρμήγκια μπορούν να αναπαραχθούν τόσο σεξουαλικά όσο και ασεξουαλικά. Στην περίπτωση των κοινών μαύρων μυρμηγκιών-ξυλουργών, τα γονιμοποιημένα αυγά γίνονται θηλυκές εργάτριες, ενώ τα μη γονιμοποιημένα γίνονται αρσενικά.

Το μυρμήγκι Mycocepurus smithii, το οποίο συλλέγει μύκητες, θεωρείται πλήρως ασεξουαλικό σε πολλούς από τους πληθυσμούς του.

Πριν από μια έρευνα που δημοσιεύτηκε το 2011, αυτά τα μυρμήγκια θεωρούνταν πλήρως ασεξουαλικά. Οι ερευνητές μελέτησε τα δείγματα από 1930 μυρμήγκια που ζούσαν σε 234 αποικίες από την Λατινική Αμερική, και βρήκαν ότι όλα τα μυρμήγκια ήταν θηλυκοί κλώνοι της βασίλισσας σε 35 από τους 39 πληθυσμούς που μελετήθηκαν. Στους υπόλοιπους 4, οι οποίοι βρέθηκαν κατά μήκος του Αμαζονίου, τα μυρμήγκια διέθεταν ένα μείγμα γονιδίων, κάτι που υποδεικνύει σεξουαλική αναπαραγωγή.