Τη διατήρηση της ήρεμης στασιμότητας στα ελληνοτουρκικά θα επιδιώξουν στη νέα συνάντησή τους Μητσοτάκης - Ερντογάν, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, περιβάλλοντας το μήνυμα αυτό με την προαναγγελία του έκτου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας - Τουρκίας, στα τέλη του 2024 στην Αγκυρα... Το πέμπτο Συμβούλιο είχε γίνει στην Αθήνα και συνοδεύτηκε με τη Διακήρυξη των Αθηνών, η οποία έμεινε σε επίπεδο καλών προθέσεων.
Ο πολιτικός διάλογος σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών δεν έχει προχωρήσει, τα ΜΟΕ επίσης βρίσκονται σε διαδικασία σημειωτόν, ενώ η θετική ατζέντα, παρά το γεγονός ότι διευρύνεται συνεχώς με νέες συμφωνίες, δεν έχει αποδώσει ορατά αποτελέσματα. Και ως προς τη συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου οι προσδοκίες είναι συγκρατημένες και εστιάζονται για την ώρα στο συμβολικό επίπεδο. Οι εσωτερικές συνθήκες τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία έχουν φθείρει σε μεγάλο βαθμό την κυβέρνηση Μητσοτάκη και την κυβέρνηση Ερντογάν. Παράλληλα, όμως, οι δραματικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή με την κλιμάκωση της έντασης στο μέτωπο του Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ επιβαρύνουν κάθε συζήτηση για την προώθηση διμερών ή πολυμερών σχημάτων συνεργασίας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Η περιφερειακή και η διμερής ατζέντα
Η συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν αναμένεται να γίνει πριν από την ομιλία του προέδρου της Τουρκίας στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, την Τετάρτη 25 Σεπτεμβρίου. Σύμφωνα με το αρχικό πρόγραμμα της τουρκικής προεδρίας, την επομένη ο Τ. Ερντογάν θα αναχωρήσει από τη Νέα Υόρκη για την Τουρκία. Η συνάντηση έχει συμφωνηθεί και εκκρεμεί ο ορισμός της ημερομηνίας. Ως προς την ατζέντα, στην αρχική Γεραπετρίτη - Φιντάν έχει προστεθεί το θέμα της γεωπολιτικής ασφάλειας του σχεδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Great Sea Interconnector Ελλάδας - Κύπρου (και μελλοντικά του Ισραήλ), ενώ από την άλλη προέκυψε η προαναγγελία της Αγκυρας για έρευνες υδρογονανθράκων στο Λιβυκό, στη βάση του παράνομου τουρκο-λιβυκού μνημονίου για τις ΑΟΖ.
Κυρίαρχο θέμα της Γενικής Συνέλευσης είναι ο πόλεμος στη Γάζα, σχεδόν έναν χρόνο από την έναρξη, με ορατό τον κίνδυνο ευρύτερης ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή. Οι ισορροπίες στον ΟΗΕ είναι αρνητικές για το Ισραήλ, όπως αποτυπώθηκαν και στις πρόσφατες αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης, με τον Μπ. Νετανιάχου ωστόσο να εμφανίζεται ανυποχώρητος από τους διακηρυγμένους στόχους για εξάλειψη της Χαμάς και της απειλής της Χεζμπολάχ.
Τυχόν κλιμάκωση του μετώπου Ισραήλ - Χεζμπολάχ μπορεί να επαναφέρει στο κάδρο την Κύπρο, εκτιμούν διπλωματικές πηγές. Η Χεζμπολάχ είχε κατηγορήσει τη Λευκωσία για διευκόλυνση των επιχειρήσεων του Ισραήλ στη Γάζα, ενώ το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας προσπάθησε να αξιοποιήσει τις αιτιάσεις αυτές για το Κυπριακό. Οι ρητές διαψεύσεις της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη δεν πτόησαν την πλευρά Τατάρ, ο οποίος προσπάθησε να εντάξει τη μεσανατολική κρίση στο αιτιολογικό της άρνησής του για επανεκκίνηση του διαλόγου. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντ. Γκουτέρες αναμένεται να καλέσει στη Νέα Υόρκη τον Ν. Χριστοδουλίδη και τον Ε. Τατάρ σε ξεχωριστές συναντήσεις προκειμένου να διερευνήσει τη δυνατότητα μιας τριμερούς, πλην όμως οι πληροφορίες από την τουρκοκυπριακή πλευρά επιμένουν ότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις για διάλογο.
Ως προς τη στάση της Τουρκίας, το κύριο ερώτημα είναι αν ο Τ. Ερντογάν θα εντείνει περαιτέρω την πολεμική ρητορική του εναντίον του Ισραήλ, αμφισβητώντας τον ρόλο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και καλώντας σε κυρώσεις εις βάρος της κυβέρνησης Νετανιάχου, ή θα διατυπώσει πιο μετριοπαθείς θέσεις από αυτές που επιχείρησε να προβάλει η τουρκική διπλωματία σε άλλα fora, στον Οργανισμό Ισλαμικής Διάσκεψης και στην τελευταία συνεδρίαση του Αραβικού Συνδέσμου όπου είχε προσκληθεί ο Χ. Φιντάν.
Από την τελευταία συνέντευξη του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών στο Anadolu και τα δύο ενδεχόμενα έμειναν ανοιχτά, για διαπραγμάτευση στις επαφές που θα έχει στις ΗΠΑ. Η Αγκυρα επαναφέρει το θέμα της άρσης των αμερικανικών κυρώσεων CAATSA για τους ρωσικούς πυραύλους S-400 και την επανέναρξη των συνομιλιών για την αγορά F-35. Από την άλλη, όμως, δεν έχουν αρθεί ούτε οι διαφορές για τη Συρία και το Ιράκ ούτε για τον ρόλο της Τουρκίας στη Λιβύη και τις υποσαχάριες χώρες, από το Κέρας της Αφρικής έως το Σαχέλ.
Πυροσβεστικές κινήσεις στη Λιβύη
Ειδικότερα για τη Λιβύη η κυβέρνηση Μπάιντεν κινήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα με δύο παράλληλες πρωτοβουλίες. Τις συνομιλίες του επιτετραμμένου Τζ. Μπερντ με εκπροσώπους του πρωθυπουργού Ντμπεϊμπά για την αποκατάσταση της λειτουργίας της Κεντρικής Τράπεζας CBL και την πρόσκληση του προέδρου της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου NOC Φ. Μπενγκταρά στην Ουάσινγκτον για συνομιλίες με τον σύμβουλο του Λευκού Οίκου για θέματα ενέργειας Α. Χοχστάιν και τους βοηθούς υπουργούς Εξωτερικών, Ενέργειας, Οικονομικών, Εμπορίου και Αναπτυξιακής Βοήθειας. Το μήνυμα των ΗΠΑ ήταν να λυθούν πολιτικά οι διαφορές των δύο αντιμαχόμενων κυβερνήσεων Ντμπεϊμπά και Χαμάντ για τη διανομή των εσόδων πετρελαίου από την Κεντρική Τράπεζα και να αποφευχθούν νέες μονομερείς ενέργειες εκατέρωθεν.
Το αδιέξοδο της Λιβύης βρέθηκε στο επίκεντρο και των συναντήσεων που έχει στην Ουάσινγκτον ο υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου Μπ. Αμπντελάτι. Η αμερικανική διπλωματία υποστήριξε την πρόσφατη προσέγγιση Καΐρου - Αγκυρας, όμως οι φιλόδοξες ιδέες που εκφράστηκαν αρχικά για μια πολυμερή συνάντηση γύρω από τις εκκρεμότητες των θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο, ακόμα και για τετραμερή Ελλάδας - Τουρκίας - Αιγύπτου - Λιβύης σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών πάνε κατά πάσα πιθανότητα σε ευθετότερο χρόνο.
Η αβεβαιότητα στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις παραμένει και στα δύο μεγάλα μέτωπα, της Ρωσίας με την Ουκρανία και του Ιράν με το Ισραήλ.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν στην ευθεία για τις προεδρικές εκλογές θεωρείται διπλωματικά δύσκολο να προχωρήσει σε αλλαγές της εξωτερικής πολιτικής της, ιδίως στο σημείο που βρίσκεται η Μέση Ανατολή. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, νέα ένταση στις σχέσεις Ισραήλ - Τουρκίας γύρω από την υπόθεση Μαμάρ.
Η σύλληψη του 73χρονου Ισραηλινού από την Shin Bet, για συνωμοσία μαζί με Ιρανούς και ανάμειξη Τούρκων υπηκόων, φορτίζουν περαιτέρω το αρνητικό κλίμα μεταξύ Ισραήλ - Τουρκίας. Αν και δεν έχουν γίνει διπλωματικές ενέργειες, στο Ισραήλ διατυπώνονται νέα ερωτήματα για τον ρόλο της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης και μέλους του ΝΑΤΟ.
Μπάμπης Αγρολάμπος
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου