Γερμανία: Σε ελεύθερη πτώση ο Σολτς - Εκλογές και άνοδος της δεξιάς και της ακροδεξιάς Η απομάκρυνση του υπουργού Οικονομικών πυροδοτεί εξελίξεις και βυθίζει τη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης σε σημαντική αβεβαιότητα.

AP Photo/Ebrahim Noroozi

 

 


Ο τριμερής συνασπισμός της Γερμανίας, η συμμαχία των κεντροαριστερών Σοσιαλδημοκρατών (SPD), των Πρασίνων και του φιλελεύθερου κόμματος των Ελεύθερων Δημοκρατών της ελεύθερης αγοράς (FDP), κατέρρευσε μετά από τρία χρόνια.

Η διάλυση του κυβερνητικού συνασπισμού αναμένεται να φέρει περισσότερο οικονομικό «πόνο» τους επόμενους μήνες στον προβληματικό οικονομικό γίγαντα της Ευρώπης. Και έρχεται έπειτα από μια μακρά διαμάχη για την «τρύπα» πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ στον προϋπολογισμό του επόμενου έτους. Το βέβαιο είναι ότι βυθίζεται η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης σε μια περίοδο σημαντικής αβεβαιότητας.


Ο Guardian εξηγεί πώς έφτασε ως εδώ η Γερμανία και πώς σκιαγραφείται η επόμενη ημέρα.
Τι συνέβη στο Βερολίνο;

Ο καγκελάριος, Όλαφ Σολτς του SPD, απομάκρυνε τον υπουργό Οικονομικών του, Κρίστιαν Λίντνερ, τον ηγέτη του FDP, το βράδυ της Τετάρτης, μετά από μήνες διαφωνίας σχετικά με το πώς θα αντιμετωπιστεί το μεγάλο κενό στον προϋπολογισμό της Γερμανίας.

Ο Σολτς θέλει να ενισχύσει τις δαπάνες με την ανάληψη περισσότερου χρέους, επικαλούμενος τις επιπτώσεις της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο Λίντνερ αντιτάχθηκε σε αυτό και επέμεινε αντ' αυτού σε μια σειρά από περικοπές φόρων και δαπανών, τις οποίες το SPD και οι Πράσινοι είπαν ότι ήταν αδύνατο να αποδεχθούν, καθώς θα τορπίλιζαν μεγάλο μέρος του κυβερνητικού προγράμματος. Στο διακύβευμα: πληρωμές κοινωνικής πρόνοιας, μέτρα έκτακτης ανάγκης για το κλίμα και στήριξη της Ουκρανίας (η Γερμανία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος υποστηρικτής της μετά τις ΗΠΑ).


Το αν ο Σολτς μπλόφαρε τον Λίντνερ απολύοντας τον πριν φύγει, είναι προς συζήτηση. Και οι δύο άνδρες έχουν εκτονώσει τον θυμό τους ο ένας προς τον άλλον, με τον Σολτς να κατηγορεί τον Λίντνερ ότι είναι «στενόμυαλος» και «εγωιστής» και δεν βλέπει τη μεγαλύτερη εικόνα - δηλαδή τις τεράστιες γεωπολιτικές προκλήσεις. Ο Λίντνερ κατηγορεί τον Σολτς ότι «ευτελίζει» τις ανησυχίες των απλών Γερμανών.
Τι συμβαίνει τώρα;

Οι ομοσπονδιακές εκλογές που είναι προγραμματισμένες για το επόμενο φθινόπωρο είναι πιθανό να μετατεθούν κατά έξι μήνες περίπου, για τον Μάρτιο ή τον Απρίλιο.
Ο Σολτς πρότεινε ψήφο εμπιστοσύνης για τις 15 Ιανουαρίου, αλλά ο Φρίντριχ Μερτς, ο ηγέτης της συντηρητικής Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU) της αντιπολίτευσης και φαβορί για την ανάληψη της καγκελαρίας, ζητά να διεξαχθεί ήδη από την επόμενη εβδομάδα.

Όποτε και να διεξαχθεί, η κυβέρνηση αναμένεται να χάσει. Αυτό θα ανοίξει τότε το δρόμο για τον πρόεδρο, Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάγερ, να διαλύσει τη Bundestag εντός 21 ημερών. Νέες εκλογές θα πρέπει να διεξαχθούν το αργότερο δύο μήνες αργότερα. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του Σολτς αυτό θα γινόταν στα μέσα Απριλίου, ενώ σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του Μερτς θα γινόταν πολύ νωρίτερα.


Ο καγκελάριος και το υπουργικό του συμβούλιο θα παρέμεναν τότε στη θέση τους μέχρι το σχηματισμό νέου συνασπισμού.

Ο Σολτς έχει δηλώσει ότι θέλει να υλοποιήσει τα σημαντικότερα σχέδιά του, όπως η σταθεροποίηση του συνταξιοδοτικού συστήματος. Ωστόσο, ως επικεφαλής μιας κυβέρνησης μειοψηφίας θα εξαρτηθεί από την υποστήριξη της συντηρητικής αντιπολίτευσης, η οποία θα μπορούσε να επιλέξει να του κάνει τη ζωή πολύ δύσκολη.

Ο προϋπολογισμός του 2025 παραμένει στον αέρα, απαιτώντας έναν πιθανό προϋπολογισμό έκτακτης ανάγκης από τον Ιανουάριο, ο οποίος θα είναι περιορισμένος στο πεδίο εφαρμογής του.
Θα μπορούσε ο Σολτς να ηγηθεί μιας κυβέρνησης μειοψηφίας;

Ναι, στην πραγματικότητα αυτό κάνει ουσιαστικά τώρα, καθώς μετά την αποχώρηση του Λίντνερ το FDP απέσυρε και τους άλλους υπουργούς του. (Ο ένας, ο υπουργός Μεταφορών, Volker Wissing, εγκατέλειψε το FDP για να παραμείνει στην κυβέρνηση). Το ερώτημα είναι για πόσο καιρό μπορεί να χωλαίνει μια τέτοια συμφωνία μεταξύ του SPD και των Πρασίνων.


Θεωρητικά, θα μπορούσε να είναι μέχρι τον Σεπτέμβριο, αλλά κανείς -ούτε καν ο Σολτς- δεν μιλάει γι' αυτό ως ενδεχόμενο. Μια τέτοια κυβέρνηση θα ήταν επίσης ουσιαστικά μια «κουτσή πάπια», ένα καθεστώς που δεν θα ήταν καλό για τη Γερμανία στη διεθνή σκηνή, καθώς η Ευρώπη προσπαθεί να σφυρηλατήσει μια νέα διατλαντική συμμαχία, και εν μέσω άλλων προκλήσεων, όχι λιγότερο την αντιμετώπιση της απειλής από τη Ρωσία.
Τι πήγε στραβά για την κυβέρνηση;

Όταν σχηματίστηκε ο τρικομματικός συνασπισμός το 2021, υπήρχε η ευρεία πεποίθηση ότι η συμμαχία θα ήταν δύσκολο να διατηρηθεί, ακόμη και σε μια χώρα που ήθελε κυρίως να γυρίσει σελίδα στην εποχή της Άνγκελα Μέρκελ. Στη συνέχεια, η Ρωσία ξεκίνησε την πλήρους κλίμακας εισβολή της στην Ουκρανία, η φθηνή προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου από τη Γερμανία αποτέλεσε παρελθόν, οι τιμές της ενέργειας και το κόστος ζωής εκτοξεύτηκαν και το Βερολίνο έπρεπε να αυξήσει σε τεράστιο βαθμό τις αμυντικές δαπάνες.

Πιο πρόσφατα, η προοπτική μιας προεδρίας Τραμπ έχει ενισχύσει την αίσθηση ότι χρειάζεται επειγόντως μια ισχυρή και ενιαία κυβέρνηση για να δώσει νέα ώθηση σε μια προβληματική οικονομία και να ενώσει ένα ολοένα και πιο διχασμένο έθνος, σε μια εποχή που ο λαϊκισμός -με τη μορφή της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD ) και της αντιμεταναστευτικής αριστερής Συμμαχίας Sahra Wagenknecht (BSW )- κερδίζει έδαφος.
Τι λένε οι δημοσκοπήσεις για τις επόμενες εκλογές;

Η αντιπολιτευόμενη συντηρητική συμμαχία CDU/Christian Social Union (CSU) προηγείται σαφώς στις δημοσκοπήσεις, οι οποίες έγιναν πριν από την κατάρρευση της κυβέρνησης, με 30-34%. Πίσω τους βρίσκεται το AfD (16-19%).

Τα ποσοστά των κυβερνητικών κομμάτων στις δημοσκοπήσεις έχουν πέσει όλα από τα επίπεδα του 2021. Το SPD του Σολτς βρίσκεται στο 14-18%, ενώ οι Πράσινοι στο 9-12% και το FDP μόλις στο 3-5%. Για να μπει ένα κόμμα στο κοινοβούλιο χρειάζεται τουλάχιστον το 5% των ψήφων και αυτό θεωρείται ένας από τους λόγους που ο Λίντνερ αποφάσισε να ανατρέψει τον συνασπισμό. Αναμένεται να παρουσιάσει το κόμμα του ως μελλοντικό πιθανό εταίρο της CDU/CSU.

Το BSW, το οποίο πρόσφατα σημείωσε σημαντικό αντίκτυπο σε τρεις εκλογικές αναμετρήσεις σε κρατίδια, βρίσκεται στο 6-9% και θεωρείται, αν και με επιφυλάξεις, ως πιθανός εταίρος συνασπισμού από όλα τα μεγάλα κόμματα. Όλα έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο συνεργασίας με το AfD.


Οι δημοσκόποι λένε ότι η κατάρρευση της κυβέρνησης θα μπορούσε να έχει σημαντικό αντίκτυπο σε αυτά τα ποσοστά. Ωστόσο, αυτή τη στιγμή ο πιο προφανής αστερισμός για μια νέα κυβέρνηση, με τη συντηρητική συμμαχία να είναι απίθανο να επιτύχει αρκετά μεγάλη πλειοψηφία για να κυβερνήσει μόνη της και τον πιο προφανή εταίρο της, το FDP, να μην είναι ενδεχομένως ικανό να μπει καν στο κοινοβούλιο, θα ήταν ένας μεγάλος συνασπισμός των συντηρητικών και του SPD υπό την ηγεσία του Μερτς.

Τέτοιες κυβερνήσεις είναι δημοφιλείς στους Γερμανούς ψηφοφόρους, παρόλο που οι πολιτικοί τις θεωρούν δυσκίνητες.