Η παράσταση που έδωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης την περασμένη Κυριακή στη Βουλή για τη μείωση των τραπεζικών προμηθειών από την επόμενη χρονιά και την επιβολή διπλού ΕΝΦΙΑ στα ακίνητα που κρατούν κλειστά τράπεζες και funds από τη μεθεπόμενη χρονιά ήρθε ως επιστέγασμα μιας επικοινωνιακής καμπάνιας με αιωρούμενες απειλές για την επιβολή έκτακτης φορολογίας στις τράπεζες, που εμπνεύστηκαν λίγες εβδομάδες πριν κάποιοι επικοινωνιακοί φωστήρες του Μαξίμου για να δείξουν ότι η κυβέρνηση έχει φιλολαϊκό πρόσωπο.
Καθώς όμως οι απειλές θεωρήθηκαν μεγάλο «φάουλ» από τα ξένα funds, που είναι πλέον οι βασικοί μέτοχοι των ελληνικών τραπεζών, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έσπευσε ύστερα από λίγες μέρες να απορρίψει μετά βδελυγμίας την ιδέα, προσάπτοντας στο ΠΑΣΟΚ –που πήρε τη σκυτάλη από τις κυβερνητικές διαρροές κι έκανε ανάλογη πρόταση– λαϊκισμό. Η κυβέρνηση που είναι λέει «σοβαρή» θα φέρει εντός των ημερών λύση σε ό,τι έχει να κάνει με τους πολίτες και τις τράπεζες, ήταν το κοινό μήνυμα όλων.
Ετσι είδαμε στη Βουλή τον Κυρ. Μητσοτάκη να αποσπά την προσοχή από τον νέο κρατικό προϋπολογισμό 2025 και καταχειροκροτούμενος από τους βουλευτές της ΝΔ να ανακοινώνει μια σειρά μέτρων για τις τράπεζες, που ήταν υποτίθεται «ρεαλιστικά», που έδιναν λύση υποτίθεται «στο πρόβλημα με τις τράπεζες», που θα «επαναπροσανατολίσουν τα πιστωτικά ιδρύματα στην αρχική τους αποστολή».
Το πακέτο
Ποια ήταν όμως τα μέτρα που βρέθηκαν στο επίκεντρο αυτού του one-man-show και τι αντιπροσωπεύουν;
01 Η κατάργηση διάφορων προμηθειών στις λεγόμενες λαϊκές συναλλαγές που επιβάλλουν σε όλη την Ευρώπη μόνο οι ελληνικές τράπεζες, δηλαδή των προμηθειών στις ηλεκτρονικές πληρωμές για ηλεκτρική ενέργεια, ύδρευση, τηλεπικοινωνίες, ασφαλιστικά ταμεία, για ανάληψη μετρητών ή ερώτηση υπολοίπου σε δήμους όπου υπάρχει μόνον ένα ΑΤΜ, η μείωση των προμηθειών μέσω POS για συναλλαγές έως 20 ευρώ και η επιβολή πλαφόν έως 0,5 ευρώ στην αποστολή χρημάτων σε άλλη τράπεζα έως 5.000 ευρώ.
02 Η άνοδος του ορίου συναλλαγών στο IRIS –έχει χαμηλότερες προμήθειες– στα 1.000 ευρώ.
03 Η ανάληψη εκ μέρους των τραπεζών της υποχρέωσης χρηματοδότησης του λεγόμενου Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων που θα παίρνει τα σπίτια των φτωχών με 100 εκατ. ευρώ.
04 Ο διπλασιασμός του ΕΝΦΙΑ στα ακίνητα των τραπεζών και των servicers από το 2026, ώστε να πιεστούν να ρίξουν τα 25.000 κλειστά σπίτια που διαθέτουν στην αγορά, είτε προς πώληση είτε προς ενοικίαση.
05 Η παροχή δυνατότητας στους πολίτες να συγκρίνουν όλα τα επιτόκια καταθέσεων, δανεισμού και όλες τις προμήθειες στην ιστοσελίδα της ΤτΕ.
06 Η δωρεά 100 εκατ. ευρώ από τις τέσσερις τράπεζες για αποκατάσταση ή κτίσιμο σχολείων στο πλαίσιο του προγράμματος «Μαριέττα Γιαννάκου».
Αυτό το πακέτο μέτρων είναι όμως πολύ «πονηρό». Ενα πακέτο στάχτη στα μάτια όχι μόνο επειδή αφορά τις εντυπώσεις και όχι την ουσία –αυτό είναι σύνηθες στην πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη– αλλά και γιατί πλασάρει μέτρα, που έρχονται για να εξυπηρετήσουν την κυβέρνηση, τις τράπεζες και τα funds, ως μέτρα που τάχα λαμβάνονται υπέρ των πολιτών ή που επιβάλλουν βάρη στις τράπεζες. Το άσπρο μαύρο δηλαδή…
Μικρό το όφελος
Προφανώς υπάρχει κάποιο μικρό όφελος για τους πολίτες. Η κατάργηση των προμηθειών στις λεγόμενες λαϊκές συναλλαγές και η μείωσή τους σε ορισμένες άλλες έχουν για τις τράπεζες κόστος 130 εκατ. ευρώ κατά Κωστή Χατζηδάκη ή 89 εκατ. ευρώ κατά τους αναλυτές της Citi. Αυτά είναι χρήματα που θα πάψουν να βγαίνουν από τις τσέπες μας και να πηγαίνουν στις τράπεζες από την επόμενη χρονιά. Πόσα άλλα χρήματα όμως θα συνεχίσουμε να πληρώνουμε για προμήθειες και την επόμενη χρονιά;
Λαμβάνοντας υπόψη ότι στο 9μηνο 2024 οι τέσσερις συστημικές τράπεζες είχαν έσοδα από προμήθειες 1,55 δισ. ευρώ (αναμένεται να ξεπεράσουν στο έτος τα 2 δισ. ευρώ) και κέρδη 3,7 δισ. ευρώ (αναμένεται να ξεπεράσουν στο έτος τα 4,5 δισ. ευρώ), οφειλόμενα κατά κύριο λόγο στις μεγάλες διαφορές ανάμεσα στα επιτόκια καταθέσεων και δανεισμού και τις υψηλές προμήθειες, προκύπτει ότι η κατάργηση ή η μείωση των προμηθειών στις λεγόμενες λαϊκές συναλλαγές που κάνει καθημερινά ο πολύς κόσμος μόνος του στον υπολογιστή ή στα ΑΤΜ, χωρίς κανένας τραπεζικός υπάλληλος να τον εξυπηρετεί, είναι σταγόνα στον ωκεανό. Αντιπροσωπεύουν συγκεκριμένα ποσοστό 5,5% των ετήσιων εσόδων των τραπεζών από προμήθειες και μόλις το 2,5% των ετήσιων κερδών του επόμενου έτους, σύμφωνα με μια πρώτη ανάγνωση της Eurobank Equites.
Για τον λόγο αυτό και σε αντίθεση με την ισχυρή πτώση των τραπεζικών μετοχών που είχε προκαλέσει η αιωρούμενη φημολογία για επιβολή έκτακτου φόρου στις τράπεζες, το πακέτο Μητσοτάκη δεν επηρέασε τις μετοχές των τραπεζών στο χρηματιστήριο. Για τον ίδιο λόγο όμως βρέθηκε στο στόχαστρο της ανελέητης κριτικής των καταναλωτικών οργανώσεων, με την ΕΚΠΟΙΖΩ να χαρακτηρίζει τα μέτρα «ανεπαρκή, ασθενικά και εντέλει σχεδόν ανέξοδα για τις ελληνικές τράπεζες» και να εκθέτει αναλυτικά πόσες προμήθειες ακόμη υπάρχουν και παραμένουν σε ισχύ, κι ενώ η κυβέρνηση Μητσοτάκη θα μπορούσε να τις καταργήσει ή να τις περιορίσει, δεν τις άγγιξε.
Δεκάδες παραμένουν
Ετσι, για καθεμία προμήθεια που καταργείται άλλες δέκα παραμένουν, μάλιστα προμήθειες πανάκριβες, καταχρηστικές, ακόμη και απαγορευμένες από την ελληνική νομοθεσία. Ενδεικτικά, παραμένουν το μηνιαίο κόστος διατήρησης λογαριασμού (πληρώνεις για να έχεις λογαριασμό στην τράπεζα), οι ακριβές προμήθειες στις αγορές εισιτηρίων και προϊόντων με κάρτα, τα έξοδα έκδοσης και οι ετήσιες συνδρομές για πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες (συχνά καταχρηστικά), οι βαριές χρεώσεις για τις διατραπεζικές συναλλαγές στο κατάστημα που τιμωρούν τους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, οι οποίοι δεν είναι εξοικειωμένοι με τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, ενώ προμήθεια έχει γενικά κάθε αίτημα στην τράπεζα, ακόμη κι αν αφορά τη χορήγηση ενός αντιγράφου από μια σύμβαση ή απλή βεβαίωση.
Συν τοις άλλοις, σε ισχύ παραμένει η πολύ ακριβή προμήθεια που οι τράπεζες αποκαλούν έξοδα δανείου, αν και έχει κριθεί στα δικαστήρια ως μη νόμιμη και καταχρηστική. Η επιβολή της έχει μάλιστα απαγορευτεί με την υπουργική απόφαση Ζ1-798/2008. Θα περίμενε κανείς τώρα που η κυβέρνηση Μητσοτάκη ετοιμάζεται να ανοίξει το πρόγραμμα «Σπίτι μου 2», δημιουργώντας μια νέα γενιά δανειοληπτών στεγαστικών δανείων, εφόσον κόπτεται για τις προμήθειες, να καταργήσει κι αυτήν – άλλωστε επί κυβέρνησης Καραμανλή απαγορεύτηκε η επιβολή της. Αλλά όχι, δεν καταργείται, ο Κυρ. Μητσοτάκης τη διατηρεί ως ένα ακόμη δωράκι στις τράπεζες.
Η διαφορά στα επιτόκια
Ακόμη χειρότερα το πακέτο Μητσοτάκη δεν θίγει καθόλου το κρίσιμο ζήτημα της μεγάλης διαφοράς ανάμεσα στα επιτόκια που πληρώνουν οι τράπεζες για τις καταθέσεις κι αυτά με τα οποία χρεώνουν τους δανειολήπτες, την επιτοκιακή αυτή διαφορά, στην οποία οι ελληνικές τράπεζες είναι πρωταθλήτριες στην ευρωζώνη. «Η πραγματικότητα είναι ότι, πέρα από τις αυξήσεις των επιτοκίων αναφοράς (ΕΚΤ και Euribor), οι τράπεζες και οι αγοραστές δανείων συνεχίζουν να εφαρμόζουν μεγάλα περιθώρια κέρδους που αγγίζουν τα όρια της αισχροκέρδειας» τονίζει η ΕΚΠΟΙΖΩ, προσθέτοντας ότι τράπεζες και funds έχουν σήμερα αυξημένα περιθώρια κέρδους στα επιτόκια με τα οποία ρυθμίζουν οφειλές από στεγαστικά δάνεια στο 3-6%, όταν πριν από λίγα χρόνια ήταν στο 1-2%. Ακόμη χειρότερα ισχύουν στα καταναλωτικά δάνεια, στα οποία τα επιτόκια φτάνουν σε απαράδεκτο ύψος, λόγω και των καταχρηστικών όρων που περιέχουν οι συμβάσεις τους, καταλήγει η καταναλωτική οργάνωση.
Θα μπορούσε η κυβέρνηση Μητσοτάκη να κάνει κάτι για τη μείωση του συνόλου των προμηθειών που παραμένουν σε ισχύ και να μειώσει τη μεγάλη επιτοκιακή διαφορά, από την οποία οι ελληνικές τράπεζες αντλούν κυρίως τα κέρδη τους; Αν ήθελε, ναι, καθώς υπάρχουν σε ισχύ τουλάχιστον δύο ευρωπαϊκές οδηγίες, που όχι μόνο επιτρέπουν αλλά προτρέπουν τις κυβερνήσεις να παρεμβαίνουν στο όνομα της προστασίας των καταναλωτών. Υπάρχει η από δεκαετίας οδηγία 2014/92 που ορίζει ότι οι κυβερνήσεις οφείλουν να λαμβάνουν μέτρα ώστε να μην επιβάλλονται προμήθειες σε ορισμένες βασικές συναλλαγές. Υπάρχει από πέρσι η οδηγία 2023/2225 που λέει ότι οι κυβερνήσεις οφείλουν να αποτρέπουν τις καταχρηστικές προμήθειες και τα καταχρηστικά υψηλά επιτόκια δανεισμού. Αν ήθελε η κυβέρνηση, θα είχε φροντίσει να μην επιβαρύνονται οι καταναλωτές με εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο προς όφελος των τραπεζών ή τουλάχιστον να επιβαρύνονται λιγότερο. Δεν φρόντισε τα προηγούμενα χρόνια και δεν φροντίζει ακόμη.
«Ανθρακες» και ο φορέας για τα σπίτια των φτωχών
Στάχτη στα μάτια αποτελεί και το μέτρο με το οποίο οι τράπεζες αναλαμβάνουν να χρηματοδοτήσουν τον λεγόμενο φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης ακινήτων των φτωχών με 100 εκατ. ευρώ. Ο φορέας αυτός έχει υποτίθεται έναν κοινωνικό σκοπό να επιτελέσει, παραλαμβάνοντας τα σπίτια των «κόκκινων» δανειοληπτών που ανήκουν στην κατηγορία των ευάλωτων και, αντί να τους πετάξει στον δρόμο, να τους αφήσει να μείνουν μέσα στην κατασχεμένη πρώτη κατοικία τους για δώδεκα χρόνια πληρώνοντας ένα συγκριτικά χαμηλό ενοίκιο, αφού τμήμα του θα επιδοτείται από το κράτος. Η διάταξη για την ίδρυση του συγκεκριμένου φορέα υπήρξε κομμάτι του νέου Πτωχευτικού Κώδικα, που επέβαλε διαδικασίες fast track για πτωχεύσεις και πλειστηριασμούς, είχε δε σκοπό να αποφευχθεί το κοινωνικό δράμα των μαζικών εξώσεων φτωχών οικογενειών που έλαβε χώρα στην Ισπανία πριν από μερικά χρόνια.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη είχε δεσμευτεί στους δανειστές από το 2021 ότι θα δημιουργήσει έναν ιδιωτικό φορέα για να αναλάβει αυτήν τη δουλειά το αργότερο έως το 2022, είχε και διαβουλεύσεις με διάφορα funds γι’ αυτό, αλλά το πήγαινε από αναβολή σε αναβολή.
Τις προηγούμενες μέρες μάθαμε τον λόγο των αναβολών: είχε θεσπίσει τόσο αυστηρά κριτήρια ευαλωτότητας, που –σύμφωνα με τα στοιχεία τα οποία έδωσε η γενική γραμματέας Ιδιωτικού Χρέους Θεώνη Αλαμπάση– μέχρι και σήμερα, δύο χρόνια μετά την ενεργοποίηση των σχετικών διαδικασιών μόνο 290 οφειλέτες έχουν πιστοποιηθεί ως ευάλωτοι. Λόγω του υπερβολικά μικρού αριθμού ανθρώπων και ακινήτων, κανένα fund δεν κατέθεσε προσφορά για τον φορέα και οι δανειστές γκρίνιαζαν και ζητούσαν λύση. Ετσι, με τα 100 εκατ. που θα δώσουν οι τράπεζες η κυβέρνηση θα κλείσει την εκκρεμότητα με τους ξένους και θα αποφύγει το φιάσκο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου