AP Photo/Hussein Malla, FileΟι Σύροι αντάρτες συγκλόνισαν τη χώρα με μια αστραπιαία επίθεση στη μεγαλύτερη πόλη της και τη γύρω περιοχή που ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα, ανατρέποντας έναν εμφύλιο πόλεμο 13 ετών που ήταν αδρανής για αρκετά χρόνια.
Καταλαμβάνοντας την πόλη αυτή, το Χαλέπι, καταλαμβάνοντας μεγάλες εκτάσεις της υπαίθρου και προελαύνοντας στη δυτική πόλη Χάμα, οι αντάρτες κατάφεραν να επεκτείνουν την επικράτειά τους και να συμπεριλάβουν μεγάλο μέρος της βορειοδυτικής γωνιάς της Συρίας. Και εξακολουθούν να προελαύνουν.
Οι μαχητές που αντιτάχθηκαν στην αυταρχική διακυβέρνηση του προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ περιλάμβαναν πάντα ένα ετερόκλητο συνονθύλευμα φατριών που συχνά βρίσκονταν σε αντιπαράθεση μεταξύ τους. Αλλά αυτή τη φορά, οι αντάρτες έχουν ενωθεί υπό την ηγεσία της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, μιας πρώην θυγατρικής της Αλ Κάιντα, η οποία έσπασε με την παλαιότερη ομάδα πριν από χρόνια και έφτασε να κυριαρχεί στο τελευταίο προπύργιο της συριακής αντιπολίτευσης.
Σύμφωνα με τους NYT κάποτε θεωρούνταν ως μία από τις πιο ισχυρές εξτρεμιστικές παρατάξεις της εξέγερσης, η ομάδα προσπάθησε αργότερα να υποβαθμίσει τις ριζοσπαστικές πτυχές της και επικεντρώθηκε στην οικοδόμηση κάτι σαν πολιτική κυβέρνηση - αν και αυταρχική και εξτρεμιστική - στο κομμάτι της επικράτειάς της.
Τώρα η ομάδα μπορεί να επεκτείνει τον έλεγχό της σε μια πολύ μεγαλύτερη ζώνη. Ακολουθεί μια εισαγωγή για το πώς σχηματίστηκε, πώς εξελίχθηκε και γιατί οργάνωσε αυτή την επίθεση.Ανάλυση BBC: Τι προσπαθούν να πετύχουν οι τζιχαντιστές - Γιατί δεν πρέπει ακόμα να ξεγράψουμε τον Άσαντ
Πώς ξεκίνησε η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ;
Η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, το όνομα της οποίας σημαίνει Οργάνωση για την Απελευθέρωση του Λεβάντε, ξεκίνησε περίπου την ίδια εποχή με τον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία, ο οποίος ξέσπασε το 2011 αφού τα στρατεύματα του Μπασάρ αλ Άσαντ κατέστειλαν βίαια τις εκτεταμένες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Καθώς ο πόλεμος εντάθηκε, έμπειροι τζιχαντιστές που συνδέονταν με έναν πρόδρομο του Ισλαμικού Κράτους πέρασαν από το Ιράκ στην ανατολική Συρία, σχηματίζοντας αυτό που αποκαλούσαν Μέτωπο Αλ Νούσρα για να πολεμήσουν τις δυνάμεις που τάσσονται υπέρ του Άσαντ.
Η εξτρεμιστική ομάδα εξελίχθηκε σε μία από τις μεγαλύτερες και με τη μεγαλύτερη επιρροή ανταρτικές παρατάξεις, οργανώνοντας εκατοντάδες επιθέσεις ανταρτών και αυτοκτονιών εναντίον κυβερνητικών στόχων.
Η ιδεολογία της παρέμεινε κοντά σε εκείνη της μητρικής της ομάδας στο Ιράκ -ορκίστηκε να εγκαθιδρύσει ένα ισλαμικό χαλιφάτο στη Συρία- αλλά το 2013, οι δύο είχαν μια διαμάχη όταν η ιρακινή ομάδα προσπάθησε να επιβάλει μια συγχώνευση.
Αντ' αυτού, η Νούσρα υποσχέθηκε πίστη στην Αλ Κάιντα.
Παρά τη σύνδεσή της με την Αλ Κάιντα, η οποία διατηρεί μια παγκόσμια τζιχαντιστική ατζέντα, η Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ διατήρησε την εστίασή της στη Συρία και στην ανατροπή του Άσαντ, σύμφωνα με ειδικούς που έχουν μελετήσει την ομάδα. Αυτό δεν σήμαινε ότι μετρίασε τη σκληρή ερμηνεία του Ισλάμ, προειδοποιούν, μόνο ότι έθεσε ως στόχο τον εδαφικό έλεγχο και τη διακυβέρνηση και όχι επιθέσεις κατά της Δύσης τύπου Κάιντα ή Ισλαμικού Κράτους.
Ο ηγέτης του, Αμπού Μοχάμαντ αλ Τζολάνι, ανέπτυξε το Μέτωπο Νούσρα σε μια ισχυρή οργάνωση με αυξανόμενη δύναμη μαχητών και έδαφος στη βόρεια Συρία. Άρχισε να δρα σαν μίνι κυβέρνηση στα εδάφη που κατείχε, εισπράττοντας φόρους και παρέχοντας ορισμένες δημόσιες υπηρεσίες.
Γιατί ήρθε σε ρήξη με την Αλ Κάιντα;
Μέχρι τα μέσα του 2016, το Μέτωπο Νούσρα είχε μετονομαστεί με νέο όνομα, Τζαμπχάτ Φατάχ αλ Σαμ, και ανακοίνωσε δημοσίως ότι διέκοπτε τους δεσμούς του με την Αλ Κάιντα, πιθανότατα επειδή επιδίωκε μεγαλύτερη διεθνή νομιμοποίηση και για να γίνει πιο ευχάριστη στους άλλους Σύρους αντάρτες, σύμφωνα με αναλυτές.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες δυτικές χώρες εξακολουθούσαν να τη θεωρούν τρομοκρατική ομάδα και οι εμπειρογνώμονες αμφέβαλλαν ότι είχε πραγματικά εγκαταλείψει τις ριζοσπαστικές συμπάθειές της. Αλλά η προσέγγισή της φάνηκε να γίνεται σαφώς πιο ρεαλιστική από άλλες σκληροπυρηνικές ομάδες, είπαν οι αναλυτές.
Έθεσε ως προτεραιότητα την εξασφάλιση και τη διακυβέρνηση της περιοχής που ελέγχει αντί να εξαπολύει μεγάλες επιθέσεις εναντίον των δυνάμεων που υποστηρίζουν τον Άσαντ. Όταν τα τουρκικά στρατεύματα εισήλθαν στην Ιντλίμπ, την επαρχία όπου η ομάδα κατείχε εδάφη, για να διατηρήσουν μια προσωρινή κατάπαυση του πυρός το 2017, οι ηγέτες της συναίνεσαν. Αναλυτές είπαν ότι φάνηκε να αναγνωρίζουν ότι οι κυβερνητικές δυνάμεις ήταν αλλιώς πιθανό να ανακαταλάβουν την Ιντλίμπ, συμπεριλαμβανομένου του δικού τους εδάφους.
Η μετονομασθείσα ομάδα πολέμησε επίσης άλλες ισλαμιστικές παρατάξεις για την κυριαρχία, αποκλείοντάς τες από τους οικονομικούς πόρους της Ιντλίμπ. Σύμφωνα με έκθεση των Ηνωμένων Εθνών φέτος, συλλαμβάνει και εκτελεί τακτικά άτομα που συνδέονται με το Ισλαμικό Κράτος.
Στις αρχές του 2017, η ομάδα ενώθηκε με διάφορες άλλες παρατάξεις, συμπεριλαμβανομένων κυρίως ισλαμιστικών ομάδων καθώς και τουλάχιστον μιας πρώην μετριοπαθούς, για να ιδρύσει τη Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ, μια κίνηση στην οποία αντιτάχθηκε δημοσίως η ηγεσία της Αλ Κάιντα.
Τι έκανε η ομάδα με τα εδάφη της;
Εγκαταλείποντας τη ρητορική της περί ισλαμικού χαλιφάτου, η ηγεσία της ομάδας δήλωσε ότι ήθελε να αντικαταστήσει την κυβέρνηση Άσαντ με μια κυβέρνηση εμπνευσμένη από τις ισλαμικές αρχές. Αν και η διάκριση μπορεί να φαίνεται λεπτή, οι αναλυτές λένε ότι η διακυβέρνηση της ομάδας -αν και εξακολουθεί να είναι βαθιά συντηρητική, μισαλλόδοξη και αυταρχική- ήταν λιγότερο βίαιη και δογματική από εκείνη του Ισλαμικού Κράτους, το οποίο εγκαθίδρυσε ένα αιματηρό καθεστώς σε εδάφη που ήλεγχε στο Ιράκ και σε ένα άλλο τμήμα της Συρίας.
Ο Αμπού Μοχάμεντ αλ Τζολάνι, ο ηγέτης της ομάδας, προσπάθησε να αποκτήσει νομιμότητα με την οικοδόμηση μιας διοίκησης που παρέχει περιορισμένες υπηρεσίες στους κατοίκους της Ιντλίμπ και αναπτύσσει τη γεωργία και τη βιομηχανία της περιοχής. Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ, η ομάδα έχει πείσει τους ηγέτες των συμβουλίων των χωριών να αποδεχτούν εθελοντικά την εξουσία της και μιμείται ένα κράτος εκδίδοντας ταυτότητες στους κατοίκους.
Ωστόσο, η ομάδα παραμένει αντιδημοφιλής μεταξύ των κατοίκων, οι οποίοι έχουν διαμαρτυρηθεί επανειλημμένα για τις αυθαίρετες συλλήψεις, τη φορολογία και τη μισαλλοδοξία της, καθώς και για τις ακόμα άθλιες συνθήκες διαβίωσης.
Έχει επίσης συνεργαστεί με δυτικές ομάδες βοήθειας ώστε η βοήθεια να φτάσει στους πολίτες της Ιντλίμπ και έχει επιτρέψει σε δυτικούς δημοσιογράφους και ερευνητές να την επισκεφθούν.
Αλλά δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει δεσμούς με τις περισσότερες ξένες δυνάμεις. Μια εξαίρεση είναι η Τουρκία, η οποία συνορεύει με το Ιντλίμπ και ελέγχει μια μεγάλη έκταση της γειτονικής βόρειας Συρίας, γεγονός που την καθιστά απαραίτητη για την ικανότητα της ομάδας να κρατήσει το Ιντλίμπ σε λειτουργία.
Οι τουρκικές βάσεις στο Ιντλίμπ και το τουρκικό πυροβολικό που σταθμεύει στην τουρκική πλευρά των συνόρων έχουν χρησιμεύσει για να προστατεύουν το έδαφος της ομάδας από τα συριακά κυβερνητικά στρατεύματα, δήλωσε ο Ρόμπερτ Φορντ, πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στη Συρία, ο οποίος είναι τώρα ανώτερος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής. Ανθρωπιστική βοήθεια, αέριο, όπλα, ακόμη και στρατιωτικού τύπου στολές, όλα εισρέουν στο Ιντλίμπ από την Τουρκία, είπε. Αναλυτές είπαν ότι η ομάδα και η Τουρκία μοιράζονται επίσης σιωπηρά πληροφορίες και συμβουλές.
Πώς κατέλαβε έδαφος;
Μετά την κατάπαυση του πυρός το 2020 με τη μεσολάβηση της Ρωσίας και της Τουρκίας που δημιούργησε μια αμήχανη ηρεμία στη βορειοδυτική Συρία, η ομάδα εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία για να αναδιαρθρώσει τις δυνάμεις της, δήλωσε ο Jerome Drevon, αναλυτής της International Crisis Group που μελετά την ομάδα και έχει συναντηθεί με τους ηγέτες της.
Έγινε πιο πειθαρχημένη και πιο επαγγελματική, με καλύτερη εκπαίδευση και οπλισμό. Άλλες ομάδες ανταρτών στην περιοχή συμμορφώθηκαν, συμφωνώντας να συνεργαστούν μαζί της.
«Τώρα είδαμε το αποτέλεσμα αυτής της αυξημένης επαγγελματοποίησης στο έδαφος», δήλωσε ο Jerome Drevon. «Όσο περισσότερο διαρκούσε η κατάπαυση του πυρός, τόσο περισσότερο χρόνο θα έπρεπε να αναδιοργανωθούν, οπότε αυτό έκαναν με αρκετή επιτυχία».
Γιατί εξαπέλυσε την επίθεσή της;
Οι διεθνείς υποστηρικτές του Μπασάρ αλ Άσαντ, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, του Ιράν και της λιβανέζικης πολιτοφυλακής Χεζμπολάχ, είναι αποδυναμωμένοι, αποσπασμένοι από τους πολέμους στην Ουκρανία, τη Γάζα και το Λίβανο, καθιστώντας την κατάλληλη στιγμή για τους Σύρους αντάρτες να επιτεθούν.
Αναλυτές είπαν ότι οι αντάρτες χρειάζονται τουλάχιστον ένα σιωπηρό πράσινο φως από την Τουρκία, η οποία έχει απογοητευτεί που οι συνομιλίες με τον Άσαντ για την επιστροφή των Σύρων προσφύγων στην Τουρκία έχουν βαλτώσει. Αναζητώντας μοχλό πίεσης στις διαπραγματεύσεις και ίσως έδαφος για να προωθήσει τους πρόσφυγες, είπαν οι αναλυτές, η Τουρκία πιθανότατα ενθάρρυνε τους αντάρτες να κινηθούν.
«Η εικασία μου είναι ότι ο τουρκικός υπολογισμός πάει κάπως έτσι: Κάθε μέρα που αυτή η επίθεση συνεχίζεται και κινείται περαιτέρω και ανοίγει περισσότερο χώρο, κάθε μέρα, αυτό είναι άλλοι 5.000 πρόσφυγες που μπορούμε να στείλουμε πίσω στη Συρία», δήλωσε ο Robert Ford του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Χακάν Φιντάν, φάνηκε να απορρίπτει τέτοιες θεωρίες σε συνέντευξη Τύπου τη Δευτέρα, λέγοντας: «Θα ήταν λάθος αυτή τη στιγμή να εξηγήσουμε τα επεισόδια στη Συρία με οποιαδήποτε ξένη παρέμβαση». Παρόλα αυτά, προέτρεψε τον Άσαντ να συμφιλιωθεί με την αντιπολίτευση.
Αλλά οι αντάρτες θα είχαν ένα δικό τους κίνητρο για να καταλάβουν το Χαλέπι. Όταν ο Άσαντ ανακατέλαβε την πόλη από την αντιπολίτευση το 2016, θεωρήθηκε ένα καταστροφικό πλήγμα για τους αντάρτες που έστρεψε τον πόλεμο υπέρ του κ. αλ Άσαντ. Έτσι, η ανακατάληψη του Χαλεπιού, της οικονομικής καρδιάς της χώρας, είναι ένας μεγάλος θρίαμβος για τους αντάρτες που δεν είχαν έναν τέτοιο εδώ και χρόνια.
Τι θα συμβεί τώρα;
Δεν είναι σαφές αν η Hayat Tahrir al-Sham μπορεί να καταλάβει περισσότερα εδάφη ή να κρατήσει αυτά που ήδη έχει.
Αλλά αν διατηρήσει τον έλεγχο του Χαλεπιού, η ομάδα μπορεί να χρειαστεί να προσαρμόσει την κυβερνητική της προσέγγιση, δήλωσε η Dareen Khalifa, ειδικός σε θέματα Συρίας στο International Crisis Group. Το Χαλέπι είναι λιγότερο συντηρητικό από το Ιντλίμπ, όπου η κυριαρχία της ομάδας ήδη συγκεντρώνει αντιδράσεις.
«Ξέρουν πολύ καλά ότι δεν μπορούν να κυβερνήσουν το Χαλέπι με τον τρόπο που κυβερνούν το Ιντλίμπ», είπε. «Θα πρέπει να κάνουν διαφορετικές ρυθμίσεις και να αλλάξουν τον τόνο τους και τον τρόπο με τον οποίο επιβάλλουν τα πράγματα».
Η ηγεσία της ομάδας είναι ρεαλιστική, είπε. Αλλά σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της, ωθήθηκε και τραβήχτηκε μεταξύ ρεαλιστικών και πιο σκληροπυρηνικών στοιχείων στις τάξεις της, μια ένταση που είναι πιθανό να συνεχίσει να παίζεται καθώς επεκτείνει την κυριαρχία της.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου