Δευτέρα, Ιανουαρίου 13, 2025
Στις φάμπρικες του «Zara» της Κίνας: Οδοιπορικό του BBC στα εργοστάσια της Shein, παγκόσμιας αλυσίδας φθηνών ρούχων Το «χωριό Shein» όπου η δουλειά δεν σταματάει ποτέ. «Αν ο μήνας έχει 31 ημέρες, θα δουλέψω 31 ημέρες».
AP Photo/Richard Drew
Φορέματα με μόλις 10 ευρώ, παπούτσια με 5 ευρώ και μπλούζες φούτερ με ακόμη λιγότερα, αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα τιμών ρούχων που μπορεί να αγοράσει κανείς από την πασίγνωστη, πλέον, κινεζική πλατφόρμα Shein.
Τι κρύβεται όμως πίσω από τις πομπώδεις προσφορές του κινεζικού κολοσσού λιανικής πώλησης; Αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του BBC φέρνει στο φως τις συνθήκες που επικρατούν στα εργοστάσια της Shein.
Το «χωριό Shein» όπου η δουλειά δεν σταματάει ποτέ
Σε σημεία της Γκουανγκζού, ενός ακμάζοντος λιμανιού στον ποταμό Περλ στη νότια Κίνα, το βουητό των ραπτομηχανών δεν σταματά ποτέ. Ακούγεται μέσα από τα ανοιχτά παράθυρα των εργοστασίων από το πρωί μέχρι αργά το βράδυ, καθώς οι εργαζόμενοι τελειώνουν τα μπλουζάκια, τα σορτς, τις μπλούζες, τα παντελόνια και τα μαγιό που θα αποσταλούν για να γεμίσουν τις ντουλάπες σε περισσότερες από 150 χώρες.
Αυτός είναι ο ήχος του Panyu, της γειτονιάς που είναι γνωστή ως το «χωριό Shein», ένας λαβύρινθος από εργοστάσια που τροφοδοτούν τη μεγαλύτερη εταιρεία λιανικής πώλησης γρήγορης μόδας στον κόσμο.
«Αν ο μήνας έχει 31 ημέρες, θα δουλέψω 31 ημέρες», δήλωσε ένας εργάτης στο βρετανικό δίκτυο.
Οι περισσότεροι δήλωσαν ότι έχουν μόνο μία ημέρα ρεπό τον μήνα.
Το BBC πέρασε αρκετές ημέρες στην περιοχή: Επισκέφθηκε 10 εργοστάσια, μίλησε με τέσσερις ιδιοκτήτες και περισσότερους από 20 εργαζόμενους. Πέρασε επίσης χρόνο στις αγορές εργασίας και στους προμηθευτές κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.
Διαπίστωσε ότι η «καρδιά» αυτής της αυτοκρατορίας είναι ένα εργατικό δυναμικό που κάθεται πίσω από ραπτομηχανές για περίπου 75 ώρες την εβδομάδα, κατά παράβαση της κινεζικής εργατικής νομοθεσίας.
Οι ώρες αυτές δεν είναι κάτι ασυνήθιστο στην Γκουανγκζού, ένα βιομηχανικό κέντρο για τους εργάτες της υπαίθρου που αναζητούν υψηλότερο εισόδημα στην Κίνα, η οποία αποτελεί εδώ και καιρό το ασυναγώνιστο εργοστάσιο του κόσμου.
Την ίδια ώρα, πληθαίνουν τα ερωτήματα για τη Shein, μια κάποτε ελάχιστα γνωστή εταιρεία που ιδρύθηκε στην Κίνα και έχει γίνει ένα παγκόσμιο μεγαθήριο μέσα σε μόλις πέντε χρόνια. Εξακολουθεί να είναι ιδιωτική εταιρεία, η αξία της εκτιμάται σε περίπου 60 δισ. δολάρια και τώρα επιδιώκει την εισαγωγή της στο Χρηματιστήριο του Λονδίνου.
Η αλματώδης άνοδός της, ωστόσο, συνοδεύεται από διαμάχες σχετικά με τη μεταχείριση των εργαζομένων της και ισχυρισμούς για καταναγκαστική εργασία. Πέρυσι παραδέχθηκε ότι βρήκε παιδιά να εργάζονται στα εργοστάσιά της στην Κίνα.
5.000 εργοστάσια δουλεύουν ασταμάτητα για τη Shein
Η επιτυχία της Shein έγκειται στον όγκο -το online απόθεμα φτάνει τις εκατοντάδες χιλιάδες- και στις σημαντικές εκπτώσεις βρίσκει κανείς: φορέματα των 10 λιρών, πουλόβερ των 6 λιρών, τιμές που κυμαίνονται κάτω από τις 8 λίρες κατά μέσο όρο.
Τα έσοδα έχουν εκτοξευθεί, ξεπερνώντας τις H&M, Zara και τη βρετανική Primark. Οι πωλήσεις σε χαμηλές τιμές στηρίζονται σε μέρη όπως το χωριό Shein, όπου βρίσκονται περίπου 5.000 εργοστάσια, τα περισσότερα από τα οποία είναι προμηθευτές της Shein.
Τα κτίρια έχουν αδειάσει για να δώσουν χώρο σε ραπτομηχανές, ρολά υφασμάτων και σακούλες γεμάτες με υπολείμματα υφασμάτων. Οι πόρτες στα υπόγειά τους είναι πάντα ανοιχτές για τον φαινομενικά ατελείωτο κύκλο παραδόσεων και παραλαβών.
Καθώς περνάει η μέρα, τα ράφια γεμίζουν με διαφανείς πλαστικές σακούλες σε αποθήκες με ετικέτες που φέρουν μία χαρακτηριστική πλέον λέξη με πέντε γράμματα: Shein.
«Συνήθως δουλεύουμε 10, 11 ή 12 ώρες την ημέρα»
Αλλά ακόμα και μετά τις 22:00, οι ραπτομηχανές -και οι άνθρωποι που καμπουριάζουν πάνω τους- δεν σταματούν, καθώς καταφθάνουν περισσότερα υφάσματα, σε φορτηγά τόσο γεμάτα που μερικές φορές τα χρωματιστά τόπια πέφτουν στο πάτωμα του εργοστασίου.
«Συνήθως δουλεύουμε 10, 11 ή 12 ώρες την ημέρα», λέει μια 49χρονη γυναίκα από την Jiangxi που δεν θέλει να δώσει το όνομά της. «Τις Κυριακές δουλεύουμε περίπου τρεις ώρες λιγότερο».
Αυτή είναι η αλυσίδα εφοδιασμού της Shein. Τα εργοστάσια αναλαμβάνουν να κατασκευάσουν ρούχα κατά παραγγελία - κάποια μικρά, κάποια μεγάλα. Αν έχουν επιτυχία, οι παραγγελίες θα αυξηθούν και το ίδιο θα πρέπει να γίνει και η παραγωγή. Τα εργοστάσια τότε προσλαμβάνουν προσωρινούς εργάτες για να καλύψουν τη ζήτηση που το μόνιμο προσωπικό τους δεν μπορεί να καλύψει.
Η μετανάστρια εργάτης από το Jiangxi αναζητά μια βραχυπρόθεσμη σύμβαση - και τα παντελόνια chinos είναι μια επιλογή.
«Κερδίζουμε τόσο λίγα. Το κόστος ζωής είναι πλέον τόσο υψηλό», λέει, προσθέτοντας ότι ελπίζει να βγάλει αρκετά χρήματα για να τα στείλει πίσω στα δύο παιδιά της που ζουν με τους παππούδες τους.
«Πληρωνόμαστε ανά κομμάτι», εξηγεί. «Εξαρτάται από το πόσο δύσκολο είναι το αντικείμενο. Κάτι απλό όπως ένα μπλουζάκι κοστίζει ένα-δύο γουάν [λιγότερο από ένα δολάριο] ανά τεμάχιο και μπορώ να φτιάξω περίπου δώδεκα σε μια ώρα».
Η εξέταση της ραφής στα παντελόνια είναι ζωτικής σημασίας για τη λήψη αυτής της απόφασης. Γύρω της, οι εργάτες υπολογίζουν πόσο θα πληρωθούν για να φτιάξουν κάθε κομμάτι ρούχου και πόσα μπορούν να φτιάξουν σε μια ώρα.
Τα σοκάκια του Panyu λειτουργούν ως αγορές εργασίας, γεμίζοντας τα πρωινά με εργάτες και μηχανάκια που τρέχουν μπροστά από το καρότσι με τα ζυμαρικά πρωινού, τα φλιτζάνια με αχνιστό γάλα σόγιας και τον αγρότη που πουλάει αυγά κοτόπουλου και πάπιας.
Το κανονικό ωράριο εργασίας φαίνεται να είναι από τις 08:00 έως τις 22:00, διαπίστωσε το BBC.
Αυτό συμφωνεί με μια έκθεση της ελβετικής ομάδας Public Eye, η οποία βασίστηκε σε συνεντεύξεις με 13 εργάτες κλωστοϋφαντουργίας σε εργοστάσια παραγωγής ρούχων για τη Shein.
Διαπίστωσαν ότι αρκετοί υπάλληλοι εργάζονταν υπερβολικά πολλές υπερωρίες. Σημείωσε ότι ο βασικός μισθός χωρίς υπερωρίες ήταν 2.400 γιουάν (265 λίρες Αγγλίας, 327 δολάρια) - κάτω από τα 6.512 γιουάν που λέει η Asia Floor Wage Alliance ότι απαιτούνται για έναν «μισθό διαβίωσης». Όμως οι εργαζόμενοι με τους οποίους μιλήσαμε κατάφεραν να κερδίζουν μεταξύ 4.000 και 10.000 γουάν τον μήνα.
«Αυτές οι ώρες δεν είναι ασυνήθιστες, αλλά είναι σαφές ότι είναι παράνομες και παραβιάζουν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα», δήλωσε ο David Hachfield από την ομάδα. «Είναι μια ακραία μορφή εκμετάλλευσης και αυτό πρέπει να γίνει ορατό».
Στο «μικροσκόπιο» των ΗΠΑ η Shein
Η μέση εβδομαδιαία εργασία δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 44 ώρες, σύμφωνα με την κινεζική εργατική νομοθεσία, η οποία ορίζει επίσης ότι οι εργοδότες πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εργαζόμενοι έχουν τουλάχιστον μία ημέρα ανάπαυσης την εβδομάδα. Εάν ένας εργοδότης θέλει να παρατείνει αυτές τις ώρες, αυτό θα πρέπει να γίνεται για ειδικούς λόγους.
Ενώ η έδρα της Shein βρίσκεται πλέον στη Σιγκαπούρη, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πλειονότητα των προϊόντων της κατασκευάζεται στην Κίνα.
Και η επιτυχία της Shein έχει τραβήξει την προσοχή της Ουάσιγκτον, η οποία είναι όλο και πιο επιφυλακτική απέναντι στις κινεζικές επιχειρήσεις.
Τον Ιούνιο, ο εκλεκτός του Ντόναλντ Τραμπ για το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, δήλωσε ότι είχε «σοβαρές ανησυχίες ηθικής φύσεως» σχετικά με τους «βαθύτατους δεσμούς της Shein με τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας»: «Η δουλεμπορική εργασία, τα sweatshops και τα εμπορικά κόλπα είναι τα βρώμικα μυστικά πίσω από την επιτυχία της Shein», έγραψε.
Δεν θα συμφωνούσαν όλοι με την επιλογή των λέξεων του Ρούμπιο για να περιγράψει τις συνθήκες στους προμηθευτές της Shein. Όμως οι ομάδες δικαιωμάτων λένε ότι οι πολλές ώρες εργασίας, που έχουν γίνει τρόπος ζωής για πολλούς στην Γκουανγκζού, είναι άδικες και εκμεταλλευτικές.
Οι μηχανές υπαγορεύουν τον ρυθμό της ημέρας.
Κάνουν παύση για μεσημεριανό και βραδινό όταν οι εργάτες, με μεταλλικά πιάτα και ξυλάκια στα χέρια, καταφθάνουν στην καντίνα για να αγοράσουν φαγητό. Αν δεν υπάρχει άλλος χώρος για να καθίσουν, στέκονται στον δρόμο.
«Εργάζομαι σε αυτά τα εργοστάσια για περισσότερα από 40 χρόνια», είπε μια γυναίκα που αφιέρωσε μόλις 20 λεπτά για να φάει το γεύμα της. Αυτή ήταν απλώς μια ακόμη μέρα γι' αυτήν.
Στο εσωτερικό, τα εργοστάσια που επισκεπτόμαστε δεν είναι στριμωγμένα. Υπάρχει αρκετός φωτισμός και έχουν εισαχθεί ανεμιστήρες βιομηχανικών διαστάσεων για να κρατούν τους εργάτες δροσερούς. Τεράστιες αφίσες προτρέπουν το προσωπικό να καταγγέλλει ανήλικους εργάτες - πιθανότατα ως απάντηση στη διαπίστωση δύο περιπτώσεων παιδικής εργασίας στην αλυσίδα εφοδιασμού πέρυσι.
Το BBC καταλαβαίνει ότι η εταιρεία παρακολουθεί στενότερα τους προμηθευτές της ενόψει των σχεδίων της να εισαχθεί στο χρηματιστήριο του Λονδίνου.
«Πρόκειται για τη φήμη τους», λέει ο Sheng Lu, καθηγητής Σπουδών Μόδας και Ένδυσης στο Πανεπιστήμιο του Delaware. «Αν η Shein μπορέσει να επιτύχει μια δημόσια εγγραφή, τότε αυτό σημαίνει ότι αναγνωρίζεται ως μια αξιοπρεπής εταιρεία. Αλλά αν θέλουν να διατηρήσουν την εμπιστοσύνη των επενδυτών, πρέπει να αναλάβουν κάποια ευθύνη».
Το άλλο πλεονέκτημα της Shein
Μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Shein είναι οι κατηγορίες ότι προμηθεύεται βαμβάκι από την περιοχή Xinjiang της Κίνας.
Το βαμβάκι της Σιντζιάνγκ, το οποίο κάποτε φημιζόταν ως ένα από τα καλύτερα υφάσματα στον κόσμο, έχει χάσει την καλή φήμη του μετά από ισχυρισμούς ότι παράγεται με τη χρήση καταναγκαστικής εργασίας από άτομα της μουσουλμανικής μειονότητας των Ουιγούρων - κατηγορία που το Πεκίνο αρνείται σταθερά.
Ο μόνος τρόπος για να αποφευχθεί αυτή η κριτική είναι να υπάρξει μεγαλύτερη διαφάνεια, λέει ο καθηγητής Sheng.
«Αν δεν δημοσιοποιήσετε πλήρως τον κατάλογο των εργοστασίων σας, αν δεν κάνετε την αλυσίδα εφοδιασμού σας πιο διαφανή για το κοινό, τότε νομίζω ότι θα είναι πολύ δύσκολο για τη Shein».
Ένα σημαντικό πλεονέκτημα, προσθέτει, είναι ότι η αλυσίδα εφοδιασμού της Shein βρίσκεται στην Κίνα: «Πολύ λίγες χώρες έχουν μια πλήρη αλυσίδα εφοδιασμού. Η Κίνα την έχει - και κανείς δεν μπορεί να την ανταγωνιστεί».
Επίδοξοι ανταγωνιστές, όπως το Βιετνάμ και το Μπαγκλαντές, εισάγουν πρώτες ύλες από την Κίνα για να κατασκευάσουν ρούχα. Αλλά τα κινεζικά εργοστάσια βασίζονται εξ ολοκλήρου σε τοπικές πηγές για τα πάντα, από τα υφάσματα μέχρι τα φερμουάρ και τα κουμπιά. Έτσι, είναι εύκολο να φτιάξουν μια ποικιλία ενδυμάτων και είναι σε θέση να το κάνουν γρήγορα.
Αυτό λειτουργεί ιδιαίτερα για τη Shein, της οποίας ο αλγόριθμος καθορίζει τις παραγγελίες. Εάν οι αγοραστές κάνουν επανειλημμένα κλικ σε ένα συγκεκριμένο φόρεμα ή περνούν περισσότερο χρόνο κοιτάζοντας ένα μάλλινο πουλόβερ, οι εταιρείες ζητούν από τα εργοστάσια να φτιάξουν περισσότερα - και γρήγορα.
Για τους εργαζόμενους στην Γκουανγκζού, αυτό μπορεί να αποτελέσει πρόκληση.
«Η Shein ελέγχει τις τιμές»
«Η Shein έχει τα υπέρ και τα κατά της», μας είπε ένας ιδιοκτήτης εργοστασίου. «Το καλό είναι ότι η παραγγελία είναι τελικά μεγάλη, αλλά το κέρδος είναι χαμηλό και είναι σταθερό».
Η Shein, λόγω του μεγέθους και της επιρροής της, είναι σκληρή διαπραγματευτής. Έτσι, οι ιδιοκτήτες εργοστασίων πρέπει να περικόψουν το κόστος από αλλού, με αποτέλεσμα συχνά να μειώνονται οι μισθοί του προσωπικού.
«Πριν από τη Shein, παράγαμε και πουλούσαμε ρούχα μόνοι μας», δήλωσε ένας ιδιοκτήτης τριών εργοστασίων. «Μπορούσαμε να υπολογίσουμε το κόστος, να αποφασίσουμε την τιμή και να υπολογίσουμε το κέρδος. Τώρα η Shein ελέγχει την τιμή και πρέπει να σκεφτείτε τρόπους για να μειώσετε το κόστος».
Η εταιρεία αποστέλλει κατά μέσο όρο περίπου ένα εκατομμύριο πακέτα την ημέρα, σύμφωνα με στοιχεία της ShipMatrix, μιας εταιρείας συμβούλων logistics.
«Η Shein είναι ένας πυλώνας της βιομηχανίας μόδας», δήλωσε ο Guo Qing E, προμηθευτής της Shein.
«Ξεκίνησα όταν ξεκίνησε η Shein. Είδα την άνοδό της. Για να είμαι ειλικρινής, η Shein είναι μια φοβερή εταιρεία στην Κίνα. Νομίζω ότι θα γίνει ισχυρότερη, επειδή πληρώνει εγκαίρως. Σε αυτό το σημείο είναι πιο αξιόπιστη. Αν η πληρωμή για τα προϊόντα μας είναι ληξιπρόθεσμη στις 15 του μήνα, ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για εκατομμύρια ή δεκάδες εκατομμύρια, τα χρήματα θα πληρωθούν στην ώρα τους», σημείωσε.
Η Shein, με τα εξαντλητικά της ωράρια και τους ενίοτε χαμηλότερους μισθούς, μπορεί να μην αποτελεί πηγή παρηγοριάς για όλους τους εργαζομένους της. Είναι όμως πηγή υπερηφάνειας για ορισμένους.
«Αυτή είναι η συμβολή που μπορούμε να κάνουμε εμείς οι Κινέζοι στον κόσμο», δήλωσε μια 33χρονη επόπτρια από την Γκουανγκντόνγκ, η οποία δεν θέλησε να δώσει το όνομά της.
Έχει σκοτεινιάσει έξω και οι εργάτες επιστρέφουν στα εργοστάσια μετά το δείπνο τους για την τελική ευθεία. Παραδέχεται ότι οι ώρες εργασίας είναι πολλές, αλλά «τα πάμε καλά μεταξύ μας. Είμαστε σαν οικογένεια».
Ώρες αργότερα, αφού πολλοί εργάτες πηγαίνουν στα σπίτια τους για τη νύχτα, τα φώτα σε πολλά κτίρια παραμένουν αναμμένα.
Ορισμένοι εργάζονται μέχρι τα μεσάνυχτα, είπε ένας ιδιοκτήτης εργοστασίου. Θέλουν να κερδίσουν περισσότερα χρήματα, είπε.
Εξάλλου, στο Λονδίνο, το Σικάγο, τη Σιγκαπούρη, το Ντουμπάι και σε τόσα άλλα μέρη, κάποιος κυνηγάει την επόμενη προσφορά…
Τι λέει η Shein
Η εταιρεία αρνήθηκε να παραχωρήσει συνέντευξη, αλλά δήλωσε στο BBC σε ανακοίνωσή της ότι «η Shein δεσμεύεται να διασφαλίσει τη δίκαιη και αξιοπρεπή μεταχείριση όλων των εργαζομένων στην αλυσίδα εφοδιασμού μας» και επενδύει δεκάδες εκατομμύρια δολάρια για την ενίσχυση της διοίκησης και της συμμόρφωσης».
«Προσπαθούμε να θέτουμε τα υψηλότερα πρότυπα για τις αμοιβές και απαιτούμε από όλους τους εταίρους της εφοδιαστικής αλυσίδας να τηρούν τον κώδικα δεοντολογίας μας. Επιπλέον, η Shein συνεργάζεται με ελεγκτές για να διασφαλίσει τη συμμόρφωση».
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου