Το ελληνικό χωριό με το… ανθισμένο όνομα και μια πανάρχαια τέχνη

 
 
Αντώνης Ιορδάνογλου 


Οι Μαργαρίτες υπάρχουν κάπως έξω από τις γνωστές τουριστικές διαδρομές της Κρήτης και μόλις μετά τη δημιουργία του νέου αρχαιολογικού μουσείο της Αρχαίας Ελεύθερνας είδαν κάποιους ταξιδιώτες στα δρομάκια τους.

Αν έρθετε θα δείτε κάτι που θα αρέσει πολύ στους φιλότεχνους της παρέας σας και αυτό είναι τα ωραία πήλινα σκεύη που φιγουράρουν σε κάθε δρομάκι του χωριού. Βλέπετε, εδώ συνεχίζεται η πανάρχαια τέχνη της κρητικής αγγειοπλαστικής και θα δείτε πλήθος καλοφτιαγμένα – και καλόγουστα – κεραμικά.

Τα εντυπωσιακά πιθάρια, το μικρό αλλά κομψό μουσείο της αγγειοπλαστικής τέχνης και οι παλιοί φούρνοι και τα εργαστήρια στα Πιθαρουλιανά μαρτυρούν την αγγειοπλαστική ιστορία του χωριού, το οποίο μαζί με το Θραψανό είναι τα μεγαλύτερα αγγειοπλαστικά κέντρα της Κρήτης. Χωριά των πιθαράδων…Οι Μαργαρίτες των πιθαράδων

Τα τελευταία χρόνια διοργανώνεται Φεστιβάλ Κεραμικής το καλοκαίρι στο οποίο συμμετέχουν και κεραμίστες από την Ευρώπη. Αν θέλετε να δείτε από κοντά τη δουλειά του μαργαριτσιάνου αγγειοπλάστη επισκεφθείτε το κατάστημα «Κεραμείον» (πάνω στον κεντρικό δρόμο) όπου ο Γιώργος Δαλαμβέλας δημιουργεί πολύ ενδιαφέρουσες φόρμες και πολλά κεραμικά εμπνευσμένα από αρχαία πρωτότυπα και από τελετουργικά αγγεία, τόσο από ευρήματα στην Κρήτη (όπως στην αρχαία Ελεύθερνα) αλλά και από την υπόλοιπη Ελλάδα (π.χ. στην Βοιωτία). Ο χώρος είναι πολύ ωραία διακοσμημένος και εδώ οργανώνονται μαθήματα αγγειοπλαστικής (τηλ: 28340 92135 ).

Το χωριό το ίδιο είναι ιδιαίτερα όμορφο και με ξεχωριστή ατμόσφαιρα. Σουλατσάρετε χαλαρά στα στενά δρομάκια και χαθείτε για λίγο στο μαγευτικό σύνολο από πέτρινα σπιτάκια με καμάρες, τοξωτά παράθυρα και πόρτες με σκαλιστά υπέρθυρα, πέτρινες βρύσες, παμπάλαια αρχοντικά με κρυμμένα οικόσημα, και πολεμίστρες, μικρά δώματα με κληματαριές, λιλιπούτειες αυλές με πιθάρια γεμάτα λουλούδια. Και μαργαρίτες φυσικά (την άνοιξη ε;). Από τα χρόνια των Βενετών πάντως το χωριό είχε αυτό το λουλουδιασμένο όνομα. Η ιστορία του εκείνες τις εποχές δεν ήταν βέβαια και τόσο ανθηρή. Στα 1333 οι κάτοικοι του χωριού επαναστάτησαν, η επανάσταση κατεπνίγη από τους Βενετούς και οι Μαργαρίτες ρημάχτηκαν. Το ίδιο δράμα επαναλήφθηκε στο χωριό όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν την Κρήτη. Παρά τις καταστροφές οι Μαργαρίτες έσωσαν την αρχιτεκτονική μνήμη της ενετοκρατίας στα λείψανα των παλιών αρχοντικών, με τα θαυμάσια οικόσημα, όπως στα ωραία αρχοντικά της οικογένειας Δάνδολο, στον πύργο των Μοάτσων, στη Βίλα της Κατωχωριάς.

Στο χωριό επίσης θα βρείτε μικρά αλλά πολύ γραφικά βυζαντινά και μεταβυζαντινά εκκλησάκια όπως ο Αηγιάννης ο Θεολόγος, η μεταμόρφωση του Σωτήρος, ο Αηδήμητρης των Δάνδολων. Ειδικά ο Άγιος Ιωάννης (βρίσκεται δίπλα στον κεντρικό δρόμο αλλά λίγο πιο μέσα) χρονολογείται στα 1383 έχει ένα περίφημο πέτρινο τέμπλο. Ανάμεσα στις σωζόμενες τοιχογραφίες του βόρειου τοίχου υπάρχει η μορφή του κτήτορα Γεωργίου Κλάδου.

Το ανθισμένο όνομα του χωριού οφείλεται είτε σε θρύλο σχετικό με την βασίλισσα της Ελεύθερνας Μαργαρίτα που γοητεύτηκε από την ομορφιά του τοπίου, και προσέφερε όλα τα κοσμήματά της, για να χτιστεί χωριό στην περιοχή και προς τιμήν της να ονομαστεί Μαργαρίτες, είτε στην παραφθορά του «μαγαρίτες», όπου «μαγαρικάτα» είναι τα απλοϊκά καθημερινής χρήσης κεραμικά που –ιστορικά– παράγει το χωριό.

Κάθε άνοιξη πάντως οι αγροί γύρω από τις Μαργαρίτες γεμίζουν από τα ομώνυμα ασπροκίτρινα λουλούδια, ταιριάζοντας τον τόπο με το τοπίο. Το χωριό όμως είναι όμορφο και φιλόξενο όλο το χρόνο. Διατηρεί ένα βαθύ άρωμα από τη αληθινή Κρήτη, που το δυναμώνουν οι βουνίσιες πνοές του Ψηλορείτη και οι μακρινές ανάσες του Κρητικού πελάγους

ΔΙΑΜΟΝΗ

«Το σπίτι των Κουρητών» στις Μαργαριτες (28340 92359, www.kouritonhouse.gr). Θα το βρείτε σε ένα αναστηλωμένο πετρόκτιστο αγροτικό αρχοντικό του 1750, με αναλλοίωτα τα αρχιτεκτονικά στοιχεία, όπως το φουρνόσπιτο, τη λαξευτή σε βράχο δεξαμενή, τις πέτρινες γούρνες και πεζούλες, τους οντάδες, τις πήλινες καμινάδες, την πολεμίστρα, τους σταμνοστάτες και τα αρχαία πιθάρια. Ο ξενώνας είναι η έδρα του «Οικομουσείου Αγροτικής Ζωής Ορεινής Ρεθύμνης» και συχνά οργανώνει πεζοπορίες και σεμινάρια κρητικής διατροφής.

«Δαλαμπέλος» στα Αγγελιανά (28340 22155, www.dalabelos.gr). Η ευρεία χρήση ντόπιων υλικών –κυρίως στη διακόσμηση–, γίνεται άμεσα αντιληπτή, ενώ κυριαρχούν οι κεραμικές λεπτομέρειες. Τα 10 ανεξάρτητα διαμερίσματα βρίσκονται σε 33 στρέμματα γης, με 1.000 ρίζες ελιές βιολογικής καλλιέργειας, πατητήρι και οικόσιτα ζώα όπως κατσίκια, κουνέλια κ.α. Μπορείτε να συμμετέχετε σε αγροτικές εργασίες, ή να μυηθείτε στην τέχνη της κεραμικής, στο εργαστήριο του ξενώνα. Στον εξωτερικό χώρο υπάρχει κτιστό θεατράκι όπου γίνονται, μεταξύ άλλων, πριβέ συναυλίες παραδοσιακής μουσικής.

Kapsaliana Village (στα Καψαλιανά 2831083400, www.kapsalianavillage.gr ,) Πολυτελές καλαίσθητο ξενοδοχείο στον παλιό οικισμό που είχε δημιουργηθεί γύρω από ένα παλιό ελαιουργείο της μονής Αρκαδίου. Το ελαιουργείο αναστηλωθεί υποδειγματικά, όπως και τα γύρω βοηθητικά κτίσματα και λειτουργεί ως μικρό μουσείο. Το στήσιμο των ελαιοδεξαμενών, των αρχαίων πιεστηρίων και των λοιπών ευρημάτων και η ανάπλασή του θα σας αφήσουν άφωνους. Οι χώροι γύρω από το παλαιό ελαιουργείο έχουν μετατραπεί σε εξίσου ατμοσφαιρικά δωμάτια.

ΦΑΓΗΤΟ

«Ραέτι» ( 6943756357) Ταβέρνα καφενείο με εξαιρετικούς μεζέδες και τοπικό φαγητό στο κέντρο του χωριού.

«Γιαννουσάκης» (2834092255). Κλασική κρητική ταβέρνα με παραδοσιακές γεύσεις, πολλά μαγειρευτά, διάσημα καλιτσούνια και κρέατα της ώρας.

«Δαλαμπέλος» (28340 22155, www.dalabelos.gr). Το εστιατόριο του ομώνυμου ξενώνα είναι περιτριγυρισμένο από λιόδεντρα και αγρούς, όπου τριγυρνούν παγόνια, κατσίκες, κότες και κουνέλια. Ο κατάλογος περιλαμβάνει κρητικά παραδοσιακά εδέσματα από αγνά υλικά με βάση το ελαιόλαδο και ξεχωριστή γεύση. Δοκιμάστε νοστιμότατα γεμιστά, αρνί τσιγαριαστό και χοχλιούς.

Περισσότερα στο www.thegreektraveller.com