Το… Έπος του Τσίπρα: Η «Οδύσσεια» από την Κουμουνδούρου στο Μαξίμου και την «Ιθάκη»

 

Στα ράφια των βιβλιοπωλείων βρίσκεται από τη Δευτέρα το πρωί το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα με τίτλο «Ιθάκη» που καλύπτει όσα συνέβησαν στην πολιτική σκηνή από το 2015 μέχρι και το 2024.

Στο εκτενές έργο 762 σελίδων καλύπτεται τόσο η θητεία του Αλέξη Τσίπρα ως πρωθυπουργού, όσο και την περίοδο της αξιωματικής αντιπολίτευσης και τελικά την αποχώρησή του από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ.


Ο Αλέξης Τσίπρας καταθέτει στους πολίτες την προσωπική του οπτική για πολιτικές αποφάσεις, πρόσωπα και γεγονότα που καθόρισαν μία δεκαετία, από τις διαπραγματεύσεις του 2015 μέχρι τις εσωκομματικές κρίσεις που ακολούθησαν.

Ο πρώην πρωθυπουργός αναφέρεται στο δημοψήφισμα του ’15, στη συμμαχία με τον Πάνο Καμμένο, στον Γιάνη Βαρουφάκη, στον Παύλο Πολάκη, αλλά και στη συνάντησή του με τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

Πρόσωπα όπως η Ζωή Κωνσταντοπούλου, ο Στέφανος Κασσελάκης αλλά και άγνωστες ιστορίες όπως η επικοινωνία του μέσω μηνυμάτων με την Κριστίν Λαγκάρντ έρχονται επίσης στο φως.

Γεγονότα που σημάδεψαν αυτή την περίοδο όπως η Συμφωνία των Πρεσπών ή η τραγωδία στο Μάτι περιγράφονται επίσης από την οπτική του πρώην πρωθυπουργού.


Η διαπραγμάτευση του 2015 και το τηλεφώνημα του Ομπάμα

Ο Αλέξης Τσίπρας αφιερώνει εκτενές κομμάτι για τη διαπραγμάτευση του 2015 και τις σχέσεις που ανέπτυξε με τους Ευρωπαίους ηγέτες, κυρίως με την Άνγκελα Μέρκελ και τον Φρανσουά Ολάντ.

Στην πρώτη επίσκεψή του στο Παρίσι, σύμφωνα με το βιβλίο, ανέφερε στον Γάλλο πρόεδρο: «Του ξεκαθάρισα ότι δεν επιθυμούσα την έξοδο από το ευρώ, αλλά δεν μπορούσα να συνεχίσω τη λάθος συνταγή και για την οικονομία και για την κοινωνία, που βίωνε μια κατάσταση ανθρωπιστικής κρίσης».

Για το τηλεφώνημα με τον τότε Αμερικανό πρόεδρο τονίζει: «Στις Βρυξέλλες δέχθηκα τηλεφώνημα από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα. Ήμουν στο ξενοδοχείο, λίγο πριν αναχωρήσω για τη Σύνοδο. Αφού μου έδωσε συγχαρητήρια για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, μου είπε:

«Έχω ένα καλό και ένα κακό νέο να σου μεταφέρω».

«Να ξεκινήσουμε από το καλό;»


«Το καλό είναι ότι μετά τη νίκη σου στο δημοψήφισμα, είσαι ο κυρίαρχος των πολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα».

«Και το κακό;»

«Το κακό νέο είναι ότι έχουν συσπειρωθεί απέναντι σου δυνάμεις που θέλουν σήμερα να τορπιλίσουν τη διαπραγμάτευση και τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά. Υπάρχει ένα ισχυρό μπλοκ, που θέλει, για λόγους κυρίως πολιτικούς, να μην ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση σήμερα και να οδηγηθείτε στο εθνικό νόμισμα. Δεν μπορώ να σου πω λεπτομέρειες, αλλά ένα πράγμα που ζητώ, να είσαι ψύχραιμος. Και να ξέρεις ότι εμείς θα είμαστε καθ’ όλη τη διάρκεια on board, θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις και παρασκηνιακά θα παρέμβουμε αν χρειαστεί»…

Για τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρει χαρακτηριστικά: «Έπλασε για τον εαυτό του συνειδητά την εικόνα του σκληρού Γερμανού, εκείνου που «βάζει στους Έλληνες τα δυο πόδια σ΄ ένα παπούτσι». Μόνο, που στην πραγματικότητα, πίσω από αυτό το αφήγημα κρυβόταν η απροθυμία του να αναμετρηθεί με τα πραγματικά αίτια της κρίσης: τις αδυναμίες του ευρωσυστήματος, τις κοινωνικές ανισότητες, τις αστοχίες των μνημονιακών προγραμμάτων. Αντί για αυτοκριτική, διάλεξε την ηθικολογία. Αντί για λύση, την τιμωρία».

«Στάθηκα απέναντί τους και τους είπα με ορθωμένη φωνή και χωρίς καμιά διάθεση για παζάρια: «Εντάξει, μπορείτε να γυρίσετε πίσω και να πείτε πως πήρατε την απόφαση να διώξετε την Ελλάδα από την Ευρωζώνη. Αλλά να το πείτε καθαρά: ήταν δική σας η ευθύνη. Γιατί αυτό που ζητάτε δεν είναι συμφωνία· είναι εξευτελισμός. Και δεν είμαστε μια χώρα που ηττήθηκε σε πόλεμο, είμαστε μια χώρα που διαπραγματεύεται με αξιοπρέπεια. Μην το ξεχνάτε αυτό» (…).


Δεν άντεξα άλλο. Σηκώθηκα και έφυγα χωρίς να κοιτάξω πίσω. Ανέβηκα στον επάνω όροφο, κοίταξα τους δικούς μου στα μάτια και τους είπα, απλά, κουρασμένα: «Τελείωσε».

Θυμάμαι ακόμη καθαρά, σαν να ήταν χθες, τη σκηνή μέσα στο ασανσέρ. Ήμασταν αμίλητοι, εγώ, οι αστυνομικοί και η Ελένη, η γραμματέας μου, με ένα βλέμμα γεμάτο αγωνία. Έσπασα τη σιωπή: «Αυτή τη στιγμή είμαστε στη δραχμή, παιδιά. Έχουν τελειώσει όλα» δεν ήταν απόγνωση. Ήταν πικρή συνείδηση. Ήξερα τι σήμαινε…

Μπήκα στο γραφείο της ελληνικής αντιπροσωπείας. Εκεί διαμόρφωσα μια πρώτη εικόνα για το πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα που ήταν στη γραμμή «Μην κάθεσαι άλλο, σήκω και φύγε, this is a coup». Στην αίθουσα ήταν ο Δραγασάκης. Καθόταν σκυφτός σε μια καρέκλα, με τους αγκώνες στηριγμένους στο τραπέζι και τα χέρια να κρατάνε το κεφάλι του. Ήταν αποκαμωμένος και ψυχικά διαλυμένος. Του λέω: «Γιάννη, θα αντέξουν οι τράπεζες;» «Δεν ξέρω», μου απάντησε. Ο Παππάς, πιο ενθουσιώδης και εύφλεκτος από χαρακτήρα, είπε: «Πάμε να φύγουμε, να τους ξεφτιλίσουμε εμείς» (…)Ξανακατεβαίνω κάτω. Αρχίζουν και μαζεύονται όλοι και όταν ξαναρχίζει η συνεδρίαση παίρνω τον λόγο. «Είμαστε όλοι πολύ κουρασμένοι. Έχετε άλλη πρόταση ή να φύγουμε;». Αυτοί ξανά τα ίδια. «Αυτό είναι ντροπή», τους λέω, «δεν έχει κανένα νόημα να το συνεχίσουμε» – και φεύγω ξανά. «Σταματάμε εδώ. Γεια σας!» Για δεύτερη φορά έφυγα από την αίθουσα (…)

Όπως κατευθυνόμουν για το γραφείο μας, περπατώντας στον διάδρομο, αισθάνθηκα να με ακολουθεί κάποιος τρέχοντας. Ήταν ένας εύσωμος Γάλλος αστυνομικός, που ερχόταν ασθμαίνοντας προκειμένου να με σταματήσει και από πίσω του ακολουθούσε ο Ολάντ. Μπήκαμε μαζί στο γραφείο της ελληνικής αποστολής. Καθίσαμε αποκαμωμένοι στον μικρό καναπέ, ο ένας στη μια άκρη και ο άλλος στην άλλη, και άρχισε να μου λέει: «Όχι, Αλέξη, δεν πρέπει να το κάνουμε αυτό. Πρέπει να μείνουμε να ανατρέψουμε αυτή την απόφαση» (…)

Μετά τον Ολάντ, ήρθε στο γραφείο μας ο Τουσκ, για να μου πει πως θα έπαιρνε άμεσα πρωτοβουλία να γεφυρώσει τις διαφορές και να καταλήξουμε σε συμφωνία. «Δεν πρόκειται να φύγουμε», μου είπε, «αν δεν κλείσουμε τη συμφωνία» (…)


Όταν τελείωσαν οι διαπραγματεύσεις και καταφέραμε να φτάσουμε σε συμφωνία, ήρθε η Μέρκελ στο γραφείο της ελληνικής αντιπροσωπείας, αποκαμωμένη και χλομή από την κούραση και μου είπε: «Αλέξη, έχω κάνει στη ζωή μου χιλιάδες ώρες διαπραγματεύσεων. Έχω βρεθεί σε διαπραγμάτευση για την Ουκρανία, έξω να έχει βομβαρδισμούς, διαπραγματεύσεις με τον Πούτιν… αυτό το πράγμα όμως δεν το έχω ξαναζήσει».
Κεφάλαιο: Γιάνης Βαρουφάκης

Σημαντικό μέρος του βιβλίου αναφέρεται στη συνεργασία με τον Γιάνη Βαρουφάκη και τα γεγονότα του 2015. Ο πρώην πρωθυπουργός παραδέχεται ότι η επιλογή του για το υπουργείο Οικονομικών υπήρξε λανθασμένη.

«Πολύ γρήγορα ο Βαρουφάκης από «asset» μετατράπηκε σε αρνητικό πρωταγωνιστή. Που δεν τον άντεχαν στο Eurogroup όχι μόνο οι απέναντι, αλλά ούτε οι πιθανοί μας σύμμαχοι, ακόμα και οι ίδιοι του οι συνεργάτες».


«Παιδί μου, καλά τα πας, αλλά πρέπει να ξέρεις ότι καμία Κυβέρνηση δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς Υπουργό Οικονομικών. Χρειάζεσαι έναν κανονικό Υπουργό Οικονομικών», του είχε πει ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Μητσοτάκης για τον Βαρουφάκη, όπως αφηγείται στο βιβλίο του.

Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, σύμφωνα με όσα αναφέρει στην «Ιθάκη», ήταν η φωτογράφιση του ζεύγους Βαρουφάκη στο Paris Match. «Το δημοσίευμα περιαλέμβανε φωτογραφίες του ίδιου και της συζύγου του Δανάης Στράτου στο σπίτι τους στην Αθήνα σε ένα σκηνικό που παρέπεμπε περισσότερο σε glossy lifestyle παρά σε έναν υπουργό Οικονομικών μιας Αριστερής κυβέρνησης σε μια χώρα που περνούσε περίοδο εθνικής δοκιμασίας. Η φωτογραφία που προκάλεσε τις πιο έντονες αντιδράσεις ήταν εκείνη με τον Γιάνη και τη Δανάη μπροστά σε ένα τραπέζι στρωμένο με ψάρια και θαλασσινά και με φόντο την Ακρόπολη».

Το κόκκινο – αλλά τελικά μαύρο – τηλέφωνο και η μακαρονάδα με κιμά στο Μαξίμου

«Ο Αντώνης Σαμαράς δεν άντεξε να με δει», αναφέρει ο Αλέξης Τσίπρας για το γεγονός ότι δεν έγινε παράδοση – παραλαβή στο Μέγαρο Μαξίμου, είθισται, κάνοντας λόγο για «επιτομή της στάσης του κατεστημένου πολιτικού συστήματος απέναντί μου», που τον αντιμετώπιζε ως «καταληψία που κάθεται στα σαλόνια τους και τα μολύνει με τη χρηματοπιστωτική ασφυξία».

«Αντί για τον Σαμαρά, συνάντησα στο πλατύσκαλο του Μεγάρου τον Τζανακόπουλο». «Γεια σας κύριε Σαμαρά, τι κάνετε; Ευχαριστώ που είχατε την καλοσύνη να με υποδεχτείτε, αλλά σαν να αραίωσαν λίγο τα μαλλιά σας!», του είπε και γέλασαν και οι δύο.

«Και σε αυτό το κρύο, μουντό και σκοτεινό κτήριο μπήκα και δεν βρήκα έναν άνθρωπο να μου εξηγήσει ούτε πώς λειτουργεί το περιβόητο κόκκινο τηλέφωνο. Που, παρεμπιπτόντως, δεν ήταν κόκκινο , μαύρο ήταν. Η Ελένη Σταυρακάκη ή γραμματέας μου έφερε κάτι συντρόφους από το τμήμα πληροφορικής του ΣΥΡΙΖΑ που είχαν επιστρατευθεί και μου εξήγησαν πως λειτουργεί εκείνο το δήθεν κόκκινο τηλέφωνο».

«Και πριν προλάβουν να φύγουν από το γραφείο, μόλις έμεινα μόνος, ξαφνικά αυτό το αναθεματισμένο άρχισε να χτυπάει». «Στην άλλη άκρη της γραμμής ήταν ο Στρατηγός Κωσταράκος, τότε Αρχηγός ΓΕΕΘΑ», που τον ενημέρωσε για ένα τρομερό δυστύχημα με αεροσκάφος της πολεμικής αεροπορίας. «Μάλιστα, Αρχηγέ, λυπάμαι πολύ. Να μεταβιβάσετε τα συλλυπητήρια μου στους δικούς τους. Αλλά πείτε μου σας παρακαλώ, εάν έχετε την καλοσύνη εγώ τι πρέπει να κάνω;» αναφέρει ο Αλέξης Τσίπρας.

«Θυμάμαι πως συνέχισα να δουλεύω χωρίς να πάρω ανάσα….. οι ώρες πέρασαν και τότε συνειδητοποίησα ότι δεν είχα φάει τίποτα όλη μέρα ! Ρε παιδιά θα παραγγείλετε κάτι να φάμε; Αλλά πριν προλάβει κάποιος να απαντήσει ένας καλοσυνάτος σερβιτόρος του Μεγάρου Μαξίμου μου λέει κύριε Πρόεδρε να σας φτιάξω μια μακαρονάδα με κιμά;». «Ήταν μια απλή ζεστή μακαρονάδα με κιμά….. και αυτή τη μακαρονάδα τη θυμάμαι ακόμη. Ίσως ήταν και το μόνο που θυμάμαι με θετικά συναισθήματα από αυτήν την πρώτη μέρα».
Οι εσωτερικές κρίσεις και ο Παύλος ΠολάκηςΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ/EUROKINISSI

Στο βιβλίο γίνονται εκτενείς αναφορές και στον Παύλο Πολάκη, με τον οποίο ο Τσίπρας σημειώνει πως χρειάστηκε πολλές φορές να συγκρουστεί.

«Πριν προλάβει όμως να καταλαγιάσει το θέμα Παππά, στις 26 Φεβρουαρίου, έκανε ένα ακόμα «θαύμα» ο Πολάκης. Παίρνοντας θάρρος από το κλίμα κομματικού πατριωτισμού που είχε δημιουργηθεί, θεώρησε πως έπρεπε να πει τα δικά του, με τον δικό του ιδιαίτερο τρόπο. Έκανε λοιπόν μια ανάρτηση, στοχοποιώντας δεκατρείς δικαστές και δεκαπέντε δημοσιογράφους. Όλους με τις φωτογραφίες των προσώπων τους και λεζάντα: «Το βαθύ κράτος… αν δεν καθαρίσουμε από αυτούς δεν θα είναι αλλιώς τη άλλη φορά»…

Εξοργίστηκα. Έβγαλα μια ανακοίνωση με την οποία τον έθεσα εκτός ψηφοδελτίων, με αποτέλεσμα αντιδράσεις από όλες τις πλευρές μέσα στο κόμμα. Όχι μόνο οι συνοδοιπόροι του Πολάκη, αλλά και οι εσωκομματικοί αντίπαλοί του, αντιτάχθηκαν με σφοδρότητα στην απόφαση αυτή. Είναι χαρακτηριστικό ότι η «Ομπρέλα» την καταδίκασε. Με δυο λόγια, το ατόπημα Πολάκη ήταν μια ευκαιρία για τα επιτελεία της Ν.Δ. να πλήξουν τον ΣΥΡΙΖΑ. Η απόφαση που τον έθετε εκτός ψηφοδελτίων ήταν μια ευκαιρία για τα επιτελεία των τάσεων να πλήξουν εμένα».
Οι συγκρούσεις και η Ζωή Κωνσταντοπούλου

Ο Τσίπρας αφιερώνει μέρος του βιβλίου και στην επιλογή της Ζωής Κωνσταντοπούλου ως προέδρου της Βουλής, την οποία, όπως αναφέρει, γρήγορα μετάνιωσε.

«Η διαχείρισή της ήταν από τις πλέον επώδυνες εμπειρίες εκείνης της περιόδου. Είχα ήδη μετανιώσει για την πρόταση που της είχα απευθύνει να αναλάβει την θέση της προέδρου της βουλής σε μια προσπάθεια να δώσουμε εικόνα ανανέωσης και μαχητικότητας».


Στην κρίσιμη στιγμή της υπογραφής του τρίτου μνημονίου, ο Αλέξης Τσίπρας περιγράφει, η διαχείριση της πρώην προέδρου της Βουλής αποτέλεσε «μία από τις πλέον επώδυνες εμπειρίες. Είχα ήδη μετανιώσει για την πρόταση που της είχα απευθύνει». Τα όσα έγιναν τότε, λέει ο Τσίπρας, «προσβάλλουν κάθε έννοια σοβαρότητας» και έδειχναν «εξουσιαστική μανία» εκ μέρους της -επί της ουσίας άφησε να εννοηθεί ότι οι χειρισμοί της δυσχέραναν δραματικά μια ήδη οριακή κατάσταση. «Η διαρκής αναβολή, οι τεχνητές καθυστερήσεις, η ασυνήθιστη διαδικαστική αυστηρότητα σε σημείο υπερβολής έδειχναν μια ανώριμη πολιτική συμπεριφορά (…) είχε μετατραπεί σε παράγοντα γελοιοποίησης», ανέφερε. «Η πολιτική και η Αριστερά μαγνητίζουν τους νάρκισσους όπως το φως τα έντομα».
Πώς οδηγήθηκε στη συγκυβέρνηση με τον Πάνο Καμμένο

Το βιβλίο περιγράφει και κρίσιμες στιγμές που οδήγησαν στη συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.

Ο Αλέξης Τσίπρας περιγράφει το ραντεβού των δύο, παραθέτοντας τη συζήτηση που είχαν: «Εγώ θέλω το Υπουργείο Άμυνας και δεν θα σου βάλω κανέναν όρο, δεν θέλω να είμαι Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης. Θέλω το Υπουργείο Άμυνας γιατί αυτό ήταν το όνειρό μου. Θέλω να συμμετέχω σε αυτή την προσπάθεια. Μαζί θα φτιάξουμε μια νέα εθνική ενότητα. Εσύ θα είσαι ο Άρης Βελουχιώτης και εγώ ο Ναπολέων Ζέρβας», ανέφερε ο Καμένος.

«Ηρέμησε Πάνο! Σ’ ευχαριστώ και μου ακούγεται πολύ ωραίο όλο αυτό για την εθνική συμφιλίωση, αλλά τώρα χρειάζομαι τη μέγιστη δυνατή στήριξη και πλειοψηφία. Καταλαβαίνεις γιατί. Σκέφτομαι, λοιπόν, να προτείνω και στον Θεοδωράκη να συμμετάσχει στην Κυβέρνηση», του απάντησε ο Τσίπρας.

«Μην τον φέρεις αυτόν. Θα μας διαλύσει, θα τα δίνει όλα στους έξω».
Οι πρώτες ημέρες της διακυβέρνησης και το σοκ των αγορών

Ο Τσίπρας στο βιβλιο περιγράφει την απειρία ορισμένων στελεχών μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης.

«Το πιο σοβαρό, όμως πρόβλημα δεν ήταν η ενδυμασία, αλλά οι δηλώσεις τους πριν και μετά την ορκωμοσία. Μέχρι να προσέλθουν στο Υπουργικό Συμβούλιο, ορισμένοι πρέπει να είχαν ανεβάσει ο καθένας τους από μια μονάδα τουλάχιστον τα spreads των ελληνικών ομολόγων. Ο ένας κοινωνικοποιούσε υπηρεσίες, ο άλλος προσλάμβανε απολυμένους, ο τρίτος έδιωχνε τους Κινέζους από τον Πειραιά. Επικρατούσε η αισιοδοξία της βούλησης και απουσίαζε η απαισιοδοξία της νόησης».
Ο διάλογος με τον Πούτιν

Από το βιβλίο του δεν θα μπορούσε να απουσιάζει και η συνάντηση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στη Μόσχα την περίοδο της διαπραγμάτευσης και την σκληρή απάντηση του Ρώσου προέδρου στο αίτημα να αγοράσει η Ρωσία έντοκα γραμμάτια του ελληνικού δημοσίου 200-300 εκατομμύρια.

«Η απάντησή του ήταν όχι απλώς ειλικρινής, αλλά θα έλεγα ωμή. Θα προτιμούσε, μου είπε, εκείνα τα χρήματα που ζητήσαμε να τα έδινε σε ένα ορφανοτροφείο γιατί αν τα έδινε στην Ελλάδα θα ήταν σαν να τα πετούσε σε έναν σκουπιδοντενεκέ».
Κεφάλαιο Κασσελάκης


Για τον Στέφανο Κασσελάκη ο Τσίπρας είναι καταιγιστικός: «Ήταν ένα Πρόεδρος απολύτως ανάρμοστος για το κόμμα του. Ένας πολύ φιλόδοξος άνθρωπος, που δεν είχε όμως καμία γνώση του κομματικού περιβάλλοντος, ούτε και της ελληνικής πραγματικότητας. Είχε μεγαλώσει στις ΗΠΑ. Δεν γνώριζε ούτε τα βασικά της ελληνικής πολιτικής σκηνής, ούτε τα βασικά της σύγχρονης ελληνικής Πολιτικής Ιστορίας».
Για τη στιγμή της παραίτησής του

Ο Αλέξης Τσίπρας αποκαλύπτει ότι είχε προτείνει στην Έφη Αχτσιόγλου να είναι η επόμενη πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, με εκείνη να του απαντά ότι νιώθει ανέτοιμη.

Στη συνέχεια στράφηκε στον Αλέξη Χαρίτση.

«Καθίσαμε στο μπαλκόνι, ήταν απόγευμα, την ώρα που δύει ο ήλιος, αλλά έκανε ακόμα πολλή ζέστη. Χωρίς περιστροφές του ανακοίνωσα την απόφασή μου να παραιτηθώ. Και του ζήτησα να δεχθεί να είναι υποψήφιος για επόμενος πρόεδρος του κόμματος. Του εξήγησα ότι θα ήταν μια επιλογή που θα μπορούσε να κρατήσει το κόμμα ενωμένο. Του εκμυστηρεύτηκα όσα είχαν συμβεί με την Έφη και κατέληξα: «μόνο η δική σου υποψηφιότητα μπορεί να βρει ευρύτερη αποδοχή».

Στο άκουσμα της απόφασής μου να φύγω και ακόμα περισσότερο στην πρότασή μου να θέσει υποψηφιότητα, σκοτείνιασε. Μου είπε, τελικά, ότι δεν αισθάνεται έτοιμος να αναλάβει ένα τόσο μεγάλο βάρος. Και μου ζήτησε να μην παραιτηθώ».
«Για τον Λαφαζάνη απορούσα αν αντιλαμβάνονταν έστω και στοιχειωδώς την κατάσταση»

Ο Τσίπρας για τον Παναγιώτη Λαφαζάνη αναφέρει ότι δεν αντιλαμβανόταν στοιχειωδώς την κατάσταση για το 2015. Αναφέρει ότι μαζί με τους Νάντια Βαλαβάνη και Κώστα Ησυχο αποκαλούσαν τον Ντμίτρι Μεντβέντεφ «σύντροφε πρωθυπουργέ» σε μια επίσκεψη στην Μόσχα.

«Για μερικούς συντρόφους μου είχα πάντα την απορία αν αντιλαμβάνονταν έστω και στοιχειωδώς την κατάσταση. Ο Λαφαζάνης ήταν ένας από αυτούς», αναφέρει ο Τσίπρας. Η κρίσιμη στιγμή έρχεται λίγο πριν την προκήρυξη του δημοψηφίσματος, στο υπουργικό συμβούλιο, όταν ο Λαφαζάνης εισηγείται έλεγχο των «βασικών κρίκων του κράτους» και μετάβαση σε εθνικό νόμισμα.
Ευκλείδης Τσακαλώτος

«Άβυσσος η ψυχή των ανθρώπων», σχολίασε στην «Ιθάκη» ο πρώην πρωθυπουργός για την απουσία του Τσακαλώτου από την περίφημη εκδήλωση στο Ζάππειο για την ελάφρυνση του χρέους.

Μετά την ήττα του 2019, την περίοδο που η εσωκομματική τάση με εκφραστή τον Πολάκη απέδιδε στην τακτική του «μαξιλαριού» την απομάκρυνση της μεσαίας τάξης από τον ΣΥΡΙΖΑ, ο Βούτσης, ο Τσακαλώτος, ο Βίτσας, ο Παπαδημούλης, ο Λάμπρου και ο Δρίτσας ανακοίνωσαν στον Τσίπρα την δημιουργία της εσωκομματικής τάσης «Ομπρέλα», η οποία ήταν αντίθετη, κατά τον πρώην πρωθυπουργό «στον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ» και στον ίδιο, που τον στήριζε. Απέναντι στην «Ομπρέλα» δραστηριοποιήθηκε ένα άλλο μπλοκ (Παππάς, Πολάκης, Τζάκρη), που υποτίθεται συμφωνούσαν με το σχέδιο επανεκκίνησης, αλλά βασικά συγκρούονταν με την «Ομπρέλα».

«Οι μεν υποστήριζαν ένα ακόμα κλειστό μεν, αλλά σοβαρό και μετρημένο. Οι δε πρότειναν μία πιο λαϊκή, σκληρή, αντιδεξιά γραμμή, βασισμένη κυρίως την ανάδειξη σκανδάλων και την καταγγελία. Οι μεν πρόσφεραν μια πιο ψύχραιμη επιχειρηματολογία, αλλά συχνά δυσνόητη και ελιτιστική. Οι δε μιλούσαν μια γλώσσα κατανοητή, αλλά εξέπεμπαν ένα λόγο επιθετικό, συχνά τοξικό, σε μια περίοδο που οι πολίτες ήθελαν ηρεμία και όχι οξύτητα. Μια σύγκριση του Πολάκη με τον Τσακαλώτο μπορεί ίσως να αποδώσει καλύτερα αυτή τη διαφορά ύφους και κουλτούρας», αναφέρει ο Τσίπρας, μιλώντας για προσωπικές στρατηγικές και φιλοδοξίες είτε φορούσαν επαναστατικό μπερέ είτε κοστούμι «αστικής αυτοπεποίθησης».
«Ο Παππάς έπρεπε να αποσύρει την υποψηφιότητά του»

Σε ό,τι αφορά στις τηλεοπτικές άδειες, ο Αλέξης Τσίπρας αναλαμβάνει την πολιτική ευθύνη για μια «επιδεικτικά επιθετική διαδικασία» («η οργή», που εξηγεί πως είχαν στον ΣΥΡΙΖΑ από την κακομεταχείριση των ΜΜΕ, «δεν είναι καλός σύμβουλος»), αλλά αποδίδει εμφανώς ένα κομμάτι των χειρισμών στον ίδιο τον Παππά, όχι μόνο για τις λεπτομέρειες του διαγωνισμού (όπως ο αριθμός των αδειών και η επιθετική προσέγγιση) αλλά κυρίως για την υπόθεση Καλογρίτσα, που οδήγησε και στην καταδίκη του.

Μετά το 13-0, σύμφωνα με τον Τσίπρα, «δεν έδειξε καμία διάθεση να θέσει ζήτημα παραίτησης, προσωρινής αποχής ή έστω να αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο να αποσυρθεί από την πρώτη γραμμή, ενόψει εκλογών. Ούτε και εγώ απ’ την πλευρά μου προχώρησα σε τέτοια συζήτηση (…) Εκ των υστέρων, εκτιμώ ότι έπρεπε τότε να του ζητήσω να διευκολύνει, κυρίως το κόμμα, αλλά και τον εαυτό του, αποσύροντας ο ίδιος την υποψηφιότητά του. Και αυτό, γιατί είχε επιδείξει σε όλη αυτή τη διαδικασία απαράδεκτη επιπολαιότητα».

Στις εσωκομματικές συγκρούσεις, ο Παππάς τοποθετείται απέναντι από την «Ομπρέλα», στους ίδιους άξονες με τον Πολάκη, σε μια κόντρα ύφους και κουλτούρας που συνέβαλε στον εκφυλισμό των εσωτερικών διαδικασιών. Υπενθυμίζεται πως οι δυο τους στήριξαν τον Στέφανο Κασσελάκη απέναντι στην Εφη Αχτσιόγλου, στον δεύτερο γύρο των πρώτων εσωκομματικών εκλογών της μετά-Τσίπρα εποχής.
Υποψήφια… πρωθυπουργός η Εφη Αχτσιόγλου

Μετά την πρώτη ήττα του 2023, ο Τσίπρας αποκαλύπτει πως είχε ήδη αποφασίσει πως θα παραιτηθεί. Στράφηκε τότε στην Αχτσιόγλου για να της προτείνει να αναλάβει επικεφαλής της καμπάνιας, ως μελλοντική επικεφαλής της ΚΟ και ως υποψήφια πρωθυπουργός – ο Τσίπρας θα παρέμενε πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ μέχρι τις καταστατικές διαδικασίες.

Εκείνη ζήτησε χρόνο να το σκεφτεί και μετά αρνήθηκε, επικαλούμενη ότι δεν αισθανόταν έτοιμη και το γεγονός ότι είχε ένα μικρό παιδί.

«Απογοητεύτηκα (…) Αργότερα κατάλαβα πως η Έφη αρνήθηκε γιατί πίστευε πως μόνη της, παίρνοντας αποστάσεις από μένα, θα μπορούσε να υπερβεί τα προβλήματα εντός του ΣΥΡΙΖΑ και να πείσει τα μέλη του παρουσιάζοντας μια φρέσκια υποψηφιότητα», σχολιάζει. «Χωρίς να δίνει την εντύπωση πως ήταν υπό την κηδεμονία μου. Αποδείχτηκε ότι υποτίμησε την κατάσταση και την σημασία της δικής μου στήριξης».

Αργότερα παρά τις εκκλήσεις τα παρέμβει στην μάχη μεταξύ Κασσελάκη και Αχτσιόγλου, ο Τσίπρας δεν πήρε θέση. Όταν δημοσιοποιήθηκε η ψευδής είδηση πως η Αχτσιόγλου είχε στείλει απειλητικό μήνυμα στον πρώην πρωθυπουργό, ο ίδιος στην αρχή αντιστάθηκε στις πιέσεις να το διαψεύσει: «Αν δεν μπορεί να νικήσει τον Κασσελάκη, πώς θα μπορέσει να νικήσει τον Μητσοτάκη;», είπε, επισημαίνοντας πως κάποιοι «έψαχναν άλλοθι σε μένα για τις δικές τους αδυναμίες». Τελικά, διέψευσε την απειλή μέσω διαρροής, αλλά δεν στάθηκε ικανό να αλλάξει το αποτέλεσμα.
Δεύτερο «όχι» από τον Χαρίτση

Μετά τις δεύτερες εκλογές του 2023, τον Ιούνιο, ο Τσίπρας συνέχισε να ψάχνει λύση ομάλης μετάβασης και στράφηκε στον Αλέξη Χαρίτση, τον οποίο φώναξε στο Σούνιο για να του ζητήσει να κατέβει υποψήφιος πρόεδρος στις εσωκομματικές.

«Καθίσαμε στο μπαλκόνι, ήταν απόγευμα, την ώρα που δύει ο ήλιος, αλλά έκανε ακόμα πολλή ζέστη. Χωρίς περιστροφές του ανακοινώσω την απόφαση μου να παραιτηθώ. Και του ζήτησα να δεχτεί να γίνει υποψήφιος για επόμενος πρόεδρος του κόμματος», αφηγείται ο Τσίπρας. «Του εξήγησα ότι θα ήταν μια επιλογή που θα μπορούσε να κρατήσει το κόμμα ενωμένο. Το εκμυστηρεύτηκα όσα είχαν συμβεί με την Έφη και κατέληξα: “Μόνο η δική σου υποψηφιότητα μπορεί να βρει ευρύτερη αποδοχή”».


Ούτε αυτή τη φορά τα πράγματα πήγαν όπως τα ήθελε ο πρώην πρωθυπουργός, μιας που ο Χαρίτσης αρνήθηκε: «Στο άκουσμα της απόφασης μου να φύγω και ακόμα περισσότερο στην πρόταση μου να θέσει υποψηφιότητα, σκοτείνιασε. Μου είπε, τελικά, ότι δεν αισθάνεται έτοιμος να αναλάβει ένα τόσο μεγάλο βάρος. Και μου ζήτησε να μην παραιτηθώ».

Ας δούμε μερικές αναφορές από την «Ιθάκη» με την αφήγηση του Αλέξη Τσίπρα για τις «Πρέσπες»:
Οι συγκεντρώσεις

Θυμάμαι χαρακτηριστικά πως, όταν έγιναν οι δύο μεγάλες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη στις αρχές του 2019, κάποιοι από τους γύρω μου δείλιασαν. Μερικοί συνεργάτες μου με συμβούλεψαν να παρατήσω το ζήτημα. Να μην επιχειρήσω να το λύσω. Και στην ανάγκη να καταφύγω σε εκλογές πριν από την επίλυσή του, για να δώσω την καυτή πατάτα στον επόμενο, σε περίπτωση που έχανα.

Ένας βουλευτής μας, μάλιστα, με πλησίασε στη διάρκεια κάποιας περιοδείας, με απομόνωσε και μου είπε: «Δηλαδή, θα πέσει η Κυβέρνηση για ένα κωλοόνομα;»

Ήταν σαφής η αναφορά του στη γνωστή φράση του αείμνηστου Βαγγέλη Γιαννόπουλου: «Ε, όχι και να πέσει η Κυβέρνηση για ένα κωλόσπιτο!» Γέλασα αυθόρμητα. Γρήγορα, όμως, σοβάρεψα. Του εξήγησα ήρεμα πως αυτό το ζήτημα δεν ήταν ούτε αστείο ούτε εύκολο. Δεν προσφερόταν για εκλογικό κυνισμό ή μικροκομματικό συμψηφισμό. Απαιτούσε αίσθημα ευθύνης, γιατί αφορούσε την ειρήνη, τη σταθερότητα, τη γεωπολιτική ισορροπία, στην ευρύτερη περιοχή.
Ο διάλογος με την ΜέρκελΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ/EUROKINISSI

– «Άνγκελα, ευκαιρία θα είναι και για το Μακεδονικό, αν αλλάξει η Κυβέρνηση και εκλεγεί ο Ζάεφ». – «Καλά, ασ’ το αυτό». – «Μα γιατί; Θέλω να το λύσω το Μακεδονικό», της είπα Ξαφνιάστηκε και χαμογέλασε αμήχανα. – «Έλα, ας μην το συζητήσουμε τώρα αυτό». – «Γιατί να μην το συζητήσουμε;» τη ρώτησα αποφασιστικά. – «Θέλω να λύσω το Μακεδονικό γιατί το πιστεύω πως πρέπει να λυθεί», επέμεινα.

Η επιμονή μου οδήγησε σε έναν μικρό κύκλο συζήτησης. Εκεί της ξεκαθάρισα εν συντομία πως το θέμα της επίλυσης του Μακεδονικού αποτελούσε για μένα προτεραιότητα, γιατί θα αναβάθμιζε τον ρόλο της χώρας μου στην περιοχή και την αξιοπιστία της σε διεθνές επίπεδο. «Εγώ έχω μια άλλη αντίληψη για τη διεθνή θέση της χώρας μου», της τόνισα, «θέλω η Ελλάδα να είναι πυλώνας σταθερότητας, να είναι μέλος του ευρώ και θέλω αυτή τη μακροχρόνια διαφορά με τους γείτονες να λυθεί στη βάση του Διεθνούς Δικαίου».

Και πίστευα ακράδαντα πως σε εκείνη τη χρονική συγκυρία παρουσιαζόταν ένα παράθυρο ευκαιρίας για την επίλυση του θέματος, γιατί όλα έδειχναν πως πράγματι στη (σημερινή) Βόρεια Μακεδονία θα εκλεγόταν ένας Σοσιαλδημοκράτης, ο Ζόραν Ζάεφ, και αυτό θα βοηθούσε σε μια κοινή προσπάθεια υπέρβασης των αναμφίβολα υψηλών εμποδίων. Αυτή συνέχιζε όμως όσο της μιλούσα να με κοντά με επιφυλακτικότητα και δεν έδειχνε να συμμερίζεται την αισιοδοξία μου. – «Εντάξει, έχουμε κουραστεί πολύ με αυτό το θέμα, έχουν πει κι άλλοι ότι θα τα λύσουν αλλά δεν γίνεται. Ασ’ το καλύτερα. Δεν είναι προτεραιότητα αυτό τώρα». – «Εντάξει», συνέχισα ελαφρώς απογοητευμένος από τη στάση της, «ας πάμε στα άλλα θέματα». «Πάντως να είσαι βέβαιη», της είπα με σιγουριά, ότι εγώ, αν μου δοθεί ευκαιρία, θα το λύσω, αλλά δεν είναι δικό σου θέμα, δικό μου είναι».
Το διπλό στοίχημα

Είχα βάλει ένα διπλό στοίχημα την αρχή της θητείας μου: στο τέλος της τετραετίας η Ελλάδα να έχει βγει από τα Μνημόνια και να έχει γίνει ηγέτιδα δύναμη στη νοτιοανατολική Ευρώπη, πρωταγωνίστρια για την ειρήνη, τη σταθερότητα και τη συνεργασία των λαών της περιοχής. Το πρώτο το είχαμε πετύχει. Για να πετύχουμε το δεύτερο, ήταν απαραίτητη προϋπόθεση η υπερψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών από το ελληνικό Κοινοβούλιο. Μόνο που, μετά τη διαφοροποίηση του Καμμένου, η κυβερνητική πλειοψηφία είχε διαρραγεί. Είχα λοιπόν μπροστά μου ένα διπλό πρόβλημα: και η Συμφωνία να υπερψηφιστεί και η Κυβέρνηση να μείνει στη θέση της. Δεν ήταν απλό. Όλοι οι άνεμοι φυσούσαν εναντίον μας. Αποφάσισα πως είχε έρθει η ώρα της ρήξης με τον Καμμένο. Στις 13 Ιανουαρίου 2019, παραιτήθηκε από Υπουργός Άμυνας. Αποδέχθηκα την παραίτησή του, τον ευχαρίστησα για τη συνεργασία που είχαμε τα τέσσερα προηγούμενα χρόνια, αλλά του εξήγησα ότι η βασική μου επιδίωξη, μετά το πέρας των Μνημονίων, ήταν πλέον η αποκατάσταση του ρόλου της χώρας μας στο διεθνές στερέωμα.
Οι συνέπειες

Εν τέλει, η Συμφωνία των Πρεσπών και το τέλος της συγκυβέρνησης με τον Πάνο Καμμένο ως συνέπειά της, επέτρεψε τη διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ με δυνάμεις της αριστερής Σοσιαλδημοκρατίας και της Ανανεωτικής Αριστεράς και ενδυνάμωσε τη θέση του ως κύριου φορέα της σύγχρονης Κεντροαριστεράς στην Ελλάδα.
Η ψηφοφορία

Λίγα λεπτά πριν από την ψηφοφορία, στεκόμουν στο γραφείο μου στη Βουλή και κοιτούσα το ρολόι. Ήξερα ότι δεν υπήρχε περιθώριο λάθους. Είχα 145 Βουλευτές. Έπρεπε να γίνουν 151. Ούτε ένας λιγότερος. Τελικά, η Κυβέρνησή μου έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης από 151 Βουλευτές. Εκτός από τους 145 του ΣΥΡΙΖΑ, υπέρ της Κυβέρνησης ψήφισαν τέσσερις Βουλευτές που προέρχονταν από τους ΑΝ.ΕΛ. (Κώστας Ζουράρις, Βασίλης Κόκκαλης, Έλενα Κουντουρά, Θανάσης Παπαχριστόπουλος), η ανεξάρτητη βουλεύτρια Κατερίνα Παπακώστα και ο Σπύρος Δανέλλης που προερχόταν από το Ποτάμι.
Η κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών

Η Συμφωνία των Πρεσπών κυρώθηκε από το ελληνικό Κοινοβούλιο στις 25 Ιανουαρίου 2019, επέτειο των τεσσάρων χρόνων από την πρώτη μας εκλογική νίκη, και έπειτα από μία από τις πιο πολωμένες και ιστορικά φορτισμένες κοινοβουλευτικές διαδικασίες της Μεταπολίτευσης.

Καταφέραμε, τελικά, να συγκεντρώσουμε 153 ψήφους υπέρ της Συμφωνίας. Δύο ψήφους περισσότερες από αυτές που είχαμε λάβει κατά τη διαδικασία της ψήφου εμπιστοσύνης, μερικές μέρες νωρίτερα. Εκτός από τους 145 Βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, υπέρ ψήφισαν ο Θανάσης Παπαχριστόπουλος και η Έλενα Κουντουρά, που προέρχονταν από τους ΑΝ.ΕΛ, ο Σταύρος Θεοδωράκης, ο Γιώργος Μαυρωτάς, ο Σπύρος Λυκούδης και ο Σπύρος Δανέλλης από το Ποτάμι, ο Θανάσης Θεοχαρόπουλος από το ΚΙΝ.ΑΛ. και η ανεξάρτητη Κατερίνα Παπακώστα.

Σε άλλο σημείο ο πρώην πρωθυπουργός αναφέρεται στις επισκέψεις στη Ρωσία, ένα άγνωστο μήνυμα της Κριστίν Λαγκάρντ και μία ατάκα της Φώφης Γεννηματά.
Τα ταξίδια στη Ρωσία

Στις δύο επισκέψεις του στη Ρωσία –μία στη Μόσχα και μία στην Αγία Πετρούπολη– αλλά και ευρύτερα στις επαφές της ελληνικής πλευράς με τη ρωσική κυβέρνηση και τον Βλαντιμίρ Πούτιν, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015, αναφέρεται ο Αλέξης Τσίπρας.

Όσον αφορά την πρώτη επίσκεψή του στη Μόσχα, τον Απρίλιο του 2015, ο κ. Τσίπρας σημειώνει πως από τη μία «η ρωσική πολιτική ηγεσία διατηρούσε επιφυλάξεις για τα οφέλη που θα της προσέφεραν τα όποια ανοίγματα της ελληνικής κυβέρνησης στη Μόσχα», από την άλλη, και ο ίδιος προετοιμάστηκε για αυτό το ταξίδι, «έχοντας πλήρη επίγνωση του διεθνούς πλαισίου» και στόχευσε την ενίσχυση της διαπραγματευτικής δύναμης της χώρας έναντι των δανειστών, γράφει χαρακτηριστικά ο πρώην πρωθυπουργός.

Στην πρώτη αντιπροσωπεία, στην οποία συμμετείχαν οι Κοτζιάς, Ήσυχος, Λαφαζάνης και Βαλαβάνη, ο πρώην πρωθυπουργός αισθάνθηκε πως τα μισά μέλη της αποστολής νόμιζαν ότι πήγαιναν στη Σοβιετική Ένωση και όχι στη Ρωσία.

«Ακόμα και σε μένα, που ήμουν νεότερος και χωρίς πολλές μνήμες του Ψυχρού Πολέμου, αυτό το ταξίδι προκαλούσε ένα δέος», παραδέχεται ο Αλέξης Τσίπρας, κάνοντας απολογισμό –δέκα χρόνια μετά– πως σε κάθε περίπτωση η ευαισθησία δεν κάνει κακό, αρκεί να συνοδεύεται από τη λογική.

Έπειτα, ο Τσίπρας περιγράφει το σκηνικό κατά το οποίο, σύμφωνα με τον ίδιο, υπουργοί του απευθύνονταν στον Ντμίτρι Μεντβέντεφ ως «σύντροφο πρωθυπουργό». «Φανταζόμουν, σχεδόν τον άκουγα να μονολογεί μέσα του: “Μα είναι δυνατόν; Αυτοί δεν είναι απλώς παλιοί κομμουνιστές, είναι ταξιδιώτες στον χρόνο”», γράφει ο Τσίπρας για τον τότε πρωθυπουργό της Ρωσίας.

Στην ουσία, ο πρώην πρωθυπουργός, στην «Ιθάκη», στέκεται στο σχέδιο του αγωγού Turkish Stream και στην προοπτική του να περάσει από την Τουρκία και να καταλήξει στην Ελλάδα, όπως γράφει. «Στο θέμα πάλι του αγωγού, η στάση τους ήταν θετική, αλλά επιφυλακτική. Πρότειναν να ξεκινήσουμε τις συζητήσεις, χωρίς όμως οι ίδιοι να αναλαμβάνουν συγκεκριμένες δεσμεύσεις ή να δίνουν σαφές χρονοδιάγραμμα», υπογραμμίζει για τη στάση των Ρώσων.

Και ο Βλαντιμίρ Πούτιν απέφυγε να μπει σε βαθιά νερά προτιμώντας να ρωτάει για το πώς πάνε τα πολιτικά πράγματα στην Ελλάδα. Δεν ήθελε να γίνει συγκεκριμένος και –όπως περιγράφει ο Τσίπρας– όταν η συζήτηση πήγαινε στη διαπραγμάτευση, αυτός έστρεφε την κουβέντα σε άλλα θέματα. Παρομοίως, για το θέμα του αγωγού ήταν θετικός, αλλά χωρίς καμία συγκεκριμένη δέσμευση.
«Βρες τα με τη Μέρκελ»

Λίγους μήνες αργότερα ακολούθησε και δεύτερη επίσκεψη του Τσίπρα στη Ρωσία, αυτήν τη φορά στην Αγία Πετρούπολη. Εκεί θα υπήρχε και νέο τετ α τετ με τον Πούτιν – μια «σημαντική εμπειρία», όπως επισημαίνει ο συγγραφέας. Ο Τσίπρας παρέθεσε στον Πούτιν τις προθέσεις του για τη διαπραγμάτευση και έθεσε επί τάπητος το τι θα σήμαινε ακόμα και μια συμβολική επένδυση 200-300 εκατ. σε έντοκα γραμμάτια του Ελληνικού Δημοσίου από τη Ρωσία.

Η απάντηση του Πούτιν ωμή και ξεκάθαρη. «Θα προτιμούσε, μου είπε, εκείνα τα χρήματα που ζητήσαμε να τα έδινε σε ένα ορφανοτροφείο, διότι, αν τα έδινε στην Ελλάδα, θα ήταν σαν να τα πετούσε σε έναν σκουπιδοτενεκέ. Γιατί η Ελλάδα ήταν μια χώρα χρεοκοπημένη και δεν θα σωζόταν με 300 εκατομμύρια ευρώ. Είχε ανάγκη από 300 δισ. και όχι από 300 εκατομμύρια», γράφει ο Τσίπρας, προσθέτοντας πως ο Πούτιν τον προέτρεψε «να τα βρει με τη Μέρκελ».
Το τηλεφώνημα μετά το δημοψήφισμα

Τηλεφωνική επικοινωνία των δύο ηγετών υπήρξε και μετά το δημοψήφισμα. Ο Πούτιν συνεχάρη τον Τσίπρα, αλλά ο Έλληνας πρωθυπουργός γράφει πως μετά τις ευχαριστίες ακολούθησε ο εξής διάλογος: «Έχεις να μου πεις κάτι άλλο σε σχέση με την επόμενη ημέρα; Κάποια συμβουλή; Τι πιστεύεις ότι πρέπει να κάνω; ρώτησα με νόημα. “Εσύ θα αποφασίσεις τι πρέπει να κάνεις, αλλά πιστεύω ότι μια βιώσιμη συμφωνία θα είναι καλή για όλους”».
Η… σαρδέλα μήνυμα της Λαγκάρντ

Μέσα στο βιβλίο του ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρεται και σε μία στιγμή που τον έκανε να ξαφνιαστεί. Πρόκειται για ένα μήνυμα που έστειλε στο κινητό της Κριστίν Λαγκάρντ, την ώρα που οι Γιώργος Χουλιαράκης και Ευκλείδης Τσακαλώτος είχαν ήδη αποχωρήσει από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Όπως αναφέρει, έστειλε μήνυμα στην Κριστίν Λαγκάρντ, αναμένοντάς την υποστήριξή της.

«Της ζήτησα να συμβάλει σε μια θετική διέξοδο. Και τι μου απάντησε; Ότι μόλις είχε καθίσει σε μια ήσυχη ταβέρνα του Λουξεμβούργου, έτρωγε σαρδέλες και σε ό,τι αφορούσε τη συνεδρίαση, μου έγραψε επί λέξει: “Σε συμβουλεύω, εδώ που φτάσαμε, ό,τι σου δίνουν καλό είναι. Να το πάρεις”. Αν και βρήκα χαριτωμένη αυτήν την αναφορά στις σαρδέλες, δεν είμαι σίγουρος ότι κατάλαβα γιατί μου τις ανέφερε. Εννοούσε πως κι αυτή ήθελε εκείνη την ώρα να φάει αστακό, αλλά το μαγαζί σέρβιρε σαρδέλες και πήρε ό,τι της έδιναν;»
«Μας κορόιδεψες στο Προεδρικό»

Αλέξης Τσίπρας και Πάνος Καμμένος πορεύτηκαν μαζί παρότι ο πρώτος τον Σεπτέμβριο του 2015 προσέγγισε και την αείμνηστη Φώφη Γεννηματά, η οποία όμως ήταν κατηγορηματικά αρνητική σε κάθε ενδεχόμενη κυβερνητική σύμπραξη λόγω της συμμετοχής Καμμένου στην κυβέρνηση. Ήδη πιο πριν, μετά την υπογραφή του τρίτου μνημονίου, η Γεννηματά «τη φύλαγε» στον Αλέξη Τσίπρα όταν εκείνος είχε ανακοινώσει αιφνιδιαστικά τις εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου.

«“Μας κορόιδεψες στο Προεδρικό”. Της απάντησα γελώντας: “Δηλαδή τι περίμενες; Να σου ανακοινώσω ότι θα πάω σε εκλογές; Δύο πράγματα δεν προαναγγέλλονται ποτέ: οι πρόωρες εκλογές και οι νομισματικές υποτιμήσεις. Εμένα, ευτυχώς, μόνο το πρώτο είναι στην ευχέρειά μου”», γράφει χαρακτηριστικά ο κ. Τσίπρας στην «Ιθάκη».
Τσίπρας: «Ο Μητσοτάκης δεν πίστευε ότι θα αντέξω τόσο»

Ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρεται στο βιβλίο του και στην παράδοση – παραλαβή που έγινε στο Μαξίμου, μετά τη νίκη του Κυριάκου Μητσοτάκη στις εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019.

«Την επόμενη μέρα υποδέχθηκα τον Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου. Είχε για μένα μια ιδιαίτερη σημασία εκείνη η τελετή παράδοσης – παραλαβής, γιατί εγώ δεν είχα παραλάβει τίποτα από κανέναν. (…)», αναφέρει ο πρώην πρωθυπουργός στο βιβλίο του και συνεχίζει: «Με τον Κυριάκο Μητσοτάκη καθίσαμε για περίπου μία ώρα, ίσως και περισσότερο. Η συνομιλία μας ήταν πολιτισμένη και θεσμική (…) Ο Μητσοτάκης μου είπε, σχεδόν με απορία, πως ούτε ο ίδιος, ούτε πολλοί στο επιτελείο του, περίμεναν ότι θα αντέξω τόσο.

Πίστευαν ότι θα έχω πέσει πολύ νωρίτερα.

Κουβεντιάσαμε για το εκλογικό αποτέλεσμα.

Τον ρώτησα ευθέως:

-Το περίμενες;

-Το δικό μου το περίμενα. Το δικό σου όχι».
Μάτι: Όταν ο Τσίπρας επικαλέστηκε για πρώτη φορά τον Θεό

Ο Αλέξης Τσίπρας χαρακτηρίζει στο βιβλίο του τη φονική πυρκαγιά στο Μάτι, το 2018, ως την πιο σκοτεινή, την πιο οδυνηρή και τραυματική δοκιμασία της πρωθυπουργικής του διαδρομής. «Μια προσωπική συντριβή. Ο αφανισμός ανυποψίαστων ανθρώπων από μια αδυσώπητη δύναμη που έπρεπε, αλλά δεν μπορέσαμε, να ελέγξουμε» γράφει, ενώ σε άλλο σημείο αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Πρώτη φορά άκουσα τον εαυτό μου να ψιθυρίζει «Γιατί, Θεέ μου;». Εγώ, που ποτέ δεν επικαλέστηκα τον Θεό για να εξηγήσω το Σύμπαν, που είχα μάθει να ψάχνω τις αιτίες στη γη, όχι στον ουρανό. Και όμως. Εκείνη τη νύχτα, αυτές τις λέξεις γέννησε η απόγνωσή μου».

Ο Αλέξης Τσίπρας περιγράφει, επίσης, τις στιγμές από την ώρα που έφτασε στο Σεράγεβο για επίσημη επίσκεψη όταν στην Αθήνα το μέτωπο της επικίνδυνης φωτιάς βρισκόταν στην Πεντέλη. Αναφέρεται στον τότε αρμόδιο υπουργό, Νίκο Τόσκα ο οποίος του εξήγησε δια τηλεφώνου το πόσο δύσκολη ήταν η κατάσταση με τη συγκεκριμένη φωτιά.

Όταν ο Αλέξης Τσίπρας αποφασίζει να αποχωρήσει εσπευσμένα από τις εκεί συναντήσεις μέχρι την ώρα που φθάνει στην Αθήνα και πηγαίνει στο Κέντρο Επιχειρήσεων η τραγωδία είχε ήδη εξελιχθεί στο μεγαλύτερό της κομμάτι.

Ο πρώην πρωθυπουργός γράφει: «Η ενημέρωση που ζήτησα, αποσπασματική, δυσνόητη, αλλά χωρίς καθαρή εικόνα της καταστροφής και χωρίς τον έλεγχο και τη σιγουριά που πιστοποιούν ότι ο συντονισμός λειτουργεί. Θυμάμαι κάποια στιγμή ότι αυτό που τους εμπόδιζε να μιλήσουν καθαρά ήταν η παρουσία ενός συνεργείου της ΕΡΤ που κατέγραφε τη συζήτηση. Αλλά και όταν το συνεργείο έφυγε, δεν άλλαξε κάτι στην ατμόσφαιρα, λες και οι άνθρωποι κρύβονταν από την αλήθεια και τον ίδιο τον εαυτό τους.

Κάποιος μόνο χαμηλόφωνα είπε:

-«Πρόεδρε… τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα».

-«Υπάρχει περίπτωση να έχουμε νεκρούς;»

-«Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε σαφή εικόνα, αλλά ζήτησαν σάκους πριν από λίγο». Η φράση αυτή με πάγωσε. (…)

Ο συντονισμός είχε χαθεί και ο καθένας έκανε ό,τι του επέτρεπαν τα μέσα και οι δυνάμεις του. Δεν υπήρχε ενιαίος έλεγχος, γι’ αυτό δεν υπήρχε και ενιαία εικόνα.

Λίγο αργότερα, έφτασε η πρώτη διασταυρωμένη πληροφορία για νεκρούς (…) Έδωσα αμέσως εντολή στον Τζανακόπουλο να το ανακοινώσει, πράγμα που έκανε γύρω στις 2.30 το πρωί. Η χώρα έπρεπε να ενημερωθεί».

Σε άλλο σημείο του βιβλίου, ο Αλέξης Τσίπρας κάνει λόγο για «διεστραμμένη προπαγάνδα», «λες και οι νεκροί είναι μολυβένια στρατιωτάκια». Γράφει στην Ιθάκη: «Δεν μπορώ να μη σημειώσω την απόσταση που χωρίζει τη δική μου στάση εκείνες τις δύσκολες ώρες από τη στάση του Κυριάκου Μητσοτάκη στα Τέμπη. Κανέναν σταθμάρχη δεν υπέδειξα ως υπεύθυνο. Αντίθετα, υπερασπίστηκα τους πυροσβέστες, τους λιμενικούς, τους αστυνομικούς, τους ανθρώπους της πρώτης γραμμής. Εκεί ήμουν και δεν είχα σκοπό να αποδράσω από τις ευθύνες μου».