Η Ουκρανία βρίσκεται αντιμέτωπη με το μεγαλύτερο σκάνδαλο διαφθοράς από την έναρξη του πολέμου, καθώς οι αποκαλύψεις της NABU αγγίζουν υψηλόβαθμους αξιωματούχους και πρόσωπα του στενού κύκλου του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Σύμφωνα με εκτενή ανάλυση του αμερικανικού think tank «Carnegie», η πολιτική θύελλα όχι μόνο δεν υποχωρεί, αλλά αναμένεται να ενταθεί, απειλώντας τη σταθερότητα της κυβέρνησης και τη διεθνή εικόνα του Κιέβου σε μια κρίσιμη συγκυρία για τη χώρα.
Όπως αναφέρει το carnegieendowment.org, λίγες μόλις ημέρες αφότου το γραφείο του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι προχώρησε τον Ιούλιο στον περιορισμό των εξουσιών των αντι-διαφθορά θεσμών, ο νέος νόμος αναγκάστηκε να ανακληθεί άρον άρον λόγω της δυτικής κριτικής και των πρώτων μαζικών διαδηλώσεων από την έναρξη του πλήρους πολέμου. Τώρα, μετά από μήνες σιωπής, οι αντι-διαφθορά υπηρεσίες απάντησαν με ένα κύμα αποκαλύψεων υψηλού προφίλ.
Περίπου πριν από έξι μήνες, η Υπηρεσία Ασφαλείας της Ουκρανίας (SBU) πραγματοποίησε μια μεγάλης κλίμακας επιχείρηση κατά ερευνητών του Εθνικού Γραφείου Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Ουκρανίας (NABU), ενός ανεξάρτητου γραφείου που ιδρύθηκε το 2015 κατόπιν δυτικών συστάσεων, ώστε να αντιμετωπίζει τη διαφθορά στα ανώτατα κλιμάκια της εξουσίας χωρίς να εξαρτάται από τις παραδοσιακές υπηρεσίες επιβολής του νόμου, οι οποίες συχνά εμπλέκονταν σε υποθέσεις υψηλού προφίλ.
Η δικαιολόγηση που δόθηκε για την επιχείρηση της SBU ήταν ότι οι ερευνητές της NABU συνεργάζονταν με φυγόδικους φιλορώσους πολιτικούς και το Κρεμλίνο. «Η αντι-διαφθορά υποδομή θα λειτουργήσει, μόνο χωρίς ρωσική επιρροή, πρέπει να καθαριστεί από αυτήν», είχε πει τότε ο Ζελένσκι. Το κοινοβούλιο ψήφισε άμεσα τον περιορισμό των εξουσιών της NABU και των συνδεδεμένων οργανισμών.
Αυτή η κίνηση του προέδρου θεωρήθηκε από ορισμένους ως προσπάθεια εξάλειψης του εξωτερικού ελέγχου, και σε μια κατάλληλη χρονική συγκυρία. Η νέα κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει δείξει μικρό ενδιαφέρον για την προώθηση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου σε άλλες χώρες, στην Ευρώπη, οι εσωτερικές αναταράξεις του Κιέβου αναμενόταν να επισκιαστούν από την ανάγκη αντιμετώπισης της ρωσικής επιθετικότητας, και στο εσωτερικό, η ουκρανική κοινωνία φαινόταν υπερβολικά εξαντλημένη από τον πόλεμο για να δώσει πολλή σημασία σε πολιτικές έριδες.
Τα πράγματα όμως δεν εξελίχθηκαν όπως προβλεπόταν. Η αντίδραση της ΕΕ ήταν εξαιρετικά αρνητική, και το Κίεβο αλλά και άλλες μεγάλες πόλεις είδαν τις πρώτες διαδηλώσεις στους δρόμους, με την υποστήριξη τοπικών δημάρχων, από την έναρξη του πολέμου πλήρους κλίμακας. Η ομάδα του προέδρου αναγκάστηκε να υποχωρήσει, αλλά η ζημιά είχε ήδη γίνει.
Η φήμη του Ζελένσκι στην Ευρώπη δέχθηκε ισχυρό πλήγμα εν μέσω ενός κύματος δυτικών δημοσιευμάτων για την ουκρανική διαφθορά. Οι σχέσεις μεταξύ της προεδρικής διοίκησης και του κόμματος του Ζελένσκι «Υπηρέτης του Λαού» επιδεινώθηκαν επίσης, με τους βουλευτές να εξαναγκάζονται να ψηφίσουν δύο αντιφατικά ψηφίσματα. Ένα σημαντικό τμήμα της ουκρανικής κοινωνίας δεν πείστηκε από τις κατηγορίες ότι οι ντετέκτιβ της NABU εργάζονταν για τη Ρωσία, και όλο το επεισόδιο εκλήφθηκε ως προσπάθεια προστασίας του στενού κύκλου του προέδρου από διερεύνηση.
Ήταν σαφές πως η αντιπαράθεση θα συνεχιζόταν, με όσους είχαν την εντολή καταπολέμησης της διαφθοράς να εντείνουν τις προσπάθειες διερεύνησης. Πράγματι, η NABU άρχισε αυτόν τον μήνα να κάνει αποκαλύψεις που έχουν επισκιάσει όλα τα προηγούμενα σκάνδαλα και καταγγελίες.
Η διερεύνηση αφορά τον Τιμούρ Μίντιτς, έναν επιχειρηματία που ανήκει στον στενό κύκλο του Ζελένσκι. Συνεταίρος στο στούντιο παραγωγής Kvartal 95 του Ζελένσκι, ο Μίντιτς είχε δανείσει στον τότε υποψήφιο πρόεδρο το θωρακισμένο όχημά του όταν ο Ζελένσκι έθεσε υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές του 2019. Ο Μίντιτς υπήρξε επίσης κοντά στον ολιγάρχη Ιγκόρ Κολομοΐσκι (που βρίσκεται τώρα σε προφυλάκιση για κατηγορίες απάτης και υπεξαίρεσης) και είχε επιχειρηματικά συμφέροντα στη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένου του εμπορίου διαμαντιών.
Η εμπιστοσύνη του Ζελένσκι στον Μίντιτς ήταν τόσο μεγάλη, ώστε ο πρόεδρος γιόρτασε τα γενέθλιά του το 2021 σε ένα διαμέρισμα που ανήκε στον Μίντιτς. Το ίδιο διαμέρισμα επρόκειτο αργότερα να παγιδευτεί με κοριούς από τις αντι-διαφθορά υπηρεσίες.
Μετά το ξέσπασμα του πολέμου, ο Μίντιτς έγινε εξέχουσα φιγούρα στη νέα ολιγαρχία που αναπτύχθηκε γύρω από τον ανεφοδιασμό στρατιωτικού υλικού. Έχει συνδεθεί από τα μέσα ενημέρωσης με την εταιρεία Fire Point, η οποία πριν από την εισβολή ήταν πρακτορείο casting για τα σόου του Kvartal 95, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί σε μεγάλο κατασκευαστή όπλων, λαμβάνοντας έως και το 10% των αμυντικών προμηθειών της Ουκρανίας. Η εταιρεία αρνείται οποιαδήποτε σχέση με τον Μίντιτς.
Η Επιχείρηση Midas της NABU ξεκίνησε με αναφορές για έρευνες στα σπίτια του Μίντιτς, που δεν βρισκόταν πλέον στην Ουκρανία, και του πρώην υπουργού Ενέργειας και νυν υπουργού Δικαιοσύνης Χέρμαν Γκαλουσένκο, ο οποίος έχει πλέον αποπεμφθεί. Στη συνέχεια, η NABU δημοσιοποίησε υποκλαπείσες συνομιλίες που αποκαλύπτουν ένα ευρύ δίκτυο διαφθοράς στον ενεργειακό τομέα της Ουκρανίας. Οι ιδιωτικές συνομιλίες σκιαγραφούν μια εξαιρετικά επιβαρυντική εικόνα κρατικής αιχμαλωσίας.
Σύμφωνα με την NABU, μια ομάδα ατόμων, μεταξύ των οποίων αξιωματούχοι και επιχειρηματίες κοντά στην κυβέρνηση, χρησιμοποιούσαν την κρατική Energoatom, τη μεγαλύτερη παραγωγό ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας, για δικό τους παράνομο πλουτισμό. Ιδιωτικές εταιρείες κατέβαλαν μίζες σε άτυπους «επόπτες» για το δικαίωμα συνεργασίας με την Energoatom, και τα παράνομα αυτά χρήματα ξεπλένονταν μέσω του οικονομικού δικτύου της ομάδας. Εγκέφαλος του εγκληματικού σχήματος φέρεται να ήταν ο ίδιος ο Μίντιτς.
Οι επιπτώσεις των αποκαλύψεων επεκτείνονται και επηρεάζουν ολοένα και περισσότερους υψηλόβαθμους αξιωματούχους, συμπεριλαμβανομένου του πρώην υπουργού Άμυνας Ρουστέμ Ουμέροφ, της πρόσφατα διορισμένης πρωθυπουργού Γιούλια Σβιριντένκο, της υπουργού Ενέργειας Σβετλάνα Γκρίντσουκ, η οποία ήδη παραιτήθηκε, και άλλων. Ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ολεξίι Τσερνίσεβ, ακόμη ένα μέλος του κύκλου εμπίστων του Ζελένσκι (η σύζυγος του Ζελένσκι φέρεται να είναι νονά στο παιδί του), κατηγορείται επίσης ότι έλαβε χρήματα από το «σκιώδες ταμείο» του Μίντιτς.
Στην τοξικότητα του σκανδάλου προστίθεται η εμπλοκή ατόμων που είχαν συνδεθεί στο παρελθόν με τον Αντρέι Ντερκάτς, τον επί μακρόν επικεφαλής της Energoatom, ο οποίος αυτομόλησε στο Κρεμλίνο και είναι πλέον μέλος της άνω βουλής του ρωσικού κοινοβουλίου, του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας. Ένας από τους κατηγορούμενους στο τρέχον σκάνδαλο είναι ο Ίγκορ Μιρονιούκ, πρώην συνεργάτης του Ντερκάτς, ενώ το «σκιώδες γραφείο» στην καρδιά του κυκλώματος βρισκόταν σε κτίριο που ανήκε στην οικογένεια Ντερκάτς.
Το σκάνδαλο διαφθοράς κυριαρχεί στην εσωτερική πολιτική σκηνή της Ουκρανίας, με όλες τις αντιπολιτευτικές δυνάμεις να επιχειρούν να το εκμεταλλευτούν. Τρεις αντιπολιτευτικές κοινοβουλευτικές ομάδες, εκπροσωπώντας τα κόμματα Ευρωπαϊκή Αλληλεγγύη, Holos και Πατρίδα, ζητούν την παραίτηση της κυβέρνησης και την αντικατάστασή της με μια κυβέρνηση «εθνικής ενότητας» με συμμετοχή της αντιπολίτευσης.
Ζητούν επίσης την παραίτηση του Αντρίι Γερμάκ, του ισχυρού επικεφαλής της προεδρικής διοίκησης. Καθώς το σκάνδαλο διογκώνεται, κυκλοφορούν φήμες ότι ορισμένοι βουλευτές του κόμματος Υπηρέτης του Λαού του Ζελένσκι είναι έτοιμοι να στηρίξουν αυτά τα αιτήματα.
Η NABU έχει λάβει υποστήριξη από Ευρωπαίους ηγέτες, οι οποίοι δεν κρύβουν την απογοήτευσή τους και καλούν την ουκρανική ηγεσία να διερευνήσει εξονυχιστικά όλες τις κατηγορίες.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η συνεχιζόμενη ευρωπαϊκή βοήθεια θα συνδεθεί ακόμη στενότερα με εκκαθαρίσεις διαφθοράς και μεταρρυθμίσεις της δημόσιας διοίκησης. Είναι επίσης σαφές ότι το σκάνδαλο θα χρησιμοποιηθεί εναντίον της Ουκρανίας τόσο από όσους αντιτίθενται στη συνέχιση της δυτικής υποστήριξης όσο και από τη ρωσική προπαγάνδα.
Ο Ζελένσκι επιχειρεί να αποστασιοποιηθεί από το σκάνδαλο, δηλώνοντας ότι στηρίζει την έρευνα και λέγοντας στο Bloomberg: «Ο πρόεδρος μιας χώρας σε πόλεμο δεν μπορεί να έχει φίλους». Έχουν ήδη επιβληθεί κυρώσεις εις βάρος του Μίντιτς και άλλων που εμπλέκονται στις καταγγελίες, αλλά οι κατηγορίες κατά προσώπων κοντά στον πρόεδρο είναι αδύνατο να μην επηρεάσουν την εικόνα του.
Είναι πιθανό ότι η ομάδα του Ζελένσκι βασίζεται στο ότι θα μπορέσει να αντέξει την καταιγίδα, η οποία ενδέχεται σύντομα να επισκιαστεί από τις εξελίξεις στο μέτωπο. Η NABU έχει επικριθεί πολλές φορές στο παρελθόν ότι αφήνει τις υποθέσεις να βαλτώνουν στα δικαστήρια και σε άλλες νομικές διαδικασίες.
Ωστόσο, σε μια περίοδο όπου η μισή χώρα δεν έχει ρεύμα λόγω των ρωσικών επιθέσεων στις ενεργειακές υποδομές της Ουκρανίας, η υπεξαίρεση πόρων από τον ενεργειακό τομέα μοιάζει με καθαρή λεηλασία. Κάθε άλλο παρά κοπάζει, η πολιτική θύελλα δείχνει πως μόλις τώρα αρχίζει να εντείνεται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου