Τι φέρνει το 2026 από την «επανάσταση του ΑΙ» έως τη Βενεζουέλα και την Ουκρανία – Ανάλυση CNN Έτος ανατροπών για τους παγκόσμιους συσχετισμούς δυνάμεων το 2026. Τα 7 μεγάλα μέτωπα.

AP Photo/Matias Delacroix
 
 


Το 2026 προβάλλει ως μια χρονιά-σταυροδρόμι για τη διεθνή σκηνή, σε μια περίοδο όπου οι γεωπολιτικές ισορροπίες μεταβάλλονται ταχύτατα και οι κρίσεις συσσωρεύονται σε πολλά μέτωπα ταυτόχρονα.
Το newsletter του iEidiseis καθημερινά στο inbox σου. Κάνε εγγραφή εδώ.

Από τη στρατιωτική κλιμάκωση των ΗΠΑ στην Καραϊβική και το ανοιχτό μέτωπο της Ουκρανίας, έως το αβέβαιο μέλλον της Ταϊβάν, τις πολιτικές εξελίξεις στο Ισραήλ, τη βαθιά αποδυνάμωση του Ιράν, την επανεμφάνιση της τρομοκρατικής απειλής και την εκρηκτική άνοδο της τεχνητής νοημοσύνης ως πεδίου παγκόσμιου ανταγωνισμού, το επόμενο έτος συγκεντρώνει αποφάσεις και εξελίξεις που μπορεί να αποδειχθούν καθοριστικές.


Η ανάλυση που ακολουθεί φωτίζει επτά κρίσιμα ζητήματα και εξηγεί γιατί το 2026 ενδέχεται να αποτελέσει σημείο καμπής για την παγκόσμια ισχύ και τη διεθνή τάξη.

Αναλυτικά η ανάλυση του CNN όπως γράφει ο Brett H. McGurk: Πριν από έναν χρόνο τέτοια εβδομάδα, πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών ήταν ο Τζο Μπάιντεν. Βρισκόμουν στη Ντόχα του Κατάρ, διαπραγματευόμενος με το Ισραήλ και τη Χαμάς την οριστικοποίηση μιας συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός και απελευθέρωσης ομήρων.

Η ομάδα Τραμπ συνεργάστηκε στενά μαζί μας – μια σπάνια επίδειξη διακομματικής συναίνεσης για την απελευθέρωση ομήρων και τον τερματισμό ενός πολέμου. Μοιάζει σαν να πέρασε δεκαετία. Πολλά μπορούν να συμβούν μέσα σε έναν χρόνο, όπως έδειξε το 2025.

Σήμερα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προχωρήσει στη μεγαλύτερη στρατιωτική συγκέντρωση δυνάμεων στην Καραϊβική από την εποχή της κρίσης των πυραύλων της Κούβας. Ρώσοι απεσταλμένοι βρίσκονται στο Μαϊάμι για συνομιλίες σχετικά με νέα πρόταση εκεχειρίας για την Ουκρανία, την ώρα που ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν συνεχίζει να κλιμακώνει τον πόλεμο.


Οι ΗΠΑ τοποθέτησαν στρατηγό στο Ισραήλ για την εποπτεία της εκεχειρίας στη Γάζα, αφού βομβάρδισαν το Ιράν το καλοκαίρι. Ο Ντόναλντ Τραμπ σχεδιάζει σύνοδο κορυφής στο Πεκίνο, η οποία ενδέχεται να καθορίσει το μέλλον της Ταϊβάν, αλλά και τον ανταγωνισμό με την Κίνα στους τομείς των προηγμένων τεχνολογιών και της τεχνητής νοημοσύνης.

Ο τελευταίος χρόνος μοιάζει περισσότερο μετασχηματιστικός παρά μεταβατικός, με το 2026 να διαμορφώνεται πλέον ως χρονιά καμπής – με πολλαπλά κρίσιμα σημεία καμπής στη διεθνή ατζέντα.

Ακολουθούν επτά ζητήματα που αξίζει να παρακολουθηθούν στενά:
1. ΒενεζουέλαAP Photo/Matias Delacroix

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει αναπτύξει τη μεγαλύτερη ναυτική δύναμη στην Καραϊβική και τον δυτικό Ατλαντικό από την κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου. Η δύναμη περιλαμβάνει ομάδα κρούσης αεροπλανοφόρου, πολλαπλά αντιτορπιλικά, αμφίβιες δυνάμεις εφόδου, βομβαρδιστικά stealth και μονάδες ειδικών επιχειρήσεων.

Ο στόχος παραμένει ασαφής, ωστόσο ο αμερικανικός στρατός διεξάγει μια φονική εκστρατεία κατά φερόμενων ως διακινητών ναρκωτικών – με σχεδόν 30 πλήγματα χωρίς καμία εξουσιοδότηση από το Κογκρέσο ή δημόσια συζήτηση. Την τελευταία εβδομάδα, ο Τραμπ κλιμάκωσε περαιτέρω, ανακοινώνοντας στρατιωτικό αποκλεισμό παράνομων εξαγωγών πετρελαίου και κατάσχεση περισσότερων δεξαμενόπλοιων.


Όλα αυτά παραπέμπουν σε πολιτική αλλαγής καθεστώτος με στρατιωτική ισχύ να τη στηρίζει. Ο Λευκός Οίκος φαίνεται να ελπίζει ότι ο ηγέτης της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο, θα εγκαταλείψει οικειοθελώς την εξουσία για να ζήσει αλλού, πιθανώς στη Ρωσία. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Τραμπ διατύπωσε αυτό το αίτημα απευθείας.

Ωστόσο, κάτι τέτοιο μοιάζει απίθανο. Υπάρχουν ελάχιστα παραδείγματα όπου η οικονομική πίεση και οι εξωτερικές απειλές από μόνες τους ανάγκασαν έναν ηγέτη σαν τον Μαδούρο να αποχωρήσει. (Η απομάκρυνση του στρατιωτικού ηγέτη της Αϊτής Ραούλ Σεντρά το 1994 είναι ένα από αυτά, αλλά τότε ο αμερικανικός στρατός βρισκόταν ήδη στον αέρα για εισβολή.)

Ο Τραμπ δηλώνει πλέον ότι οι ΗΠΑ θα είναι η κυρίαρχη δύναμη στο δυτικό ημισφαίριο, έτοιμες να χρησιμοποιήσουν ισχύ όταν το κρίνουν απαραίτητο για την προώθηση των αμερικανικών συμφερόντων.

Η κυβέρνηση αποκαλεί τη νέα πολιτική «Δόγμα Τραμπ», ως επέκταση του Δόγματος Μονρόε, το οποίο προειδοποιούσε τις ευρωπαϊκές αποικιακές δυνάμεις να μείνουν μακριά από την αμερικανική «αυλή». Την εποχή του Μονρόε, ωστόσο, οι ΗΠΑ δεν διέθεταν ναυτικό. Σήμερα, σημαντικό μέρος της ισχυρότερης ναυτικής δύναμης στον πλανήτη βρίσκεται ανοιχτά της Βενεζουέλας.

Το τι σημαίνουν όλα αυτά ενδέχεται να φανεί το 2026. Αν ο Μαδούρο παραμείνει στην εξουσία, ο Τραμπ κινδυνεύει να θεωρηθεί ότι «γαβγίζει χωρίς να δαγκώνει». Αν αποχωρήσει, ελάχιστοι θα αμφισβητήσουν τη σοβαρότητα του Τραμπ ως ηγεμονικής δύναμης στο ημισφαίριο. Όπως και να έχει, τα ζάρια έχουν ριχτεί και η έκβαση μέσα στον επόμενο χρόνο θα αποκαλύψει πολλά για το πώς θα εφαρμοστεί το «Δόγμα Τραμπ» στη δεύτερη θητεία του.

2. ΟυκρανίαUkrainian Police Press Service via AP

Τον Φεβρουάριο, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θα εισέλθει στο πέμπτο της έτος. Η αρχική πρόθεση του Πούτιν ήταν η κατάληψη του Κιέβου και η καταστροφή της Ουκρανίας ως κυρίαρχου κράτους. Σήμερα, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν καθηλωθεί στην ανατολική Ουκρανία, κοντά στα σύνορα με τη Ρωσία, έχοντας υποστεί περισσότερες από 1 εκατομμύριο απώλειες. Ο πόλεμος αυτός υπήρξε καταστροφικός για τη Ρωσία, ωστόσο ο Πούτιν δεν δείχνει διάθεση υποχώρησης, ακόμη και αν οι στόχοι του είναι πλέον πιο περιορισμένοι.

Το πέμπτο έτος ενός πολέμου συχνά αποτελεί σημείο καμπής: είτε προς την ειρήνη, καθώς τα εμπλεκόμενα μέρη εξαντλούνται, είτε προς πιο ριψοκίνδυνες κινήσεις για να σπάσει το αδιέξοδο. Ο Πούτιν δηλώνει μελετητής της Ιστορίας και πιθανόν βλέπει τον επόμενο χρόνο ως ευκαιρία να κάμψει τη θέληση της Ουκρανίας.

Σήμερα, πάντως, καμία από τις δύο πλευρές δεν φαίνεται έτοιμη για αποφασιστική ανατροπή. Το πέμπτο έτος ενδέχεται να μοιάζει με τα προηγούμενα τέσσερα: ο Πούτιν θα συνεχίσει να ρίχνει ανθρώπινο δυναμικό σε έναν πόλεμο φθοράς για περιορισμένα εδαφικά κέρδη, ενώ η Ουκρανία θα βασίζεται στη στήριξη των δυτικών εταίρων της σε οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο.

Ο Τραμπ επιδιώκει μια ειρηνευτική συμφωνία που, σύμφωνα με πληροφορίες, θα εγγυάται την ασφάλεια της Ουκρανίας με αντάλλαγμα την παραχώρηση εδαφών, ώστε ο Πούτιν να αποχωρήσει από τις μέγιστες αξιώσεις του.

Μέχρι στιγμής, ο Πούτιν δεν δείχνει διατεθειμένος να το πράξει. Το ερώτημα είναι αν ο Τραμπ θα τον θεωρήσει υπεύθυνο για την αποτυχία των διαπραγματεύσεων ή αν θα αποσυρθεί συνολικά, αποδυναμώνοντας την ικανότητα της Ουκρανίας να αντέξει την επίθεση. Υπό αυτή την έννοια, το πέμπτο έτος του πολέμου ίσως αποδειχθεί καθοριστικό περισσότερο στην Ουάσινγκτον παρά στο πεδίο της μάχης.

3. ΤαϊβάνAP Photo/Damian Dovarganes, File

Μία από τις χαρακτηριστικές εικόνες του 2025 ενδέχεται να είναι η θερμή συνάντηση στο Πεκίνο του Πούτιν με τον πρόεδρο της Κίνας Σι Τζινπίνγκ και τον ηγέτη της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν, με τον πρόεδρο του Ιράν στο παρασκήνιο. Οι τέσσερις αυτές χώρες γνωστές ως CRINK συνεργάζονται για τη στήριξη της Ρωσίας στην Ουκρανία και επιδιώκουν έναν διαιρεμένο κόσμο, όπου Ρωσία και Κίνα καθορίζουν τις εξελίξεις στις δικές τους «σφαίρες επιρροής», καθώς οι ΗΠΑ υποχωρούν.

Ενδιαφέρον έχει ότι ορισμένες πολιτικές της κυβέρνησης Τραμπ φαίνεται να ευθυγραμμίζονται με αυτή την αντίληψη. Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας περιγράφει τις ΗΠΑ ως ημισφαιρική δύναμη και αναφέρει ότι «οι ημέρες που οι Ηνωμένες Πολιτείες στήριζαν ολόκληρη την παγκόσμια τάξη, όπως ο Άτλαντας, έχουν τελειώσει».

Το έγγραφο επικρίνει παραδοσιακούς Ευρωπαίους συμμάχους ως αναποτελεσματικούς και απειλούμενους από «πολιτισμική εξάλειψη» λόγω χαλαρών μεταναστευτικών πολιτικών. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, σχολίασε ότι η στρατηγική Τραμπ «ανταποκρίνεται σε μεγάλο βαθμό στο δικό μας όραμα».

Η Ταϊβάν είναι το σημείο όπου όλα αυτά παύουν να είναι θεωρητικά. Εδώ και μισό αιώνα, η Ουάσινγκτον στηρίζει την ανάπτυξη της Ταϊβάν και διατηρεί την ειρήνη μέσω μιας στρατηγικής ασάφειας: αναγνωρίζει την Ταϊβάν ως μέρος της Κίνας, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί στενούς οικονομικούς και αμυντικούς δεσμούς με το νησί.

Την περασμένη εβδομάδα, ο Τραμπ ενέκρινε το μεγαλύτερο πακέτο πώλησης όπλων στην ιστορία προς την Ταϊβάν, ύψους σχεδόν 11 δισ. δολαρίων, περιλαμβάνοντας πυραύλους, drones και προηγμένα συστήματα αεράμυνας. Την ίδια ώρα, η Κίνα προετοιμάζει τον στρατό της ώστε να είναι έτοιμος για εισβολή στην Ταϊβάν έως το 2027.


Όταν ο Τραμπ επισκεφθεί το Πεκίνο για σύνοδο κορυφής με τον Σι, όπως αναμένεται την άνοιξη, η Ταϊβάν θα βρεθεί στο επίκεντρο και το μέλλον της ενδέχεται να κριθεί. Πρόκειται για ένα από τα υψηλότερου ρίσκου ζητήματα στη διεθνή ασφάλεια. Η Ταϊβάν είναι κομβική για την καθημερινή μας ζωή, καθώς εκεί παράγεται το μεγαλύτερο μέρος των ημιαγωγών που τροφοδοτούν αυτοκίνητα και τηλέφωνα, ενώ οι εκτιμήσεις για την παγκόσμια αναστάτωση σε περίπτωση κινεζικής εισβολής πλησιάζουν τα 10 τρισ. δολάρια.

Παραμένει, ωστόσο, ασαφές αν ο Τραμπ θα στηρίξει δεκαετίες αμερικανικής πολιτικής όπως υποδηλώνει η πρόσφατη πώληση όπλων ή αν θα υποχωρήσει στο πλαίσιο μιας εμπορικής συμφωνίας, αποδεχόμενος την κυριαρχία του Πεκίνου στη δική του σφαίρα επιρροής. Η σύνοδος στο Πεκίνο θα παρακολουθηθεί με αγωνία στην Ταϊπέι, με το γνωστό αξίωμα: όταν δεν κάθεσαι στο τραπέζι, βρίσκεσαι στο μενού.
4. ΙσραήλAP Photo/Abdel Kareem Hana

Σε επίπεδο στρατιωτικής επιτυχίας, το Ισραήλ είχε μια καλή χρονιά. Ξεκίνησε με συμφωνία ομήρων και εκεχειρίας στη Γάζα και ολοκληρώνεται με την απελευθέρωση όλων των ζωντανών ομήρων και ένα σχέδιο κατάπαυσης του πυρός 20 σημείων, εγκεκριμένο από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, που καλεί τη Χαμάς να αφοπλιστεί. Το Ιράν βρίσκεται στη πιο αδύναμη θέση του από την επανάσταση του 1979. Οι ηγέτες των τρομοκρατικών οργανώσεων που περιέβαλλαν το Ισραήλ Χαμάς και Χεζμπολάχ είναι νεκροί.

Συνολικά, ωστόσο, το Ισραήλ δεν κατάφερε να μετατρέψει τη στρατιωτική επιτυχία σε διαρκή πολιτικά και διπλωματικά οφέλη, εν μέρει λόγω των εσωτερικών του διαιρέσεων. Η χώρα κυβερνάται από έναν από τους πιο στενούς συνασπισμούς στην ιστορία της, κυριαρχούμενο από εθνικιστικά δεξιά κόμματα που πολώνουν την κοινωνία και απομακρύνουν τα ανοίγματα προς αραβικές πρωτεύουσες. Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, ιστορικός ηγέτης της παραδοσιακής δεξιάς, χαρακτηρίζει τον εαυτό του ως το πιο φιλελεύθερο μέλος της ίδιας του της κυβέρνησης.

Λίγοι Ισραηλινοί πιστεύουν ότι αυτή η κυβερνητική φόρμουλα μπορεί ή πρέπει να συνεχιστεί μετά από δύο χρόνια πολέμου. Το 2026 θα έχουν την ευκαιρία να το αλλάξουν. Οι βουλευτικές εκλογές πρέπει να διεξαχθούν έως τις 27 Οκτωβρίου 2026, αν και μπορεί να γίνουν νωρίτερα αν ο Νετανιάχου τις προκηρύξει ή αν η κυβέρνηση αποτύχει να ψηφίσει προϋπολογισμό την άνοιξη. Το αποτέλεσμα ενδέχεται να καθορίσει αν το Ισραήλ θα εδραιώσει τις στρατιωτικές του επιτυχίες ή θα παραμείνει σε μια εύθραυστη στασιμότητα.
5. ΙράνAP Photo/Vahid Salemi

Το Ιράν είχε μια καταστροφική χρονιά και το 2026 ενδέχεται να είναι ακόμη χειρότερο. Μέχρι πρόσφατα, η Τεχεράνη διακήρυσσε την ισχύ και την επιρροή της μέσω δικτύων πληρεξουσίων Χεζμπολάχ, Χαμάς, ιρακινές πολιτοφυλακές και Χούθι καθώς και μέσω πυραυλικών δυνατοτήτων, ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων και ενός πυρηνικού προγράμματος που ξεπερνούσε κάθε πολιτική χρήση. Είχε σύμμαχο τον Μπασάρ αλ Άσαντ και χρησιμοποιούσε τη Συρία ως βάση για την περικύκλωση του Ισραήλ.

Όλα αυτά ανατράπηκαν. Το Ιράν επέλεξε να εμπλακεί μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023, χωρίς να υπολογίσει τις συνέπειες. Σήμερα, πολλοί από τους ηγέτες του είναι νεκροί, οι πληρεξούσιοι μηχανισμοί του διαλυμένοι, η αεράμυνα κατεστραμμένη και το πυρηνικό του πρόγραμμα θαμμένο. Ο σύμμαχός του στη Συρία έχει χαθεί.

Η χώρα είναι στρατιωτικά και οικονομικά αποδυναμωμένη. Η έλλειψη νερού ενδέχεται να οδηγήσει σε εκκενώσεις και δελτίο στην Τεχεράνη. Παράλληλα, ο ανώτατος ηγέτης Αλί Χαμενεΐ είναι 86 ετών, φέρεται να είναι άρρωστος και δεν έχει οριστεί διάδοχος.

Το 2026 δεν προμηνύεται καλύτερο. Το Ισραήλ ενδέχεται να πλήξει ξανά το Ιράν αν επιχειρήσει να αποκαταστήσει το πυρηνικό ή πυραυλικό του πρόγραμμα. Ένας αποδυναμωμένος μηχανισμός εξουσίας μπορεί να αντιδράσει με τρομοκρατία ή απερίσκεπτες επιθέσεις. Το Ιράν αξίζει προσοχής — όπως και το 2025, δεν αποκλείονται εκπλήξεις.
6. ΤρομοκρατίαUnited States Department of Justice via AP

Όταν πρόσφατα ρωτήθηκα τι με κρατά ξύπνιο τη νύχτα μετά από δύο δεκαετίες στον τομέα της εθνικής ασφάλειας, η απάντησή μου ήταν η τρομοκρατία. Δεν είναι δημοφιλής απάντηση τα τελευταία χρόνια, καθώς η προσοχή έχει στραφεί στον ανταγωνισμό μεγάλων δυνάμεων. Ωστόσο, αρκεί μία επίθεση για να αλλάξει η Ιστορία.

Μεταξύ 2014 και 2018, η διεθνής εκστρατεία κατά του ISIS μείωσε τις επιθέσεις σχεδόν κατά 60%. Αυτό δεν ισχύει πλέον. Από το 2022 έως το 2025, τα περιστατικά και οι θάνατοι αυξάνονται ξανά. Δίκτυα επαναδραστηριοποιούνται.

Οι πρόσφατες επιθέσεις και απειλές σε Αυστραλία, ΗΠΑ, Συρία, Ευρώπη δείχνουν ότι η τάση αυτή συνεχίζεται. Το επόμενο έτος ενδέχεται να την ενισχύσει ακόμη περισσότερο, αν δεν υπάρξει ενισχυμένη διεθνής συνεργασία.
7. Τεχνητή ΝοημοσύνηAP Photo/Markus Schreiber, File

Λίγα ζητήματα έχουν αναδειχθεί τόσο γρήγορα όσο η τεχνητή νοημοσύνη. Σε Πεκίνο και Ουάσινγκτον θεωρείται υπαρξιακός ανταγωνισμός, συγκρίσιμος με τη διαστημική κούρσα του Ψυχρού Πολέμου.

Το 2025, η Κίνα αιφνιδίασε με το μοντέλο DeepSeek R1, το οποίο αμφισβήτησε τα αμερικανικά μοντέλα με χαμηλότερο κόστος, προκαλώντας αναταραχή στις αγορές. Το επεισόδιο έδειξε πόσο εύθραυστες είναι οι τεχνολογικές υπεροχές.

Οι ΗΠΑ επιδιώκουν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσω περιορισμών εξαγωγών και συμμαχιών, αλλά στο εσωτερικό αντιμετωπίζουν ενεργειακούς περιορισμούς και πολιτικές αντιδράσεις. Το 2026 αναμένεται να φέρει εντάσεις μεταξύ τεχνολογικής προόδου, πολιτικής αβεβαιότητας και γεωπολιτικού ανταγωνισμού, καθιστώντας την τεχνητή νοημοσύνη μία από τις πιο καθοριστικές δυνάμεις της εποχής.