Πολυάριθμοι δείκτες αξιολογούν τη σωματική λειτουργικότητα, την ένταση του πόνου, την ψυχοκοινωνική κατάσταση, τη γενική αντίληψη της υγείας. Ο κ. Ισίδωρος Μέντης, Φαρμακοποιός (ΕΚΠΑ), MBA στα Οικονομικά της Υγείας (ΕΚΠΑ), Υποψήφιος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Αθηνών, Διεύθυνση Φαρμάκου Κεντρικής Υπηρεσίας ΕΟΠΥΥ, εξηγεί πως η ποιότητα ζωής αποτελεί βασικό εργαλείο αξιολόγησης και χάραξης πολιτικής υγείας
Photo: Shutterstock
Γράφει ο κ. Ισίδωρος Μέντης, Φαρμακοποιός (ΕΚΠΑ), Κάτοχος Μεταπτυχιακού Τίτλου Σπουδών στη Διοίκηση Οικονομικών Μονάδων με εξειδίκευση στα Οικονομικά της Υγείας (ΕΚΠΑ), Υποψήφιος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Αθηνών, Διεύθυνση Φαρμάκου Κεντρικής Υπηρεσίας ΕΟΠΥΥ
Η ποιότητα ζωής είναι μια πολυπαραγοντική και σύνθετη έννοια η οποία υπόκειται στις αρχές της εξατομίκευσης, της καθολικότητας της πραγματικότητας αλλά και της ικανοποίησης των ατομικών αναγκών. Επηρεάζεται τόσο από σωματικές, ψυχικές και κοινωνικές παραμέτρους όσο και από τις προσωπικές ανάγκες, προσδοκίες και αξίες κάθε ανθρώπου.
Λόγω της διαρκούς εξελικτικής διαδικασίας η οποία τη χαρακτηρίζει, δεν μπορεί να οριστεί με απόλυτη ακρίβεια, γεγονός που εξηγεί τις διαφορετικές προσεγγίσεις που συναντώνται στη βιβλιογραφία. Μεγάλος αριθμός μελετών, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται και πόνημα του συντάκτη [Mentis, Ι. (2024). Impact of health determinants on Greek health level, as capture of health production function. Archives of Hellenic Medicine/Arheia Ellenikes Iatrikes, 41(5)], πραγματεύονται τη συσχέτιση της ποιότητας ζωής με την υγεία.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
Σε ποια χώρα ζουν οι πιο υγιείς άνθρωποι του κόσμου; Νέα μελέτη αποκαλύπτει τους πρωταθλητές της υγείας
Η Ελλάδα γερνάει, αλλά όχι καλά – Λιγότεροι, γηραιότεροι και χωρίς ποιότητα ζωής οι πολίτες
Πιο μόνοι από ποτέ: Τι είναι ο «κοινωνικός θάνατος» των ηλικιωμένων – Το αποτύπωμά του στην ψυχική υγεία
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) στο καταστατικό του (1946) προσδιορίζει την υγεία ως «την κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο της απουσίας ασθένειας ή αναπηρίας». Αναδεικνύεται από τον ΠΟΥ η lato sensu συσχέτιση της εννοιολογικής αποσαφήνισης της ποιότητας ζωής με υποκειμενικά κριτήρια, στόχους και προσδοκίες του ατόμου, οι οποίοι επηρεάζονται από το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο ζει. Παράλληλα, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) τη συνδέει με πτυχές του βίου όπως η υγεία, ο έλεγχος παροχής αγαθών και υπηρεσιών καθώς και η εργασιακή απασχόληση και η ποιότητα της εργασιακής ζωής.
Ενδελεχής ανάλυση των παραγόντων που καθορίζουν την υγεία και προσδιορίζουν την ποιότητα ζωής μεμονωμένων ατόμων είτε συγκεκριμένου πληθυσμού, τους κατατάσσει σε:
Υγειονομικούς-ιατρικούς παράγοντες (υγειονομικές, επιδημιολογικές και ιατρικές γνώσεις-πρακτικές)
Κοινωνικο-οικονομικούς που απαρτίζονται από τα χαρακτηριστικά στέγασης, την αγροτική και αστική διάρθρωση, τις ανισότητες και τον τρόπο διαβίωσης
Πολιτικο-οικονομικούς που περιλαμβάνουν την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη, τους διανεμητικούς τρόπους του εισοδήματος, την αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των πτυχών της οικονομίας και τον προγραμματισμό των οικονομικών δραστηριοτήτων
Πολιτισμικούς (επίπεδο εκπαίδευσης, ήθη και έθιμα, κοινωνικές τάσεις, συνήθειες και χαρακτηριστικά συμπεριφοράς)
Σχετικούς με τη δομή και τη λειτουργία της κοινωνίας, ήτοι τους τρόπους παραγωγής, τον καταμερισμό της εργασίας και την κοινωνική διαστρωμάτωση
Δημογραφικούς όπως πληθυσμιακή εξέλιξη, αστική και αγροτική πυκνότητα, επιμερισμός ανά ηλικία, φύλο, επάγγελμα καθώς και βάσει πρόσθετων κριτηρίων, όπως η εσωτερική και εξωτερική μετανάστευση
Περιβαλλοντολογικούς παράγοντες που περιλαμβάνουν το κλίμα, τη βιοποικιλότητα ειδών -φυτών, ζώων, μικροοργανισμών -και οικοσυστημάτων, την ποιότητα του αέρα και νερού, τις πρώτες ύλες και τη γονιμότητα και παραγωγικότητα του εδάφους, το επίπεδο προστασίας των οικοσυστημάτων και τον βαθμό περιβαλλοντικής μόλυνσης.
Βάσει των ανωτέρω προσδιοριστικών της ποιότητας ζωής παραμέτρων, απαιτείται συγκεκριμενοποίηση των σχετικών μετρήσεων και ως εκ τούτου, η ποιότητα ζωής υπολογίζεται με τη χρήση διεθνώς αποδεκτών δεικτών. Ενδεικτικά, εφαρμόζονται δείκτες που αξιολογούν τη σωματική λειτουργικότητα, την ένταση του πόνου, την ψυχοκοινωνική κατάσταση, την ικανότητα εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων και τη γενική αντίληψη της υγείας.
Πιο αναλυτικά, αναφέρονται ο δείκτης λειτουργικότητας Karnofski (Karnofski performance index) για τον υπολογισμό της σωματικής λειτουργίας των υπό μελέτη ατόμων, ο δείκτης λειτουργικότητας του ΠΟΥ (World Health Organization’s performance status), το ερωτηματολόγιο McGrill για την εκτίμηση του πόνου (McGrill pain questionnaire), η επισκόπηση υγείας του Nottingham (Nottingham health profile) για την αξιολόγηση των θεραπευτικών αποτελεσμάτων, ο δείκτης Katz δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής (Katz index οf activities οf daily living) για τη διερεύνηση της λειτουργικής κατάστασης ατόμων προχωρημένης ηλικίας διαβιούντων σε ιδρύματα κλειστής περίθαλψης, ο δείκτης Spitzer (Spitzer quality of life index) για την εκτίμηση της επίτευξης της αυτοξιολογούμενης υγείας, των καθημερινών δραστηριοτήτων, της κοινωνικής υποστήριξης και της εξατομικευμένης – ανά ασθενή- οπτικής για τη ζωή, το ερωτηματoλόγιo γενικής υγείας (General health questionnaire), εν χρήσει, εκτός από πάσχοντες και σε υγιείς πληθυσμούς, η επισκόπηση υγείας SF-36 (36-Item Short Form health survey), στοχεύουσα στη σύγκριση του επιπέδου υγείας διαφόρων πληθυσμιακών ομάδων και κατηγοριών θεραπευτικών μεθόδων ορισμένης κατηγορίας ασθενών, η επισκόπηση της επίδρασης της ασθένειας (Sickness impact profiIe) προς ανίχνευση της σωματικής και ψυχοκοινωνικής λειτουργικότητας και η κλίμακα ψυχολογικής προσαρμογής στη νόσο (Psychological adjustment to illness scale) που εξετάζει την παρεχόμενη υγειονομική φροντίδα, το οικιακό-επαγγελματικό-κοινωνικό περιβάλλον, τις οικογενειακές και σεξουαλικές σχέσεις και την ψυχολογική κατάσταση των υπό μελέτη ατόμων.
Εν κατακλείδι, στο πλαίσιο της χάραξης αποτελεσματικής εθνικής πολιτικής υγείας, κρίνεται ως απαραίτητη η ενδελεχής και επισταμένη παρακολούθηση του επιπέδου των δεικτών υγείας τόσο ασθενών όσο και ευρύτερου, υγιούς πληθυσμού, προκειμένου να αναλαμβάνονται στοχευμένες δράσεις για τη βελτιστοποίηση της ποιότητας της ζωής των πολιτών, οι οποίες αποσκοπούν στη μεγιστοποίηση της κοινωνικής ωφελιμότητας, την αύξηση της παραγωγικότητας και την άρση των υφισταμένων κοινωνικο-οικονομικών και υγειονομικών ανισοτήτων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου