Κοντινό άστρο είναι το αρχαιότερο γνωστό στο Σύμπαν

Eχει ηλικία τουλάχιστον 13,2 δισεκατομμυρίων ετών
Το άστρο HD 140283 είναι το αρχαιότερο άστρο του Σύμπαντος. Credit: ESO


Λονγκ Μπιτς, Καλιφόρνια
Οι αστρονόμοι το μελετούσαν για περισσότερο από έναν αιώνα, μέχρι σήμερα όμως δεν είχαν συνειδητοποιήσει ότι επρόκειτο για κοσμικό υπερήλικα: ένα άστρο που βρίσκεται σε σχετικά μικρή απόσταση από τη Γη έχει ηλικία τουλάχιστον 13,2 δισεκατομμυρίων ετών, γεννήθηκε επομένως λίγο μετά τη Μεγάλη Έκρηξη.
«Πιστεύουμε ότι το άστρο αυτό είναι το αρχαιότερο γνωστό στο Σύμπαν για το οποίο υπάρχει ακριβής μέτρηση της ηλικίας» ανέφερε στο Νature.com ο Χάουαρντ Μποντ του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια. Η ομάδα του ανακοίνωσε την ανακάλυψη την περασμένη εβδομάδα σε συνέδριο της Αμερικανικής Εταιρείας Αστρονομίας στην Καλιφόρνια.

To εξαντλημένο άστρο

Για να προσδιορίσουν με ακρίβεια την ηλικία του άστρου, το οποίο ονομάζεται HD 140283, οι
αστρονόμοι αξιοποίησαν το γεγονός ότι η φωτεινότητα των άστρων αλλάζει στην πορεία της ζωής τους. Συγκεκριμένα, το HD 140283 βρίσκεται σε μια φάση στην οποία αρχίζει να εξαντλεί το υδρογόνο στον πυρήνα του και να λάμπει πιο ασθενικά. Και αυτή η μείωση της φωτεινότητας αποτελεί αξιόπιστο δείκτη της ηλικίας του.

Χρησιμοποιώντας λοιπόν ακριβείς μετρήσεις της απόστασης του άστρου (186 έτη φωτός) και της φαινόμενης λαμπρότητάς του, οι ερευνητές υπολόγισαν πόση είναι η πραγματική εκπομπή ακτινοβολίας του άστρου. Και από το νούμερο αυτό κατέληξαν τελικά σε μια ηλικία 13,9 δισεκατομμυρίων ετών, συν ή πλην 700 εκατ. χρόνια.

Η ηλικία του

Στην πραγματικά το άστρο δεν μπορεί να είναι 13,9 δισ. ετών, αφού το Σύμπαν είναι νεαρότερο, με ηλικία 13,77 δισ. ετών. Είναι όμως τουλάχιστον 13,2 δισ. ετών (σύμφωνα με το περιθώριο σφάλματος) και πιθανώς αρκετά αρχαιότερο.

Ωστόσο παρά την προχωρημένη ηλικία του, το HD 140283 δεν ανήκει στην πρώτη γενιά άστρων που εμφανίστηκαν στο Σύμπαν. Τα άστρα πρώτης γενιάς αποτελούνταν αποκλειστικά από υδρογόνο και ήλιο, τις μόνες διαθέσιμες πρώτες ύλες σε αυτό το στάδιο εξέλιξης του Σύμπαντος. Τα βαρύτερα στοιχεία σχηματίστηκαν από πυρηνικές αντιδράσεις μέσα σε αυτά τα πρώτα άστρα και αργότερα εκτινάχθηκαν στο διάστημα.
Το HD 140283 αποτελείται κυρίως από υδρογόνο και ήλιο, περιέχει όμως και ίχνη βαρύτερων στοιχείων. Πρέπει επομένως να είναι άστρο δεύτερης γενιάς, αλλά όχι τρίτης γενιάς όπως ο Ήλιος. Η μεγάλη ηλικία του, επισημαίνουν οι ερευνητές, αποτελεί ισχυρή ένδειξη ότι η δεύτερη γενιά άστρων στο Σύμπαν ακολούθησε αμέσως μετά την πρώτη, με το μεσοδιάστημα να μην υπερβαίνει τα μερικές δεκάδες εκατομμύρια χρόνια.