Ρόζα Παρκς: Η πρώτη Αφροαμερικανή που σήκωσε ανάστημα κατά του ρατισμού στις ΗΠΑ Η επαναστατική κίνηση της Ρόζα Παρκς να μην παραχωρήσει της θέση της στο λεωφορείο, ήταν η αρχή του τέλους για τον ρατσισμό στις ΗΠΑ.

AP Photo/Paul Sancya, file

 


Γράφει ο Δημήτρης Μπάφης
 


Η «μητέρα του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα» των ΗΠΑ, Ρόζα Παρκς συνελήφθη την 1η Δεκεμβρίου 1955 καθώς αρνήθηκε να παραχωρήσει τη θέση της στο λεωφορείο σε έναν λευκό επιβάτη, «επαναστατώντας» στον ρατσισμό που βίωναν οι Αφροαμερικάνοι στις ΗΠΑ. Το περιστατικό σημειώθηκε στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα αλλά πήρε μεγάλη έκταση, με την ίδια να αποτελεί ένα από τα πρόσωπα της εξέγερσης των μαύρων πολιτών ενάντια στον φυλετικό διαχωρισμό στις ΗΠΑ.


Αυτή είναι η ιστορία της.

Το 1955 η Αφροαμερικανή Ρόζα Παρκς εργαζόταν ως μοδίστρα σε ένα τοπικό ραφείο και μετά την βάρδιά της πήρε το λεωφορείο για να γυρίσει στο σπίτι της. Σημειώνεται πως στις ΗΠΑ είχε ψηφιστεί νόμος που διαχώριζε τους πολίτες ανάλογα με το χρώμα του δέρματός τους, καθώς οι μπροστινές θέσεις του λεωφορείου ήταν διαθέσιμες για τους λευκούς και αυτές που βρίσκονταν στο πίσω μέρος για τους μαύρους. Μάλιστα σε κάθε λεωφορείο υπήρχαν και οι ανάλογες ενδείξεις για το πού έπρεπε να κάθονται. Εκτός αυτού οι οδηγοί είχαν την «εξουσία» να δίνουν εντολή σε έναν μαύρο επιβάτη να  









Αυτό συνέβη και εκείνο το βράδυ του Δεκεμβρίου, με τον οδηγό του λεωφορείου Τζέιμς Μπλέικ να απαιτεί από την 42χρονη Ρόζα Παρκς, να σηκωθεί προκειμένου να κάτσει κάποιος λευκός επιβάτης. Η ίδια, σε μία επαναστατική κίνηση για εκείνη την εποχή, αρνήθηκε και δεν σηκώθηκε.

«Το έκανα αυτό γιατί ένιωθα ότι παραβίαζαν τα δικαιώματά μου. Είχα μια δύσκολη μέρα στη δουλειά, όχι σωματικά αλλά ψυχικά. Είχα κουραστεί να υποχωρώ. Είχα βαρεθεί με όσα έπρεπε να αντέχουμε ως λαός λόγω του χρώματος του δέρματός μας», είχε πει η ίδια σε συνέντευξή της στο BBC μερικά χρόνια αργότερα.

 

Μια τέτοια κίνηση όμως δεν έμεινε ατιμώρητη, καθώς το λεωφορείο σταμάτησε και η Παρκς συνελήφθη αμέσως από την τοπική αστυνομία χωρίς να αντισταθεί και χωρίς να λογομαχήσει με κανέναν. Τέσσερις ημέρες αργότερα δικάστηκε και κρίθηκε ένοχη για παραβίαση των νόμων περί διαχωρισμού, της επιβλήθηκε ποινή με αναστολή και χρηματικό πρόστιμο 14 δολαρίων.



H Ρόζα Παρκς δίνει δακτυλικά αποτυπώματα κατά την σύλληψή της τον Δεκέμβριο του 1955




Φωτογραφία από το τμήμα του Σερίφη του Μοντγκόμερι όπου κρατήθηκε

Η σύλληψη δεν ήταν ένα μεμονωμένο γεγονός, καθώς πολλοί Αφροαμερικανοί αντιδρούσαν στον καθημερινό ρατσισμό και την περιθωριοποίηση που βίωναν από τους λευκούς πολίτες. Οι νόμοι επέβαλλαν τον διαχωρισμό των σχολείων, των μέσων μαζικής μεταφοράς και των εστιατορίων, ακόμα και των τουαλετών.


Μετά τη σύλληψή της, οργανώθηκε μποϊκοτάζ του δικτύου λεωφορείων της πόλης από την Ένωση Improvement Montgomery, με επικεφαλής τον 26χρονο τότε Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ. Σύμφωνα με πηγές, το μποϊκοτάζ κράτησε 381 ημέρες και το σύστημα μεταφορών της περιοχής υπέστη μεγάλη οικονομική ζημιά, με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι τιμές των εισιτηρίων.

Η υπόθεση της Παρκς όμως είχε γίνει γνωστή σε ολόκληρη την χώρα, με αποτέλεσμα να φτάσει έναν χρόνο αργότερα στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ το οποίο έκρινε ότι ο διαχωρισμός των λεωφορείων ήταν αντισυνταγματικός. Μπορεί η Ρόζα Παρκς να αποτέλεσε το πρόσωπο της επανάστασης για τους Αφροαμερρικανούς, όμως η ίδια πέρασε πολύ δύσκολα χρόνια καθώς έχασε τη δουλειά της και αντιμετώπισε απειλές θανάτου καθ' όλη τη διάρκεια της δικαστικής διαδικασίας.

Μετά την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, μαζί με τον σύζυγό της ο οποίος είχε χάσει επίσης τη δουλειά του, μετακόμισαν στο Ντιτρόιτ για να γλιτώσουν από τη συνεχή παρενόχληση.




Η Ρόζα Πάρκς με τον δικηγόρο της, Γκρέγκορι Ρίντ, το 1994

Ποτέ όμως δεν σταμάτησε να μάχεται για τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών καθώς η κίνησή της ενέπνευσε πολλούς συμπολίτες της που μαζικά διαμαρτυρήθηκαν και διεκδίκησαν τα δικαιώματά τους. Η ήρεμη δύναμή της απέναντι στον ρατσισμό ενθάρρυνε τη μαύρη κοινότητα, θέτοντας τα θεμέλια για εκστρατείες πολιτικών δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της ιστορικής Πορείας στην Ουάσιγκτον το 1963.



Το 1999, το Κογκρέσο των ΗΠΑ της απένειμε την υψηλότερη τιμή του, το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου, αποκαλώντας την «μητέρα του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα».