Κρίση στέγης: Παρκαρισμένα 2 δισ. ευρώ στην Τράπεζα της Ελλάδας Στον πυρήνα του προβλήματος υπάρχει μια αλήθεια: λείπουν κατοικίες. Εντοπίστηκε μέσα στην οικονομική κρίση και έλαβε εκρηκτικές διαστάσεις μετά τη λήξη της πανδημίας.

ΦΩΤ. ΑΡΧΕΙΟΥ

 


Γράφει ο Χρήστος Μέγας
 


Πώς συμβαίνει και σε μια χώρα όπου η ιδιοκατοίκηση ξεπερνά το 70%, να υπάρχει έλλειψη κατοικίας και τα ενοίκια έχουν εκτιναχτεί στα ύψη;

Και πώς η επιδότηση της απασχόλησης με χαμηλότερες εισφορές (μη μισθολογικό κόστος) επηρεάζει τη στεγαστική κρίση και, εν τέλει, την έλλειψη εργατικών χεριών;


Όλα αυτά είναι αποτέλεσα κυβερνητικών ιδεοληψιών, ότι η αγορά θα λύσει τα προβλήματα, πρόχειρου και λαϊκίστικου (μη) σχεδιασμού («μειώνουμε τις επιβαρύνσεις στην εργασίας») και προσπάθειας για βίαιη και άναρχη δημιουργία δημοσιονομικών πλεονασμάτων δια της… δημιουργικής λογιστικής.

Στον πυρήνα του προβλήματος υπάρχει μια αλήθεια: λείπουν κατοικίες. Ένα φαινόμενο που έγινε που εντοπίστηκε μέσα στην οικονομική κρίση και έλαβε εκρηκτικές διαστάσεις μετά την λήξη της πανδημίας (την εκτίναξη των τιμών στις πρώτες ύλες και την τουριστική άνοδο).


Ταυτόχρονα απουσιάζουν πλήρως οι δημόσιες και κοινωνικές παρεμβάσεις στην στέγη: η Ελλάδα είναι η μοναδική Δυτική χώρα που δεν προσφέρει κοινωνικές κατοικίες και, εδώ και 14 χρόνια, ούτε καν εργατικές κατοικίες.
ΑντιπαροχήΣτην χώρα μας όχι μόνο παρατηρείται η υψηλότερη αστική συγκέντρωση στην Ευρώπη (η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη μετά την πρωτεύουσα είναι πάνω από 5 φορές πιο μικρή…), αλλά η αστυφιλία παραμένει τρόπος… αντιμετώπισης των προβλημάτων εγκαταλείψεις της Περιφέρειας...
Δεν υπάρχει καμία δημόσια στεγαστική πολιτική (μετά το σχέδιο Μάρσαλ) τόσο όσον αφορά τη γη όσο και στην δόμηση της. Η ανέγερση κατοικιών βασίζεται, σχεδόν αποκλειστικά, στο «σύστημα» της αντιπαροχής το οποίο διασφαλίζει υψηλές αποδόσεις στα γήπεδα και στηρίζεται στην διασφαλισμένη υψηλή τιμή διάθεσης των κατοικιών. Κατά συνέπεια, δομημένες «σφήνες» σε υφιστάμενες πολυκατοικίες συγκροτούν το μπλοκ των σύγχρονων γειτονιών.
Οι (καθυστερημένες) πιέσεις στην αυθαίρετη δόμηση έχουν μειώσει την προσφορά σε δεύτερη-εξοχική κατοικία. Η οποία, συν τω χρόνω, μετατρεπόταν σε κύρια των μεγαλυτέρων μελών της οικογένειας, ενώ το διαμέρισμα-πρώτη κατοικία περνούσε στη χρήση των νέων μελών.
Η τουριστική έκρηξη έχει οδήγησε σε μεγάλη δέσμευση κατοικιών για τουριστική εκμετάλλευση (Airbnb, μπουτίκ ξενοδοχεία κ.α).
Η στέγαση των μεταναστών, είτε πρόκειται για παράνομους που καταφεύγουν σε τρώγλες και υποβαθμισμένα διαμερίσματα, είτε αφορούν στην οργανωμένη στέγαση που πληρώνουν διεθνείς οργανισμοί, δεσμεύουν ορισμένο αριθμό κατοικιών, χωρίς οι ένοικοι να προσφέρουν στη τοπική οικονομία (συνήθως δεν εργάζονται, αναμένοντας την visa φυγής…)
Το κόστος των οικοδομικών υλικών έχει εκτοξευτεί (χάλυβας, τσιμέντο, τούβλα, ενεργεία, μονωτικά υλικά κ.α.), καθιστώντας δυσπρόσιτα στο μέσο νοικοκυριό.
Τραπεζικός δανεισμόςΟι τράπεζες έχουν αποσυρθεί σχεδόν καθολικά από την αγορά στέγης, ειδικά για τους μισθοσυντήρητους στον ιδιωτικό τομέα, με αποτέλεσμα να μην κυκλοφορεί νέο χρήμα (μόχλευση) στην αγορά κατοικίας…
Τέλος, ο κυριότερος παράγοντας της στεγαστικής κρίσης είναι η κατάργηση του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) μέσω του οποίοι διαθέτονταν πάνω από 550 εκ. ετησίως μέχρι το 2009 για την στήριξη των αστέγων (επιδοτήσεις ενοικίων και στεγαστικών δανείων, ανέγερση εργατικών κατοικιών, κυρίως οργανωμένη δόμηση σε δημόσια ή δημοτικά γήπεδα στις παρυφές των αστικών κέντρων).

Σύμφωνα με τους εργαζόμενους στον (πρώην) ΟΕΚ η απόσυρση των δημόσιων παρεμβάσεων στην αγορά εργασίας έχει στερήσει πάνω από 6,5 δισ. ευρώ από προγράμματα στέγασης. Ποσό τεράστιο που εν τινί μέτρω, ερμηνεύει την κρίση στέγης και τα αδιέξοδα στα λαϊκά νοικοκυριά.

Το κυριότερο: Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι μείωσε τις εργοδοτικές ασφαλιστικές εισφορές ώστε να διευκολύνει την απασχόληση.


Ωστόσο, η προχειρότητα και οι ιδεοληψίες είχαν τα ακριβός αντίθετα αποτελέσματα:

α/Η μείωση των λεγόμενων ασφαλιστικών εισφορών προήλθε, σχεδόν αποκλειστικά, από τις εισφορές υπέρ Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ). Άρα κατέστησε πιο προσιτή την απασχόληση, αλλά αύξησε το κόστος στέγασης . Κατά συνέπεια αποστέρησε εντελώς την προοπτική γεωγραφικής κινητικότητας προς εξεύρεση εργασίας λόγω απουσίας στεγαστικής συνδρομής. Ιδού το πρόβλημα μεταξύ της υψηλής ανεργίας και της έλλειψης εργατικών χεριών…

β/Αυτή την στιγμή παραμένουν στον (πρώην) ΟΑΕΔ-νυν ΔΥΠΑ σχολάζουσα κεφάλαια άνω των 2 δισ. ευρώ από τις στεγαστικές εισφορές μέχρι την περίοδο 2019-2020 που καταργήθηκε. Αυτά τα κεφάλαια μένουν αδρανή στην Τράπεζα της Ελλάδας και τα χρησιμοποιεί η ΝΔ για να καταγράφει τα ετήσια «πλεονάσματα» της γενικής κυβέρνησης…


γ/Την ίδια στιγμή που με πλασματικό τρόπο μειώνεται το μη μισθολογικό κόστος, και αυτή η λαϊκίστική προχειρότητα δημιουργεί παρενέργειες στην άστεγη και στην εξεύρεση εργατικών χεριών, η κυβέρνηση φορολογεί ακόμη και τον βασικό μισθό των 710 ευρώ καθαρά (830 μεικτά). Δεν τιμαριθμοποιεί τη φορολογική κλίμακα (η οποία παραμένει ολόιδια εδώ και σχεδόν 15 έτη…) και αυτό αποτελεί αφαιμάσσει οικονομικά τους πλέον χαμηλόμισθους.