Οι σεισμοί μπορούν να αλλάξουν την πορεία των ποταμών – Το παράδειγμα του Γάγγη Ένας σεισμός μεγέθους 7 ή 8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, όπως υποθέτουν οι ερευνητές, έχει αναδιαμορφώσει το τοπίο.

Unsplash | Shiv Prasad

 


Γράφει ο Σωτήρης Χαραλαμπόπουλος
 


Τα ποτάμια κάνουν διάφορα περίεργα πράγματα, από το να ρέουν ανάποδα μέχρι να αλλάζουν πορεία, και μερικές φορές αυτές οι αλλαγές μπορεί να προκληθούν από ιδιαίτερα γεγονότα όπως οι σεισμοί. Μία νέα μελέτη αποκάλυψε πώς ένας μεγάλος σεισμός, πριν από 2.500 χρόνια, προκάλεσε την απότομη αλλαγή πορείας σ' ένα από τα μεγαλύτερα ποτάμια του πλανήτη, του Γάγγη.

Η ανακάλυψη είναι κάτι σαν επανάσταση καθώς, όπως αναφέρει το IFL Science, μιας και ενώ γνωρίζαμε εδώ και καιρό ότι τα ποτάμια αλλάζουν πορεία, μέχρι τώρα δεν είχε επιβεβαιωθεί ότι οι σεισμοί θα μπορούσαν να είναι η κινητήρια δύναμη. Πάντως, σίγουρα όχι όσον αφορά στον Γάγγη.


Επισημαίνεται ότι ο Γάγγης ρέει για πάνω από 2.575 χιλιόμετρα, από τα Ιμαλάια μέχρι τον κόλπο της Βεγγάλης. Αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο ποτάμιο σύστημα στον κόσμο, καθώς συνεργάζεται με άλλους ποταμούς, όπως ο Βραχμαπούτρα και ο Μέγκνα, και τον ξεπερνά μόνο ο Αμαζόνιος, με βάση την εκροή του.

Βέβαια, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι ένα τέτοιο μεγάλο ποτάμι κινείται, αλλά οι αλλαγές πορείας που καλύπτουν δεκαετίες ή αρκετές πλημμύρες είναι αναπόσπαστο μέρος ενός ποταμού. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα ιζήματα μπορούν να αλλάξουν τη χάραξη του εδάφους, ανεβάζοντας την κοίτη του ποταμού μέχρι το νερό να βρει μια διαδρομή με λιγότερη αντίσταση, ρέοντας προς μια ελαφρώς διαφορετική κατεύθυνση.
Τι έδειξε η μελέτη για τους σεισμούς και τον ποταμό Γάγγη

Ωστόσο, αυτή η νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Communications, αποκάλυψε πώς οι σεισμοί μπορούν να οδηγήσουν σε αλλαγές πορείας που συμβαίνουν σχεδόν ακαριαία. Εξετάζοντας δορυφορικές εικόνες, η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε αυτό που φαινόταν να είναι ένα άλλοτε κύριο κανάλι του Γάγγη, το οποίο κυλούσε παράλληλα με τον ποταμό όπως κυλάει σήμερα για περίπου 100 χιλιόμετρα.
 






Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες εξερευνούσαν την περιοχή το 2018, όταν εντόπισαν κάτι ενδιαφέρον κατά μήκος της πλευράς του ποταμού: Ηφαιστειακή άμμο. Με άλλα λόγια, οι ερευνητές βρήκαν λωρίδες άμμου που αναδύθηκαν μέσα από στρώματα λάσπης και αποτελούν γνωστή «παρενέργεια» των σεισμών. Εν συνεχεία, βρήκαν σεισμούς σε μεγάλη έκταση και όλοι τους φαινόταν να έχουν παρόμοια μοτίβα, γεγονός που υποδηλώνει ότι δημιουργήθηκαν την ίδια στιγμή. Η χημική ανάλυση των ευρημάτων τούς αποκάλυψε ότι χρονολογούνται πριν από 2.500 χρόνια, όταν ένας σεισμός μεγέθους 7 ή 8 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, όπως υποθέτουν οι ερευνητές, αναδιαμόρφωσε το τοπίο.

Όσον αφορά στην πηγή του σεισμού που φαίνεται να μετατόπισε την πορεία του Γάγγη, θα μπορούσε να προέρχεται από μια ζώνη καταβύθισης στα νότια και ανατολικά, όπου μέρος του ωκεάνιου φλοιού είναι κάτω από το Μπανγκλαντές, τη Μιανμάρ και τη βορειοανατολική Ινδία. Εναλλακτικά, μεγάλα ρήγματα στη βάση των Ιμαλαΐων μπορεί να αποτέλεσαν την κινητήρια δύναμη – μια ανησυχητική πιθανότητα, καθώς οι έρευνες δείχνουν ότι οι ζώνες αυτές θα μπορούσαν να οφείλονται σε έναν άλλο σεισμό παρόμοιου μεγέθους με αυτόν που άλλαξε την πορεία του Γάγγη.

 

Επισημαίνεται ότι σεισμοί είναι θανατηφόροι, καθώς έχουν την ικανότητα να μετατοπίζουν το νερό και να προκαλούνται καταστροφικά τσουνάμι. Ως εκ τούτου, διεξάγονται πολλές έρευνες για την καλύτερη πρόβλεψη των συγκεκριμένων φυσικών φαινομένων. Πρόκειται, επί της ουσίας, για πρωτοποριακή έρευνα.