Efrem Lukatsky / ASSOCIATED PRESS«Έκανε γύρω γύρω τις καρέκλες». Αυτή ήταν η άποψη ανώτερου Ουκρανού αξιωματούχου σχετικά με τον ανασχηματισμό του υπουργικού συμβουλίου που ανακοίνωσε ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Μέχρι στιγμής, τα διεθνή και εγχώρια μέσα ενημέρωσης έχουν σε μεγάλο βαθμό επαναλάβει την κυβερνητική εκδοχή για το θέμα, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη αναμόρφωση από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία.
Στην πραγματικότητα, δεν πρόκειται καθόλου για μεγάλη ανανέωση, αλλά για μία επανατοποθέτηση ορισμένων από τα δραματικά πρόσωπα που παρουσιάζεται ως κάτι μεγαλύτερο από ό,τι είναι, δήλωσε ο αξιωματούχος, ζητώντας να διατηρήσει την ανωνυμία του ώστε να μιλήσει με μεγαλύτερη ειλικρίνεια.
«Δεν προστέθηκαν νέα πρόσωπα από τη βιομηχανία, την κοινωνία των πολιτών ή την ακαδημαϊκή κοινότητα - κάτι που ζητήθηκε επιτακτικά από την κυβέρνηση εδώ και αρκετό καιρό», σημείωσαν. Και αυτό είναι ένα πρόβλημα.
Οι μόνες εξαιρέσεις είναι οι αναγκαστικές αποχωρήσεις του υπουργού Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα και -ανεξάρτητα από τον ανασχηματισμό του υπουργικού συμβουλίου- του επικεφαλής του εθνικού δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Ουκρανίας Ukrenegro, Βολοντίμιρ Κουντρίτσκι.
Σύμφωνα με τον αξιωματούχο και άλλους γνώστες που ερωτήθηκαν από το POLITICO, ο Kuleba είχε ενοχλήσει τον ισχυρό προσωπάρχη του Zelenskyy, Andriy Yermak, ο οποίος θέλει περισσότερο έλεγχο στο υπουργείο.
Ο ηγέτης της Ουκρανίας είχε αυξήσει τις προσδοκίες για σημαντική αλλαγή στην κυβέρνηση από την άνοιξη, με τον Ζελένσκι και τους βοηθούς του να προσπαθούν να αναπτερώσουν το ηττοπαθές πνεύμα εν μέσω μειωμένων ποσοστών προσωπικής γνώμης και ενός κουρασμένου έθνους που αμφισβητεί πιο ανοιχτά την ηγεσία του, εξ' ου και η διασυνοριακή εισβολή που εξαπολύθηκε στην περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας τον περασμένο μήνα.
«Η επιδρομή στο Κουρσκ είχε καθαρά πολιτικούς στόχους και όχι στρατιωτικούς στόχους», δήλωσε ο νομοθέτης της αντιπολίτευσης και επικριτής του Ζελένσκι, Mykola Knyazhytsky.
«Φυσικά, το ηθικό μας αναπτερώθηκε από την επιχείρηση στο Κουρσκ. Αλλά έχουμε πολλά προβλήματα που παραμελούνται, πχ η έλλειψη σοβαρής στρατηγικής και βοήθειας για τα περισσότερα από 3 εκατομμύρια εκτοπισμένους σε όλη την Ουκρανία», είπε. «Αν δεν κάνουμε κάτι περισσότερο για να τους βοηθήσουμε, τότε απλώς θα δούμε περισσότερους Ουκρανούς να εγκαταλείπουν τη χώρα».
Ο «στενός κύκλος» κοντά στον Ζελένσκι και οι αποχωρήσεις
Ο ανασχηματισμός δεν κάνει τίποτα για να απαλύνει τις μακροχρόνιες ανησυχίες σχετικά με τον ιδιαίτερα εξατομικευμένο και, σύμφωνα με ορισμένους, αυταρχικό τρόπο διακυβέρνησης του Ζελένσκι.
Ένας κύκλος έμπιστων φίλων και συμβούλων εντός της προεδρικής διοίκησης απέκτησε εξουσία και δε λογοδοτεί, ενώ κάποιοι εξ' αυτών έχουν βρεθεί ακόμη και στο επίκεντρο παλαιότερων ερευνών για δωροδοκία.
Η αποχώρηση του Kuleba θεωρείται ως ένα ακόμη παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η παρέα του Zelenskyy διώχνει από την ομάδα τους όσους είναι έτοιμοι να αμφισβητήσουν και να προκαλέσουν.
Είναι σύμφωνη με την αποπομπή του διοικητή των ενόπλων δυνάμεων στρατηγού Valery Zaluzhny, ο οποίος είχε συγκρουστεί με τον Ζελένσκι σχετικά με την πολεμική στρατηγική και την ανάγκη να κινητοποιηθούν πολλοί περισσότεροι για να πολεμήσουν. Τα υψηλά ποσοστά εύνοιας του Zaluzhny δεν τον έκαναν συμπαθή στην προεδρική διοίκηση.
Τόσο ο Kuleba όσο και ο Zaluzhny θαυμάζονταν και από δυτικούς αξιωματούχους και η αποχώρησή τους -μαζί με εκείνη του πρώην υπουργού Άμυνας Oleksii Reznikov πέρυσι- προκάλεσε ανησυχία.
Όχι ότι οποιοσδήποτε από αυτούς θα εξέφραζε δημοσίως τέτοιες ανησυχίες, από φόβο μήπως δώσει τροφή για προπαγάνδα στη Ρωσία, αν και αρκετοί δυτικοί ηγέτες έσπευσαν να εκφράσουν τον θαυμασμό τους για τον Kuleba στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανομένου του πρώην πρωθυπουργού της Εσθονίας και νυν υποψηφίου για τη θέση του επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Kaja Kallas.
«Είχατε μια από τις πιο δύσκολες δουλειές στον κόσμο, σας ευχαριστώ για την εξαιρετική επαγγελματική και προσωπική σας δέσμευση», έγραψε στο Χ αμέσως μετά την είδηση.
Οι επικρίσεις από τη Δύση
Ο Zaluzhny θεωρήθηκε προνοητικός, προσαρμοστικός και αποτελεσματικός διοικητής. «Οι καινοτόμες τακτικές του Zaluzhny, η αποκέντρωση της λήψης αποφάσεων στο πεδίο της μάχης και η ευέλικτη, μη γραφειοκρατική προσέγγισή του στη συνεργασία με ιδιώτες δωρητές και εθελοντές παρείχαν τις τεχνολογίες και τις καινοτομίες που εξασφάλισαν τις πρώτες επιτυχίες της Ουκρανίας», έγραψε ο αναλυτής Adrian Karatnycky στο βιβλίο του «Battleground Ukraine».
Η απόλυση του Kudrytskyi προκάλεσε σπάνιες δημόσιες επικρίσεις από δυτικούς δωρητές. Σε επιστολή τους προς τον Ουκρανό πρωθυπουργό Denys Shmyhal, εκπρόσωποι της ΕΕ και των διεθνών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων κατέγραψαν την ανησυχία τους και προειδοποίησαν για την υπονόμευση της ανεξαρτησίας της Ukrenergo από την κυβέρνηση.
Μέχρι πρόσφατα, το δίκτυο εποπτευόταν από συμβούλιο εκτός του ελέγχου του υπουργείου Ενέργειας ή των πολιτικών, και αυτό κινδυνεύει τώρα. Εάν αλλάξει η δομή διακυβέρνησης, «θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη συλλογική μας ικανότητα να υποστηρίξουμε την Ukrenergo και άλλα μέτρα προτεραιότητας της ζωτικής ενεργειακής ασφάλειας της Ουκρανίας», προειδοποίησαν στην επιστολή. Και οι πρεσβευτές της G7 ενίσχυσαν το μήνυμα με tweet.
Μιλώντας στο POLITICO, ο Kudrytskyi δήλωσε ότι η κυβέρνηση ήθελε από καιρό να έχει άμεσο έλεγχο της Ukrenergo, ακόμη και πριν από τη ρωσική εισβολή.
«Οι Ευρωπαίοι ενστερνίζονται την ιδέα ότι οι διαχειριστές συστημάτων και οι εταιρείες στρατηγικής σημασίας πρέπει να διοικούνται από ανθρώπους με τις κατάλληλες ειδικές δεξιότητες και εμπειρία και ότι δεν πρέπει να αφήνεις τους πολιτικούς να αποφασίζουν για τις επιχειρήσεις ή να παρεμβαίνουν σε αυτές», είπε.
Η απόλυσή του δεν ήταν προσωπική, πρόσθεσε. «Όλα αφορούν τη συγκέντρωση της εξουσίας και μπορώ να σας πω ότι, αν δεν είχαμε λειτουργήσει ανεξάρτητα τα τελευταία δύο χρόνια, δεν θα μπορούσαμε να διατηρήσουμε το σύστημα σε λειτουργία».
Η περίπτωση του Ρεζνίκοφ ήταν διαφορετική, καθώς δεν υπήρχε άλλη επιλογή από το να τον αφήσει να φύγει - το υπουργείο του είχε βυθιστεί σε σκάνδαλα διαφθοράς που αφορούσαν υπερβολικές τιμές που καταβάλλονταν σε εργολάβους για τρόφιμα και προστατευτικό εξοπλισμό για τις μονάδες της πρώτης γραμμής, και κατηγορήθηκε για αποτυχία στην εποπτεία.
Τι πιστεύουν οι Ουκρανοί
Αλλά ο Zaluzhny και ο Kuleba είναι διαφορετικές περιπτώσεις, όπως και ο Kudrytskyi. Σύμφωνα με δημοσκόπηση που διεξήχθη τον περασμένο μήνα, περισσότεροι από τους μισούς Ουκρανούς πιστεύουν πλέον ότι το γραφείο του Ζελένσκι ασκεί υπερβολική επιρροή στις κρατικές και αστυνομικές υπηρεσίες, στα δικαστήρια, στα όργανα καταπολέμησης της διαφθοράς, καθώς και στο κοινοβούλιο της χώρας.
Παρά το ότι στο εξωτερικό θεωρείται ένας γενναίος ηγέτης του πολέμου, με την ρητορική του να μαγνητίζει από την Ουάσιγκτον μέχρι το Λονδίνο και από τις Βρυξέλλες μέχρι τη Βαρσοβία, η δημοτικότητα του Ζελένσκι μειώνεται σταθερά στη χώρα του. Οι Ουκρανοί ήταν πάντα πιο επιφυλακτικοί απέναντί του, παρά το ότι τον επαίνεσαν επειδή στάθηκε στο ύψος του όταν τα ρωσικά τανκς προχώρησαν στην εισβολή στο Κίεβο και για τις πρώτες καθημερινές ανακοινώσεις του σε καιρό πολέμου, οι οποίες συσπείρωσαν το έθνος.
Όμως ο πόλεμος δεν έκανε τίποτα για να αδρανοποιήσει τη λαϊκιστική προπολεμική ανυπομονησία του Ζελένσκι με την πολυπλοκότητα της διακυβέρνησης, ούτε τον δίδαξε να αποφεύγει τις συμβουλές που του έδιναν όσοι δεν ήταν πιστοί ή να ανέχεται την κοινοβουλευτική εποπτεία.
Οι επικριτές του ανησυχούν ότι η Ουκρανία θα αρχίσει να πληρώνει το τίμημα γι' αυτό που κάποιοι ονομάζουν μετασοβιετική νοοτροπία διοίκησης και ελέγχου, υποστηρίζοντας ότι ένα μεγάλο μέρος της σταθερής ανθεκτικότητας της χώρας μπορεί να εξηγηθεί από την ευκίνητη και καινοτόμο φύση του λαού της και μια επίμονη κοινωνία των πολιτών, οι οποίοι έχουν παρέμβει για να ενισχύσουν το κράτος όταν βρέθηκαν ανίκανοι - και κάτι που αυτή η εδραίωση της εξουσίας αντιτίθεται και αποδυναμώνει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου