Για πρώτη φορά ύστερα από δεκαετίες αποτυχιών στον τομέα των εμβολίων για τον καρκίνο, η τεχνολογία mRNA φέρνει τα πρώτα ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Να δούμε τι θα φέρουν και οι δοκιμές κατά των όγκων του δέρματος, του εγκεφάλου και των πνευμόνων Protagon Team 4 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2025, 21:30 Προς το τέλος του 19ου αιώνα ο Γουίλιαμ Κόλεϊ, χειρουργός στη Νέα Υόρκη παρατήρησε ότι ένας από τους ασθενείς του, ο οποίος βρισκόταν στο τελικό στάδιο με καρκίνο του λάρυγγα, ανάρρωσε αφού κόλλησε μια σοβαρή βακτηριακή λοίμωξη του δέρματος.
Επιχείρησε να δει αν αυτό «δουλεύει» και σε άλλους καρκινοπαθείς, χορηγώντας τους ένα «κοκτέιλ» από στρεπτόκοκκο. Κατέληξε να θεραπεύσει πάνω από χίλιους ασθενείς με αυτόν τον τρόπο. Το σκεπτικό του Κόλεϊ ήταν ότι η μόλυνση θα μπορούσε να ενεργοποιήσει το ανοσοποιητικό σύστημα για να καταπολεμήσει τον καρκίνο. Μόλις είχε ανακαλύψει την ανοσοθεραπεία για τον καρκίνο, που χρησιμοποιείται είτε ως θεραπεία πρώτης γραμμής είτε συμπληρωματικά προς άλλες θεραπευτικές επιλογές. Remaining Time-0:27 Fullscreen Mute Η ιδέα του Κόλεϊ, όσο ζούσε ο ίδιος, παρέμεινε αμφιλεγόμενη και δεν θα γινόταν ευρύτερα αποδεκτή από τους επιστήμονες μέχρι τη δεκαετία του 1950. Σήμερα, η ιδέα της «εκπαίδευσης» του ανοσοποιητικού συστήματος ώστε να καταπολεμήσει τον καρκίνο οδηγεί τις παγκόσμιες προσπάθειες για τα εμβόλια κατά του καρκίνου.
Η θεραπευτική αξιοποίηση του mRNA στον καρκίνο ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1970, αλλά με πενιχρά αποτελέσματα. Τέτοια εμβόλια δοκιμάζονται τώρα για μια σειρά από μορφές καρκίνου και για πρώτη φορά, ύστερα από μισό αιώνα απογοητεύσεων και αδιεξόδων, αρχίζουν να φαίνονται τα πρώτα ελπιδοφόρα αποτελέσματα. Ο καρκίνος μπορεί να ξεκινήσει σχεδόν από οποιοδήποτε κύτταρο του σώματος. Το ανοσοποιητικό σύστημα προσπαθεί συνήθως να αποτρέψει την εξάπλωσή του, καταστρέφοντας τα μη φυσιολογικά κύτταρα. Τα Τ-κύτταρα (τύπος λευκών αιμοσφαιρίων), για παράδειγμα, επιτίθενται στους όγκους αναγνωρίζοντας ξένες πρωτεΐνες στην επιφάνειά τους. Αλλα είδη κυττάρων ανιχνεύουν μόρια μέσω των οποίων αναγνωρίζουν τα κύτταρα του καρκίνου ώστε να τους επιτεθούν. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις που ο καρκίνος ξεφεύγει από το ανοσοποιητικό, τα κύτταρά του αναπτύσσονται, πολλαπλασιάζονται και εξαπλώνονται. Και τότε εκδηλώνεται η νόσος. Οπως γράφει ο Economist, με τα νέα εμβόλια, η Ογκολογία βάζει στόχο, αυτούς ακριβώς τους «ελιγμούς» του καρκίνου, μέσω των οποίων καταφέρνει να παρακάμπτει το ανοσοποιητικό. Οταν οι επιστήμονες άρχισαν για πρώτη φορά την αλληλούχιση του καρκινικού DNA, το 2008, διαπίστωσαν ότι τα καρκινικά κύτταρα περιείχαν εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, μεταλλάξεις που τα διέκριναν από τους υγιείς γείτονές τους. Ορισμένες από αυτές τις μεταλλάξεις αναγκάζουν τα καρκινικά κύτταρα να παράγουν μη φυσιολογικές πρωτεΐνες, γνωστές ως νεοαντιγόνα, οι οποίες μπορούν να σημάνουν «συναγερμό» στο ανοσοποιητικό σύστημα. Η φιλοσοφία πίσω από τα εμβόλια, λοιπόν, είναι να εισαχθούν νεοαντιγόνα απευθείας στον οργανισμό, εκπαιδεύοντας έτσι το ανοσοποιητικό σύστημα να τους επιτίθεται. Και αν μπορεί να το επιτύχει αυτό, τότε μπορεί να επιτεθεί και στον καρκίνο. Πιο δύσκολο από ότι ακούγεται
Για να φτιάξουν ένα τέτοιο εμβόλιο, συνεχίζει ο Economist, οι επιστήμονες πρέπει πρώτα να πάρουν δείγμα του όγκου, να αλληλουχήσουν το γονιδίωμά του και να βρουν όλες τις γενετικές μεταλλάξεις του. Αυτές οι πληροφορίες αναλύονται για να προβλεφθεί ποια νεοαντιγόνα είναι πιθανό να προκαλέσουν την ισχυρότερη ανοσολογική αντίδραση του οργανισμού. Στη συνέχεια μπορεί να δημιουργηθεί ένα εμβόλιο που θα ενεργοποιήσει το ανοσοποιητικό σύστημα ώστε να παράξει αντισώματα κατά των συγκεκριμένων μη φυσιολογικών πρωτεϊνών. Αυτό επιτυγχάνεται με την εισαγωγή ενός βραχύβιου κομματιού γενετικής πληροφορίας, του γνωστού RNA, το οποίο, μόλις εγχυθεί, δίνει εντολή στα κύτταρα του σώματος να κατασκευάσουν τα νεοαντιγόνα. Η προκύπτουσα ανοσολογική απόκριση ελπίζουμε ότι θα στοχεύσει στη συνέχεια τον αρχικό όγκο. Στη θεωρία, ακούγεται «βατό». Στην (κλινική) πράξη, η δημιουργία ενός τέτοιου εμβολίου κατά παραγγελία για τον κάθε όγκο και αρκετά γρήγορα ώστε να δράσει πριν είναι πολύ αργά, είναι άλλο θέμα. «Πριν από μερικά χρόνια, αν μου έλεγε κάποιος κάτι τέτοιο, θα έλεγα ότι είναι τεχνικά αδύνατο», αναφέρει στον Economist, ο καθηγητής Αλαν Μέλτσερ, από το Ινστιτούτο Έρευνας για τον Καρκίνο στο Λονδίνο. Σήμερα, ένα εξατομικευμένο εμβόλιο για τον καρκίνο μπορεί να παρασκευαστεί μέσα σε έξι εβδομάδες –όχι φθηνά, βέβαια. Και αυτό χάρη στην περίφημη πλέον και βραβευμένη με Νομπέλ τεχνολογία του αγγελιοφόρου RNA (mRNA), που έχει τελειοποιηθεί χάρη στη νανοτεχνολογία. Είναι η τεχνολογία που άλλαξε το παιχνίδι στην πανδημία του κορονοΐου και που τώρα φιλοδοξεί να αλλάξει για πάντα το παιχνίδι στον καρκίνο.
Τα πρώιμα αποτελέσματα των δοκιμών είναι ενθαρρυντικά: Το εξατομικευμένο mRNA εμβόλιο για το μελάνωμα (τον πιο επιθετικό καρκίνο του δέρματος) που αναπτύχθηκε από τις αμερικανικές Moderna και Merck, ολοκλήρωσε πρόσφατα δοκιμές φάσης 2 σε ασθενείς με προχωρημένο μελάνωμα, οι οποίοι είχαν υποβληθεί σε χειρουργική αφαίρεση του όγκου. Τρία χρόνια μετά τη θεραπεία, το mRNA-4157 (V940), όπως ονομάζεται το εμβόλιο, μείωσε τον κίνδυνο υποτροπής του καρκίνου ή θανάτου σχεδόν στο μισό. Αυτό είναι ένα ελπιδοφόρο εύρημα για μια δοκιμή φάσης 2, αλλά η οριστική απάντηση σχετικά με την αξία του εμβολίου θα δοθεί όταν γίνουν γνωστά τα αποτελέσματα των δοκιμών μεταγενέστερου σταδίου. Πολλοί πιστεύουν, γράφει ο Economist, ότι τέτοια εμβόλια θα μπορούσαν να είναι πιο αποτελεσματικά σε συνδυασμό με άλλες «κλασικές» ανοσοθεραπείες – οι οποίες λειτουργούν με διάφορους τρόπους για να ενισχύσουν ή να ρυθμίσουν την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος απέναντι στον καρκίνο. «Χορηγούμε τα εμβόλια συνδυαστικά με ανοσοθεραπεία για να προετοιμάσουμε καλύτερα το ανοσοποιητικό σύστημα», εξηγεί στον Economist η Σάρα Ντάνσον, ειδική στην έρευνα για τον καρκίνο πρώιμου σταδίου στο Εθνικό Ινστιτούτο Έρευνας για την Υγεία και τη Φροντίδα της Βρετανίας.
Πράγματι, το mRNA-4157 (V940) χορηγήθηκε παράλληλα με την θεραπεία εκλογής η οποία περιλαμβάνει μια άλλη μορφή ανοσοθεραπείας, με την ονομασία Keytruda (πεμπρολιζουμάμπη). Η Moderna και η Merck ανακοίνωσαν τον Ιούνιο του 2024 ότι ξεκίνησαν περαιτέρω μελέτες του mRNA-4157 (V940) σε ασθενείς με μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα, νεφροκυτταρικό καρκίνωμα (ένας τύπος καρκίνου των νεφρών), ουροθηλιακό καρκίνωμα (ένας καρκίνος του ουροποιητικού βλεννογόνου) και δερματικό πλακώδη καρκίνο, προκειμένου να εξεταστεί η αποτελεσματικότητά του έναντι διαφορετικών όγκων. Παράλληλα, οι εταιρείες BioNtech και Genentech αξιολογούν την αποτελεσματικότητα εξατομικευμένων εμβολίων σε μια σειρά καρκίνων. Υπάρχει ήδη μια ένδειξη στα ερευνητικά δεδομένα ότι το εμβόλιό τους μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο υποτροπής του καρκίνου του παγκρέατος μετά από χειρουργική επέμβαση. Το γλοιοβλάστωμα – πολύ επιθετικός και ουσιαστικά ανίατος καρκίνος του εγκεφάλου – βρίσκεται επίσης στο στόχαστρο. Μελέτη του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, σε τέσσερις μόνον ασθενείς, έδειξε ότι το mRNA εμβόλιο προκάλεσε ισχυρή ανοσολογική απόκριση στον όγκο. Οι δοκιμές σε σκύλους με όγκους στον εγκέφαλο ήταν επίσης ελπιδοφόρες: Τα ζώα έζησαν κατά μέσο όρο 139 ημέρες μετά τη θεραπεία, σε σύγκριση με τις 30-60 ημέρες που αναμένονται χωρίς θεραπεία. Και εδώ, μιλάμε για έναν «ψυχρό» όγκο, έναν καρκίνο δηλαδή τον οποίο το ανοσοποιητικό σύστημα συνήθως δεν αναγνωρίζει καν.
Η ελπίδα είναι ότι τα εμβόλια κατά του καρκίνου θα προχωρήσουν σε σημείο που θα μειώσουν την ανάγκη για πιο επιθετικές θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία ή ακόμη και η χειρουργική επέμβαση. Η Δρ Ντάνσον πηγαίνει και ένα βήμα πιο πέρα, λέγοντας στον Economist ότι τα θεραπευτικά εμβόλια θα μπορούσαν μια μέρα να χρησιμοποιηθούν για την πρόληψη του καρκίνου – με εμβόλια κατά νεοαντιγόνων κοινών σε διάφορους καρκίνους που θα χορηγούνται σε όσους διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να τους αναπτύξουν. Τον Οκτώβριο του 2024 δόθηκε χρηματοδότηση σε επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης για τη δημιουργία ενός προληπτικού εμβολίου για τον καρκίνο των ωοθηκών, το οποίο στοχεύει στην αναγνώριση των πολύ αρχικών σταδίων αυτού του καρκίνου. Ενα άλλο παράδειγμα είναι το υποψήφιο mRNA εμβόλιο της BioNtech για τον μη μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα. Αυτό το εμβόλιο εκπαιδεύει το ανοσοποιητικό σύστημα να στρέφεται ενάντια σε κοινούς καρκινικούς δείκτες οι οποίοι απαντώνται σε διάφορους τύπους καρκίνου. Τίποτα δεν είναι εύκολο σε αυτή τη διαδρομή. Ομως για πρώτη φορά αχνοφαίνεται ένα φως στο τέλος της. Και αν η επιστήμη καταφέρει να φτάσει σε αυτό το τέρμα, το φως θα λάμψει.
Πηγή: Protagon.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου