Ο ήχος που μπορεί να νικήσει τoν καρκίνο χωρίς νυστέρι Τα εστιασμένα ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας αποτελούν μη επεμβατικές μεθόδους εξολόθρευσης καρκινικών όγκων.

Shutterstock
 
 


Εδώ και δεκαετίες το υπερηχογράφημα χρησιμοποιείται για να βοηθά τους γιατρούς να βλέπουν μέσα στο σώμα. Μπορεί, όμως, ο υπέρηχος να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του καρκίνου;
Το newsletter του iEidiseis καθημερινά στο inbox σου. Κάνε εγγραφή εδώ.

Και όμως, η λεγόμενη ιστοτριψία, όπως επίσης και η παλαιότερη τεχνολογία του εστιασμένου υπερήχου (HiFu), προσφέρουν πλέον νέους τρόπους στοχευμένης αντιμετώπισης του καρκίνου.


Παράλληλα, μπορεί να περιορίσει τις μεταστάσεις και να ενισχύσει την αποτελεσματικότητα άλλων αντικαρκινικών θεραπειών – όλα αυτά χωρίς νυστέρι.
Tι είναι η ιστοτριψία που καταστρέφει τους καρκινικούς όγκους χωρίς εγχείρηση

Πρόκειται για ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας – οι λεγόμενοι υπέρηχοι – που έχουν και πολύ υψηλή συχνότητα παλμών έτσι ώστε να μην τους «πιάνει» το ανθρώπινο αυτί.

Η ιστοτριψία εγκρίθηκε από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για τη θεραπεία όγκων του ήπατος τον Οκτώβριο του 2023, ενώ τον φετινό Ιούνιο το Ηνωμένο Βασίλειο έγινε η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που ενέκρινε τη συγκεκριμένη θεραπεία.

Το 2024, μια μικρή μελέτη έδειξε ότι η μέθοδος πέτυχε τεχνική επιτυχία στο 95% των ηπατικών όγκων. Αν και είναι πιθανές παρενέργειες, όπως κοιλιακό άλγος ή εσωτερική αιμορραγία, η έρευνα δείχνει ότι οι επιπλοκές είναι σπάνιες και η μέθοδος γενικά ασφαλής.

Πώς λειτουργεί το υπερηχογράφημα και πώς η ιστοτριψία

Για τη δημιουργία μιας ιατρικής εικόνας του εσωτερικού του σώματος, ένας φορητός μετατροπέας στέλνει ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας στο σώμα, τα οποία ανακλώνται από τους εσωτερικούς ιστούς.

Ένας αισθητήρας καταγράφει τα κύματα που επιστρέφουν και τα μετατρέπει σε ηλεκτρικά σήματα, δημιουργώντας έτσι την εικόνα.Kλασικό υπερηχογράφημα στον θυρεοειδή (Shutterstock)

Στην αντικαρκινική θεραπεία, τα ηχητικά κύματα εστιάζουν σε μια μικρή περιοχή του όγκου με σκοπό την καταστροφή του. Για τη θεραπεία καρκίνου του ήπατος, οι συσκευές ιστοτριψίας εστιάζουν τα κύματα σε μια περιοχή περίπου 2χ4 χιλιοστών, όσο η ακρή ενός στυλό.

Έπειτα, ένας ρομποτικός βραχίονας κατευθύνει τον μετατροπέα πάνω από τον όγκο.

Οι ηχητικοί παλμοί δημιουργούν μικροσκοπικές φυσαλίδες που διαστέλλονται και καταρρέουν μέσα σε μικροδευτερόλεπτα, κατακερματίζοντας τον ιστό του όγκου. Το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς καθαρίζει στη συνέχεια τα υπολείμματα.

Τα μειονεκτήματα της μεθόδου

Η διαδικασία είναι γρήγορη, μη τοξική και μη επεμβατική, επιτρέποντας συχνά στον ασθενή να πάει σπίτι την ίδια ημέρα. Οι περισσότερες θεραπείες διαρκούν από μία έως τρεις ώρες και οι όγκοι συχνά καταστρέφονται σε μία μόνο συνεδρία, αν και μεγαλύτεροι ή πολλαπλοί όγκοι μπορεί να χρειαστούν περισσότερες.

Παρά τις υποσχέσεις της μεθόδου, υπάρχουν ανοιχτά ερωτήματα: δεν υπάρχουν ακόμη ισχυρά δεδομένα για τις μακροπρόθεσμες παρενέργειες. Κάποιοι ερευνητές εξέφρασαν ανησυχίες ότι η διάσπαση ενός όγκου μέσα στο σώμα μπορεί θεωρητικά να διασπείρει καρκινικά κύτταρα αλλού, αλλά μέχρι στιγμής οι μελέτες σε ζώα δεν το έχουν επιβεβαιώσει.

Η ιστοτριψία ενδέχεται επίσης να μην λειτουργεί για όλους τους καρκίνους. Το οστό μπορεί να εμποδίσει την πορεία των υπερήχων και όργανα όπως οι πνεύμονες ενδέχεται να κινδυνεύσουν από βλάβες σε υγιείς ιστούς.

Μέχρι στιγμής, η καθηγήτρια Ζhen Xu που έχει αναπτύξει αυτή τη μέθοδο και η εταιρεία HistoSonics μελετά τη χρήση της τεχνολογίας για τον καρκίνο του νεφρού και του παγκρέατος.
Η παλαιότερη τεχνολογία του εστιασμένου υπέρηχου

Ο υψηλής έντασης εστιασμένος υπέρηχος (HIFU) – μια παλαιότερη τεχνολογία – χρησιμοποιείται επίσης για την καταπολέμηση όγκων. Το HIFU θερμαίνει τον ιστό του όγκου μέχρι ουσιαστικα να… μαγειρευτεί


«Είναι όπως όταν κρατάς έναν μεγεθυντικό φακό στον ήλιο πάνω από ένα ξερό φύλλο και αυτό παίρνει φωτιά», εξηγεί στο BBC o Richard Price από το Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια. Το HIFU κάνει το ίδιο στον καρκινικό ιστό, αλλά με ηχητική ενέργεια.Shutterstock

Στην ογκολογία, το HIFU είναι γνωστό για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη, όπου φαίνεται εξίσου αποτελεσματικό με τη χειρουργική επέμβαση, σύμφωνα με μελέτη του 2025. Αν και μπορεί να υπάρχουν κάποιες παρενέργειες, η ανάρρωση είναι ταχύτερη. Το ΗΙFU έχει και αυτό τους ίδιους περιορισμούς όπως η ιστοτριψία σε εφαρμογή σε καρκίνους σε άλλα όργανα.

Και οι δύο τεχνικές – ιστοτριψία και HIFU – συνήθως γίνονται υπό γενική αναισθησία ώστε να αποφεύγονται μετακινήσεις που θα μπορούσαν να βλάψουν υγιείς ιστούς. Όμως, η πρώτη δεν παράγει την έντονη θερμότητα του HIFU, αποφεύγοντας έτσι θερμικές βλάβες.
Υπέρηχοι και φάρμακα: Ένας ενισχυμένος συνδυασμός

Η δύναμη των υπερήχων μπορεί επίσης να ενισχυθεί συνδυαστικά με άλλες θεραπείες.

Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι η έγχυση μικροφυσαλίδων στην κυκλοφορία και ο ερεθισμός τους μέσω υπερήχων μπορούν προσωρινά να ανοίξουν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, επιτρέποντας τη διέλευση φαρμάκων προς εγκεφαλικούς όγκους.


Η Deepa Sharma από το Sunnybrook Centre στο Οντάριο βρήκε ότι αυτός ο συνδυασμός βελτιώνει τη φαρμακευτική διείσδυση και σε άλλους καρκίνους.

Αυτό σημαίνει ότι οι γιατροί ίσως μπορέσουν να χρησιμοποιούν μικρότερες δόσεις χημειοθεραπείας ή ακτινοβολίας, μειώνοντας τις σοβαρές παρενέργειες.
Συνδυασμός υπερήχων και ανοσοθεραπείας

Οι υπέρηχοι φαίνεται επίσης να βοηθούν το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίσει καλύτερα τους καρκινικούς ιστούς, καθιστώντας το πιθανώς πιο αποτελεσματικό στην επίθεσή του εναντίον τους.

Το μεγάλο ερώτημα για το μέλλον, λέει ο Price, είναι αν ο συνδυασμός αυτός μπορεί να αντιμετωπίσει μεταστατικό καρκίνο, όπου η εξάλειψη ενός μόνο όγκου δεν αρκεί.

Θεωρητικά, αν ο υπέρηχος μπορούσε να κάνει έναν όγκο πιο «ορατό» στο ανοσοποιητικό, θα μπορούσε να κινητοποιηθεί μια συστηματική αντίδραση ενάντια σε καρκινικά κύτταρα σε όλο το σώμα. Αυτό όμως δεν έχει ακόμα δοκιμαστεί κλινικά.


Παρά τις αβεβαιότητες, οι τεχνικές υπερήχων που χρησιμοποιούνται ήδη στην πράξη ανοίγουν μια νέα εποχή στην ογκολογία.