Όλα τα νέα στοιχεία για το άτμισμα από τελευταία συνέδρια και μελέτες: Μία ψύχραιμη παράθεση στοιχείων χωρίς …εξαρτήσεις Χριστίνα Χρυσοχόου, καρδιολόγος, διευθύντρια ΕΣΥ, Α’ Καρδιολογική Κλινική – Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών και υπεύθυνη Μονάδας Καρδιακής Ανεπάρκειας – Μονάδας Υπερηχοκαρδιογραφίας.

 

 


Το ηλεκτρονικό τσιγάρο (e-cigarette) είναι μία συσκευή που λειτουργεί με χρήση μπαταρίας για να θερμαίνει διάλυμα νικοτίνης, ενισχυτικά γεύσεων και αλλά πρόσθετα ώστε να δημιουργηθεί αιώρημα.
Όσον αφορά στην εξάρτηση στην νικοτίνη, υπάρχει διαφορά μεταξύ του παραδοσιακού τσιγάρου και του e-cigarettes;

Τα ηλεκτρονικά διαλύματα που περιέχουν νικοτίνη, έχουν μια διεγερτική δράση στον εγκέφαλο στο ανταποδοτικό σύστημα, το οποίο σχετίζεται με την εξάρτηση. Η προσθήκη γεύσεων κάνει το διάλυμα πιο ελκυστικό, εύγεστο αλλά είναι η νικοτίνη που έχει ρόλο ενισχυτικό και επηρεάζει το ανταποδοτικό σύστημα του εγκεφάλου, το οποίο λειτουργεί με εκμάθηση γεύσεων δημιουργώντας αίσθημα εξάρτησης. Αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό για τη νέα γενιά, όπου υπάρχουν ενδείξεις μέτριας ισχύος ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο αποτελεί μια διέξοδο από το κάπνισμα, αλλά εδώ υπάρχει ισχυρή ένδειξη ότι η προσθήκη γεύσεων το κάνει πιο θελκτικό για τη συνεχή χρήση του.
Υπάρχει κλινική ένδειξη ότι το e-τσιγάρο είναι αποτελεσματικό στην διακοπή καπνίσματος;

Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι το e-τσιγάρο βοηθά καπνιστές στη διακοπή καπνίσματος μακροπρόθεσμα σε σύγκριση μάλιστα με χρήση εικονικού e-τσιγάρου (χωρίς νικοτίνη). Σε μετανάλυση του 2019, το e-τσιγάρο με νικοτίνη αναδείχτηκε ανώτερο του επιθέματος νικοτίνης και του e-τσιγάρου χωρίς νικοτίνη στη διατήρηση του καπνιστή ατόμου σε διάστημα 6μηνου ελεύθερου καπνίσματος. Η χρήση του ως μέσο διακοπής του καπνίσματος διαφέρει μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών από ποσοστά 2% στην Πορτογαλία έως 21% στην Ιρλανδία, υποδηλώνοντας διαφορές στην προαγωγή της θεραπευτικής του χρήσης. Το e-τσιγάρο μπορεί να βοηθήσει στη διακοπή καπνίσματος αν χρησιμοποιηθεί σε απόλυτη αντικατάσταση όλων των άλλων προϊόντων καπνού, Είναι βασικό να υπάρχει εξατομικευμένο πρόγραμμα για το κάθε άτομο που θέλει να το χρησιμοποιήσει θεραπευτικά.
Ποιες είναι οι εξατομικευμένες στρατηγικές στην διακοπή καπνίσματος;

Συζήτηση με το άτομο για την κατανόηση της ανάγκης για κάπνισμα με διαφορετική προσέγγιση μεταξύ των ηλικιών. Τα νέα σε ηλικία άτομα θέλουν να δοκιμάσουν το διαφορετικό, ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία το χρησιμοποιούν συχνά για να σταματήσουν ή να μειώσουν το κάπνισμα. Συχνά, όμως, στα άτομα που χρησιμοποίησαν το e-τσιγάρο ως μέσο διακοπής καπνίσματος, αναπτύσσεται η ιδέα ότι είναι ασφαλές για την υγεία και λόγω και του δημιουργούμενου εθισμού συνεχίζουν τη χρήση του. Δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για την αποτελεσματικότητα του στη διακοπή καπνίσματος μακροχρόνια, καθώς οι περισσότερες μελέτες διακόπτουν την παρακολούθηση στους 6 μήνες. Στην αποδέσμευση του ατόμου και από το e-τσιγάρο, η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με μηνύματα όπως «Ατμίζεις; Θα σκεφτόσουν να σταματήσεις; θα ήθελες να συμμετάσχεις σε μια πληρωτική μελέτη;» ίσως θα μπορούσαν να βοηθήσουν μαζί με συμπεριφορική θεραπεία.
Υπάρχει διαφορά στη νομοθεσία χρήσης e-τσιγάρου μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης;

Υπάρχει διαφορά στον τύπο των προϊόντων που πωλούνται ΗΠΑ και Ευρώπη. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι σε ισχύ μια σειρά προϋποθέσεων ασφάλειας και διατήρησης ποιότητας που έχει σχέση με την περιεκτικότητα της νικοτίνης αλλά και των άλλων συστατικών του διαλύματος, καθώς και τον τύπο της συσκευής που πρέπει να είναι αποσπώμενη και επαναφορτιζόμενη. Το προϊόν πρέπει να παρέχει πληροφορίες για τα συστατικά (νικοτίνη, γλυκερόλη, άλλες ουσίες που περιέχονται σε ποσοστά >10% και τα ενισχυτικά γεύσης), τα τοξικολογικά δεδομένα, την δόση νικοτίνης και το ποσοστό απορρόφησης της, καθώς και πλήρη περιγραφή της συσκευής.

Στις ΗΠΑ το Food and Drug Administration (FDA), παρότι παρακολουθεί τα προϊόντα καπνού και την περιεκτικότητα σε νικοτίνη, δεν παρακολουθεί τα χημικά ανάλογα της νικοτίνης. Το e-τσιγάρο το FDA το αναγνωρίζει από το 2016 ως μέσο διακοπής καπνίσματος, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση τα αναγνωρίζει ως καταναλωτικά είδη, αλλά δίνει το δικαίωμα να χαρακτηριστούν ως θεραπευτικά προϊόντα εφόσον εκπληρώνονται συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
Ποιες είναι οι πιθανές δυσμενείς επιδράσεις στην υγεία από το e-τσιγάρο;

Πειραματικές μελέτες δείχνουν ότι το e-τσιγάρο έχει επίδραση στο αναπνευστικό σύστημα, επιβαρύνοντας το ανοσοποιητικό σύστημα, με επιδημιολογικά δεδομένα να το συσχετίζουν με επιδείνωση άσθματος και χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας με αύξηση της παραγωγής φλεγμονωδών κυτοκινών. Οι δυσμενείς αυτές επιδράσεις είναι εντονότερες μεταξύ των καπνιστών. Επίσης, το αερόλυμα φαίνεται να προκαλεί κυτταρικό θάνατο. Το αερόλυμα περιέχει ουσίες όπως η προπυλενική γλυκερόλη, νικοτίνη , νερό, ενισχυτικά γεύσεων, ενώ η θερμική αντίδραση ενεργοποιεί ελέυθερες ρίζες οξυγόνου και οξέα, καθώς και μέταλλα από την συσκευή. Ουσίες όπως η νιτροζαμίνη και η φορμαλδεΰδη προκαλούν τοξική δράση στο αναπνευστικό σύστημα στους χρόνιους και συχνούς χρήστες. Πρόσφατα, η Scientific Committee on Health, Emerging and Environmental Risks (SCHEER) της Ευρωπαϊκής Ενωσης δήλωσε ότι η χρήση e-τσιγάρου συνδέεται με δυσμενή επίδραση όχι μόνο στο καρδιαγγειακό, αλλά και στο αναπνευστικό σύστημα με αυξανόμενες ενδείξεις να συμμετέχει και στην καρκινογένεση.
Πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί το e-τσιγάρο προστατεύοντας την υγεία των πολιτών;

Υπάρχει ισχυρότερη ένδειξη ότι το e-τσιγάρο βοηθά στη μείωση του καπνίσματος παρά στην διακοπή. Η Πολιτεία, τα ΜΜΕ και μέσα κοινωνικής δικτύωσης οφείλουν να ενημερώνουν για τις δυσμενείς επιδράσεις της χρόνιας χρήσης του. Οι χώρες οφείλουν να ακολουθούν το WHO Framework Convention on Tobacco Control (FCTC) για να γίνεται τακτική ενημέρωση σε νέα προϊόντα, να υπάρχει ειδική σήμανση όπως στο κλασικό τσιγάρο για επιδράσεις στην υγεία και να απαγορεύεται η χρήση του σε χώρους που απαγορεύεται γενικότερα το κάπνισμα. Η χρήση του e-τσιγάρου ως θεραπευτικό μέσο υπό προϋποθέσεις τακτικής ιατρικής παρακολούθησης σε εξατομικευμένο πρόγραμμα απόσυρσης από τη νικοτίνη και με παράλληλη θεραπεία συμπεριφοράς θα μπορούσε να του προσδώσει ουσιαστικό ρόλο στη διατήρηση της υγείας των πληθυσμών.