Flickr | CC BY-SA 2.0Ο Τζον Χάρις είναι ιδρυτικός συντάκτης και παγκόσμιος αρχισυντάκτης του «Politico» και σε άρθρο που δημοσιεύτηκε το Σάββατο (26/10), κάλεσε τον δισεκατομμυριούχο επιχειρηματία, Τζεφ Μπέζος, να αποσυρθεί από την ιδιοκτησία της αμερικανικής εφημερίδας «Washington Post» ενόψει και των προεδρικών εκλογών.
Συγκεκριμένα, σε σχετικό άρθρο του στο Politico, o Τζον Χάρις – μεταξύ άλλων – υποστήριξε ότι ο Τζέφος Μπέζος «είναι άσχετος με τις ευρύτερες ευθύνες της διαχείρισης ενός σοβαρού ειδησεογραφικού οργανισμού, σημειώνοντας: «Αυτές οι ευθύνες περιλαμβάνουν την προστασία τόσο της αντίληψης όσο και της πραγματικότητας της ανεξαρτησίας και της πνευματικής ακεραιότητας».
Ακόμα, ο Τζον Χάρις ανέφερε για τον Τζεφ Μπέζος και τη «Washington Post» το εξής: «Ο Μπέζος είναι ένας απίστευτα επιτυχημένος επιχειρηματικός ηγέτης – μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες στην παγκόσμια σκηνή κατά την τελευταία γενιά – αλλά απέχει απίστευτα πολύ από αυτό το [δημοσιογραφικό] πρότυπο».
Όλο το άρθρο του «Politico» για την «Post» και τον Μπέζος
«Το καλοκαίρι του 2013, ο τότε ιδιοκτήτης του «Politico», Ρόμπερτ Άλμπριτον, μου έκανε μια ερώτηση με έναν άνετο τόνο φωνής: Η απάντησή μου ήταν γρήγορη και κατηγορηματική: Ποτέ. Πριν γίνω ιδρυτής του «Politico», είχα περάσει τις δύο πρώτες δεκαετίες της καριέρας μου στην «Post» και παρακολουθούσα τις τύχες της με περισσότερο από περαστικό ενδιαφέρον.
Παρ' όλο που η εφημερίδα αντιμετώπιζε προκλήσεις, ο θεσμός και αυτό που αντιπροσώπευε, ήταν πολύ στενά συνυφασμένα με την ταυτότητα και τις αξίες της οικογένειας Γκράχαμ για να τα αποχωριστώ. Λίγες μέρες αργότερα, συνειδητοποίησα ότι είχα γίνει ο στόχος ενός αστείου του Ρόμπερτ Άλμπριτον. Ήξερε ήδη ότι οι Γκράχαμ την πουλούσαν. Είχε εξεταστεί ως αγοραστής και αρνήθηκε. Αλλά κάποιος πολύ πλουσιότερος από τον Ρόμπερτ Άλμπριτον είχε δεχτεί.
Ακόμα πιο εντυπωσιακή από την είδηση ότι η «Post» θα πωληθεί, ήταν ο αγοραστής: Ο ιδρυτής της Amazon, Τζεφ Μπέζος, ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο. Βρίσκεται τώρα στο επίκεντρο μιας οργισμένης θύελλας – που πυροδοτήθηκε τόσο από τους υπαλλήλους της «Post» όσο και από τους αναγνώστες – για την εκπληκτική παρέμβασή του την τελευταία στιγμή, ώστε να εκτοξεύσει ένα κύριο άρθρο που υποστήριζε την Καμάλα Χάρις έναντι του Ντόναλντ Τραμπ.
Ο «διάδρομος» του Τζεφ Μπέζος στη «Washington Post»
Η αναταραχή θέτει σε έντονο φως το ευρύτερο τόξο της ιδιοκτησίας του. Πριν από 11 χρόνια, οι περισσότεροι από τους παλιούς συναδέλφους μου στην «Post» λυπούνταν που έφυγε η οικογένεια Γκράχαμ, αλλά ήταν ενθουσιασμένοι με την άφιξη του Μπέζος. Ομολόγησε ότι δεν ήξερε πολλά για τη δημοσιογραφία, αλλά μίλησε για την υπερηφάνειά του να κατέχει ένα ιστορικό ίδρυμα και δεσμεύτηκε να δώσει στην εφημερίδα έναν «διάδρομο» για να βρει μια νέα εκδοτική στρατηγική. Ο «διάδρομος» ερμηνεύτηκε στην εφημερίδα ως προθυμία για επενδύσεις και ανοχή σε βραχυπρόθεσμες απώλειες.
Κατά την τελευταία δεκαετία, ο Μπέζος τα κατάφερε και στις δύο περιπτώσεις, αν και δεν είναι καθόλου σαφές αν η εφημερίδα έχει βρει ένα ανθεκτικό εκδοτικό μοντέλο. Τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τους λογαριασμούς του Τύπου, η εταιρεία έχει υποστεί ετήσιες ζημίες που πλησιάζουν τα 100 εκατομμύρια δολάρια. Υπάρχουν δύο πρωταρχικοί παράγοντες που εμποδίζουν την «Post» να γίνει απλώς άλλη μια μητροπολιτική ημερήσια εφημερίδα – μία από τις περίπου 12 – με διακεκριμένο παρελθόν, προβληματικό παρόν και σκοτεινό μέλλον.
Ποιοι παράγοντες εμποδίζουν την «Washington Post»
Ο πρώτος παράγοντας είναι η μυσταγωγία της «Post». Αυτή η αύρα οφείλεται στη θέση της στην πρωτεύουσα της χώρας και στην ιστορία της ως εφημερίδας του σκανδάλου Watergate, του διάσημου εκδότη Μπεν Μπράντλι και της οικογένειας Γκράχαμ με επιρροή, ιδίως της Κάθριν Γκράχαμ και του γιου της Ντόναλντ Γκράχαμ. Η μυσταγωγία μπορεί να ακούγεται σαν μια αόριστη έννοια, αλλά η αξία της είναι πραγματική. Οι σπουδαίοι θεσμοί – από εφημερίδες μέχρι κολέγια και ακόμη και αθλητικές ομάδες – έχουν μια αφήγηση χτισμένη γύρω τους και ορισμένες αξίες που απορρέουν από αυτή την αφήγηση. Για ό,τι αξίζει, η δημιουργία μιας θεσμικής ιστορίας και η καλλιέργεια κοινών αξιών είναι επίσης αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε στο «Politico». Αυτές οι αξίες είναι ο λόγος για τον οποίο οποιοσδήποτε, από το προσωπικό μέχρι τους αναγνώστες, θα ενδιαφερόταν για την τύχη ενός ειδησεογραφικού οργανισμού.
Ακόμα, ο δεύτερος παράγοντας δεν είναι καθόλου ασαφής: Η ιδιότητα του Μπέζος ως ένας φανταστικά πλούσιος τιτάνας της τεχνολογίας, καθώς και ως μια διασημότητα που ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο και κατέχει γιοτ με προσωπικά και οικονομικά συμφέροντα που εκτείνονται από το λιανικό εμπόριο μέχρι την ψυχαγωγία και την εμπορική εκμετάλλευση του διαστήματος. Σίγουρα κάποιος όπως αυτός έχει το πορτοφόλι και τη σοφία να «γράψει» ένα νέο κεφάλαιο για την «Post».
Πάντως, αυτό που έχει γίνει σταθερά σαφές την τελευταία δεκαετία – και ολοφάνερο τις τελευταίες δύο ημέρες – είναι ότι αυτοί οι δύο παράγοντες βρίσκονται σε ένταση μεταξύ τους. Μακροπρόθεσμα, είναι πιθανότατα ασυμβίβαστοι. Η δουλειά ενός ειδησεογραφικού οργανισμού, και ιδιαίτερα αυτών που εδρεύουν στην Ουάσινγκτον, είναι να καλύπτει την εξουσία. Ο Μπέζος είναι πολύ ισχυρός – και έχει πάρα πολλά και διαφορετικά συμφέροντα σε πάρα πολλούς τομείς – ώστε οποιοσδήποτε ειδησεογραφικός οργανισμός του ανήκει να μην είναι εύλογα εκτεθειμένος στο μυαλό των υπαλλήλων του και του κοινού του. Οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες – συμπεριλαμβανομένων της Amazon, της Apple, της Microsoft και των ιδιοκτητών της Google, του Facebook και της X του Έλον Μασκ – στη σύγχρονη παγκόσμια οικονομία έχουν εμβέλεια που προσεγγίζει περισσότερο ορισμένα έθνη-κράτη από ό,τι οι παραδοσιακές εταιρείες.
Επιπλέον, διεισδύουν στην καθημερινή ζωή των πελατών – τι αγοράζουν, πού πηγαίνουν, τι διαβάζουν και τι παρακολουθούν – με τρόπους που είναι πολύ πιο οικείοι από την εμβέλεια οποιασδήποτε μη ολοκληρωτικής κυβέρνησης. Το πώς θα εξισορροπηθεί η καινοτόμος δύναμη αυτών των εταιρειών και η εκπληκτική ικανότητά τους να προβλέπουν και να ικανοποιούν τη ζήτηση των καταναλωτών από τη μία πλευρά, με την ικανότητά τους να κατασκοπεύουν και να χειραγωγούν τους χρήστες και να εκφοβίζουν τους ανταγωνιστές από την άλλη, είναι ένα από τα μεγάλα πολιτικά ερωτήματα της εποχής. Η «Post» έχει μια σύγκρουση που κόβει την ανάσα στο επίκεντρο αυτού που θα έπρεπε να είναι η ειδησεογραφική της ατζέντα.
To «πλεονέκτημα» του Τζεφ Μπέζος
Είμαι πρόθυμος να δώσω στον Μπέζος το πλεονέκτημα της αμφιβολίας ότι τα κίνητρά του δεν ήταν ο δειλός φόβος ότι ο Τραμπ μπορεί να κερδίσει και να τιμωρήσει την Amazon, την Blue Origin, την «Post» ή οποιαδήποτε άλλα οικονομικά συμφέροντα του Μπέζος. Έχει επιδείξει σκληρότητα σε πολλές περιπτώσεις στην καριέρα του, όπως πριν από μερικά χρόνια, όταν κατηγόρησε το «National Enquirer» για «εκβιασμό», επειδή απείλησε να αποκαλύψει την εξωσυζυγική του σχέση με την νυν αρραβωνιαστικιά του Λόρεν Σάντσεζ.
(Συμπτωματικά, ο πρώην εκδότης της «Post», Μάρτιν Μπάρον, δεν ήταν διατεθειμένος να παρατείνει αυτό το πλεονέκτημα, λέγοντας ότι η παρέμβαση αντανακλούσε «δειλία» και «ανησυχητική ασπόνδυλη συμπεριφορά».)
Δεν είμαι διατεθειμένος να δώσω στον Μπέζος το πλεονέκτημα της αμφιβολίας για το ευρύτερο ζήτημα: Είναι άσχετος με τις ευρύτερες ευθύνες της διαχείρισης ενός σοβαρού ειδησεογραφικού οργανισμού. Αυτές οι ευθύνες περιλαμβάνουν την προστασία τόσο της αντίληψης όσο και της πραγματικότητας της ανεξαρτησίας και της πνευματικής ακεραιότητας.
Μια εξομολόγηση εδώ – Ας το παραδεχτούμε: Κανείς δεν περίμενε με κομμένη την ανάσα τη συντακτική σελίδα της «Post» να κάνει μια μαντική δήλωση σχετικά με το ποιον υποστήριζε για Πρόεδρο. Κανείς που έχει διαβάσει άλλα κύρια άρθρα της την τελευταία δεκαετία, δεν θα μπορούσε να έχει αμφιβολίες για το πού στέκεται η σελίδα στο ζήτημα του Τραμπ, των πολιτικών του ή της καταλληλότητάς του για το αξίωμα. Αλλά ο Μπέζος σίγουρα έκανε περισσότερα στο περιθώριο για να βοηθήσει τη Χάρις με το κύριο άρθρο – εξοργίζοντας τους υποστηρικτές της – απ' ό,τι αν είχε δημοσιευτεί την Κυριακή.
Υπάρχουν λόγοι αρχών για τους ειδησεογραφικούς οργανισμούς να μην παίζουν το παιχνίδι της υποστήριξης. Υπάρχουν επίσης λόγοι αρχών για να μην έχουν καθόλου σελίδα σύνταξης. Το «Politico» από τις πρώτες μέρες του επέλεξε να μην το κάνει, θεωρώντας ότι τα άρθρα σύνταξης αποσπούν την προσοχή από την ειδησεογραφική του αποστολή. Αλλά η στιγμή για να διεκδικήσει αυτές τις αρχές δεν είναι ημέρες πριν από τις εκλογές, και αφού η «Post» έχει ήδη κάνει πολλά άλλα φέτος. Χωρίς να γνωρίζω με βεβαιότητα, θα μπορούσα να δεχτώ ότι ο Μπέζος πιστεύει ότι δεν έχει κανένα πρόβλημα να κρατήσει την ιδιοκτησία της Amazon χωριστά από την «Post». Πιθανότατα δεν έχει παρέμβει για να καταπνίξει την αρνητική κάλυψη ή για να ενθαρρύνει θετικές ιστορίες για οποιονδήποτε από τους ανθρώπους και τις εταιρείες που τυχαίνει να υποστηρίζει.
Στη δική μου περίπτωση, κατά τη διάρκεια σχεδόν τεσσάρων δεκαετιών εργασίας για τρεις ιδιοκτήτες – τους Γκράχαμ, τον Άλμπριτον, και από το 2021, τον νέο ιδιοκτήτη του «Politico», την Axel Springer SE με έδρα τη Γερμανία – δεν έχω ποτέ, ούτε μία φορά, αισθανθεί τέτοια ωμή πίεση να ασκείται σε eμένα, ούτε καν πολύ συχνά την έμμεση πίεση της αιώρησης ή του νευρικού κλαψουρίσματος. Οι δημοσιογράφοι τείνουν να μην είναι πολύ επιφυλακτικοί, και αν αυτό συμβαίνει με ουσιαστικό τρόπο στην «Post» περιμένω ότι θα το γνωρίζαμε.
Το πρόβλημα με την «Washington Post»
Ποιο είναι λοιπόν το πρόβλημα; Το πρόβλημα είναι ότι η ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης είναι μια σοβαρή υποχρέωση. Περιλαμβάνει σταθερή υποστήριξη της δουλειάς που κάνουν οι δημοσιογράφοι και προθυμία να αντισταθούν στις πιέσεις της κυβέρνησης και των επιχειρηματικών συμφερόντων που δεν τους αρέσει αυτή η δουλειά. Ακόμη περισσότερο, στη σημερινή εποχή της αναστάτωσης, απαιτεί σταθερή ενασχόληση με το έργο της αξιοποίησης ενός βιώσιμου εκδοτικού μοντέλου στο πλαίσιο ενός βιώσιμου επιχειρηματικού μοντέλου.
Υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι η «Post» το έχει επιτύχει αυτό. Υπάρχουν επίσης ελάχιστες ενδείξεις ότι ο Μπέζος ασχολείται με αυτό το ζήτημα, ούτε, δεδομένης της αναταραχής του τελευταίου έτους στις ανώτατες βαθμίδες της «Post», ότι έχει βρει τους κατάλληλους ανθρώπους να ασχοληθούν για λογαριασμό του.
Όποιος παρακολουθεί τον Μπέζος τα τελευταία χρόνια, γνωρίζει ποιες ήταν οι ανησυχίες του. Εκτός από την Amazon, όπου δεν είναι πλέον διευθύνων σύμβουλος, έχει ασχοληθεί με τα διαστημικά ταξίδια, με τη διάλυση του πρώτου του γάμου και το ειδύλλιο των κουτσομπολίστικων σελίδων που οδηγεί τώρα στον δεύτερο, με τη γυμναστική ρουτίνα που τον έχει αφήσει εκπληκτικά γυμνασμένο σε ηλικία 60 ετών, με τις κρουαζιέρες του στη Μεσόγειο κ.ο.κ.
Δεν με αφορά καθόλου, αλλά μεταξύ εκείνων που έχουν το δικαίωμα να αναρωτιούνται για τις προτεραιότητες του ιδρυτή, θα ήταν οι μέτοχοι της Amazon. Ό,τι και αν πιστεύει κανείς για τα κίνητρα του Μπέζος, δεν φαίνεται παρατραβηγμένο να πιστεύει ότι ο Τραμπ θα ήθελε να τιμωρήσει τις εταιρείες του αν ήταν θυμωμένος με την «Post». Ο Μπράντλι, ο συντάκτης του Watergate που πέθανε πριν από 10 χρόνια, είπε κάποτε: «Όσο μεγαλώνω τόσο πιο εκλεπτυσμένη φαίνεται να γίνεται η αίσθηση της σύγκρουσης συμφερόντων». Πίστευε ότι οι δημοσιογράφοι δεν θα έπρεπε να έχουν εξωτερικές σχέσεις με εταιρείες, πολιτικά ιδρύματα ή συλλόγους και πρόσθεσε: «Πιστεύω πραγματικά ότι ούτε οι άνθρωποι στην επιχειρηματική πλευρά των εφημερίδων θα έπρεπε να έχουν».
Είπε ότι άσκησε πιέσεις στην Κάθριν Γκράχαμ για να απαλλαγεί από όλες σχεδόν τις θέσεις της στο διοικητικό συμβούλιο, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών που είχε ιδρύσει ο ίδιος ο πατέρας της. Ο Μπέζος είναι ένας απίστευτα επιτυχημένος επιχειρηματικός ηγέτης – μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες στην παγκόσμια σκηνή κατά την τελευταία γενιά – αλλά απέχει απίστευτα πολύ από αυτό το πρότυπο. Θα ήταν καλύτερα, και το ίδιο θα έκανε και η «Post», αν πουλούσε το ακίνητο ή αν το έθετε με κάποιον τρόπο στα χέρια μιας πραγματικά ανεξάρτητης μη κερδοσκοπικής οντότητας. Οι αναταραχές του είδους που είδαμε αυτή την εβδομάδα, θα συνεχίσουν».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου